Sonbaharda Fringe zamanı
Farklı disiplinlerde üretilmiş alternatif işleri 8 günlük programında bir araya getiren Istanbul Fringe Festival, 16 Eylül’de başlıyor
Her yılın sonbaharında Türkiye’den ve yurtdışından tiyatro, dans, performans disiplinlerinden işleri şehrin farklı noktalarında katılımcılarla buluşturan Istanbul Fringe Festival, 5. edisyonu 16 Eylül’de başlayacak, 23 Eylül’e kadar sürecek. Festival, 21 gösteri, 6 atölye, paneller ve partilere ev sahipliği yapacak. Türkiye’nin yanı sıra Amerika Birleşik Devletleri, Belçika, Birleşik Krallık, İsrail, İtalya, Hollanda, Hindistan, Japonya, Kanada ve Yunanistan olmak üzere 10 ülkeden ekipleri ağırlayacak festival kapsamında ücretsiz etkinlikler de olacak.
Bugüne kadar 400’den fazla sanatçıyı, yaklaşık 80 gösteri, 22 atölye, paneller ve partilerde yaklaşık 45 bin seyirci ile buluşturan festivali, Istanbul Fringe Festival Kurucu Ortak ve İletişim Direktörü Eda Erman’a sorduk.
- Fringe 5 yıl evvel ne diye yola çıkmıştı, şimdi hangi noktada?
2019’da Istanbul Fringe Festival’i ilk kez hayata geçirirken, amacımız performans sanatlarında Türkiye’de yeni ve uluslararası bir alan açmaktı. Aradan geçen zamanda pek çok tecrübe kazandık. Hem sanatçı ağımızla hem de seyirci kitlemizle festivali her yıl bir adım daha büyütmeyi başardık. Bu büyüme sadece programdaki çeşitlilikle olmadı. Küresel pandemiyle birlikte hızlı ve esnek stratejiler belirlemek zorunda kaldık. 2020 yılında ani bir kararla festivali online olarak gerçekleştirmek, hem üretimlerini durdurma noktasına gelen sanatçılarla, hem sosyal hayattan uzak kalmak zorunda kalan katılımcılarla bizi bir araya getirdi. Bu sayede Türkiye’de tamamen online ilk performans sanatları festivalini gerçekleştirmiş olduk.
Bugün geldiğimiz noktada ise performans sanatlarında bizi çevreleyen sınırları sorguluyoruz ve bunları geçirgenleştirmeye çalışıyoruz.
Bir pandemi atlattınız/atlattık, şimdi de ekonomik kriz. Bu bağlamda festivalin geleceğini nasıl görüyorsunuz? TL’nin değer kaybetmesi, yurtdışından sanatçı davet edilmesini zorlaştırdı mı?
Elbette Türkiye’nin içinde bulunduğu enflasyonist süreçler bizi de etkiliyor. Bu konuda da mümkün mertebe esnekliğimizi korumaya çalışıyoruz. Festivalin devamlılığındaki en önemli gücümüz sürdürülebilir ve paylaşımcı bir ekonomik yapı oluşturmamız. Kar amacı gütmeyen bir oluşum değiliz, ancak yapısal olarak tüm kaynaklarımızı “emerging artist” dediğimiz gelişmekte olan sanatçılara yönelik fayda yaratacak çalışmalara yönlendirmeye çalışıyoruz.
Istanbul Fringe Festival, hem özel sektörden hem de kamudan destek alıyor. Bu zamana kadar festivalin bir ana sponsoru olmadı, fakat önümüzdeki dönemde festivalin ruhuyla, hedefleriyle ve sanatsal vizyonuyla birleşecek her türlü işbirliğine açığız.
Öte yandan Istanbul Fringe Festival’ın en büyük destekçileri festival mekanları oldu. Bu yıl mekan destekçileri arasında, başta Kadıköy Belediyesi mekanlarından Barış Manço Kültür Merkezi, Caddebostan Kültür Merkezi ve Alan Kadıköy olmak üzere Arter, BeReZe Gösteri Evi, Çıplak Ayaklar Dans Akademisi, DasDas, ENKA Sanat, Fişekhane, Hope Alkazar, Karga, Sakıp Sabancı Müzesi ve Tuhafier yer alıyor.
Her ne kadar finansal yapımız bir nevi “paylaşım ekonomisi”ni çağrıştırsa da bizim için en büyük maliyet, ekonomik sebeplerle festivale katılamayacağını ifade eden ekipler ve mekanlar oldu. Sanat üretimleri için kaynak bulmanın ve yaratmanın en zor olduğu dönemde olduğumuzu tahmin ediyorum.
“FESTİVAL YASAKLARI ÜZÜCÜ”
- Son günlerde ardı ardına yaşanan festival yasakları malum. Bu durum sizleri endişelendiriyor mu?
Kesinlikle çok üzücü buluyorum. Toplum olarak yeni kazanımlara, gelişmeye aç olduğumuzu düşünüyorum. Özellikle gençlerin kendilerini besleyebilecekleri en dolu ve en verimli alanlar festival ortamları oluyor. Festival sadece bir yere gidip müzik dinlemek ya da bir gösteri izlemek anlamına gelmiyor ki. Birbirimizle etkileşime girdiğimiz, keyif aldığımız, mutlu olduğumuz ve ne kapsamda olursa olsun muhakkak bir şeyler öğrendiğimiz yerler festivaller. Istanbul Fringe Festival’de de bunu görüyoruz.
Öte yandan festivaller bulunduğu kente, semte büyük etkileri olan organizasyonlar; sadece kültürel anlamda değil, ekonomik anlamda da.
FRİNGE KISALAR CADDEBOSTAN’DA
- Bu seneki festivalin 5. yıla özel programı/sürprizleri olacak mı?
Programdaki gösterileri birbirinden ayırmak zor, ancak her yıl gerçekleştirilen Fringe Kısalar etkinliği yine oldukça dikkat çekici işleri bir araya getiriyor. Almanya (K(-A-)O – Kenji Shinohe), İtalya (Lay Bare – Esenco Dance Movement) ve Türkiye’den (Tanı - Dem) 3 farklı gösterimin yer alacağı Fringe Kısalar, bu yıl 22 Eylül’de Caddebostan Kültür Merkezi’nde olacak.
En büyük etkinliklerimizden biri de 20 Eylül Çarşamba günü DasDas’ta gerçekleşecek On Wednesdays We Wear Pink gösterimi. 1991 doğumlu Yunan performansçı ve koreograf Stavropoulos, çağın ruhunu yakalayan, işleri merakla takip edilen bir yetenek. Sanatçı stilize ve masalsı bir görsel dünyanın içinde herkesçe içselleştirilen popüler kültürdeki kadın imgelerini başarılı bir şekilde katmanlandırırken, bu anlatıların içinde kadınların kendilerine açtıkları özgürleşme alanlarını ustalıkla gösteriyor. “On Wednesdays We Wear Pink”, Stavropoulos’un 2020 tarihli gösterisi Cinderella’s’ta da işlenen bu temaların bir devamı niteliğinde. Her iki gösteri de dünyanın en önemli gösteri sanatları seçkilerinden Aerowaves festivalinde yer aldı. “Cinderella’s”, 2021’de Istanbul Fringe Festival kapsamında Müze Gazhane’de yaptığı gösterimle binlerce seyirciye ulaşarak büyük ilgi görmüştü.