Tarihi kimliğine kavuşuyor
Rasimpaşa Mahallesi’ndeki Ayrılık Çeşme Sokağı yenileme çalışmalarına başlayan Kadıköy Belediyesi şimdi de tarihi Ayrılık Çeşmesi ve çeşmenin yanında bulunan Namazgahı aslına uygun restore ediyor
Erhan DEMİRTAŞ
Geçtiğimiz ay Ayrılık Çeşmesi Sokağı’nda yenileme ve peyzaj çalışmalarına başlayan Kadıköy Belediyesi Ayrılık Çeşme Sokağı’na adını da veren tarihi Ayrılık Çeşme için de restorasyon çalışmalarına başladı.
1. Grup Tarihi Eser olan Ayrılık Çeşmesi için Kadıköy Belediyesi 2010 yılında çeşmenin rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerini hazırlamıştı. Projelerle eş zamanlı olarak çeşmenin çevresinde arkeolojik kazı yapıldı. Yapılan kazılar sonrasında Namazgâhın taş duvar kalıntılarına ulaşıldı, toprak altında kalan üç yalak gün ışığına çıkarıldı. Mart 2011’de İstanbul 5 numaralı Koruma Bölge Kurulu rölöveyi onayladı. Restitüsyon ve restorasyon projeleri için İstanbul Arkeoloji Müzesi ve üniversitelerin sanat tarihi bölümlerinden görüş istenmişti. Koruma Kurulu’nun restorasyon projesini onaylaması ile birlikte Kadıköy Belediyesi yenileme çalışmalarına başladı. Restorasyon çalışmalarının yaklaşık altı ay sonra tamamlanması hedefleniyor.
AYRILIKLARIN MEKÂNI
Ayrılık Çeşmesi, Kadıköy çeşmeleri arasında bir özelliğiyle diğerlerinden ayrılan ve ünlenen çeşmedir. İstanbul’dan giden kervanların son uğurlandığı yer olması nedeniyle “Ayrılık Çeşmesi” olarak anıldığı biliniyor. Sadece kervanlar değil sefere çıkan Osmanlı ordusu ve her yıl Hac döneminden önce Mekke ve Medine’ye padişahın armağanlarını taşıyan Surre-i Hümayun da ilk burada duraklar ve ertesi gün yine buradan uğurlanırmış. Haydarpaşa Çayırı’nda inşa edilen Ayrılık Çeşmesi yanı başındaki namazgah ve mezarlıkla birlikte bir bütün oluşturur. Çeşme, Ahmet Ağa Çeşmesi ve Söğütlü Çeşme isimleriyle de tanınır. 52 pafta, 239 ada, 1 parselde bulunan çeşme Kadıköy Belediyesi’nin mülkiyetinde bulunuyor.
GEÇİRDİĞİ ONARIMLAR
Gazanfer Ağa tarafından Yeldeğirmeni’nde yaptırılan Ayrılık Çeşmesi, 1741 yılında Kapuağası Ahmet Ağa tarafından yenilenir. Kitabesinden öğrenilen bilgiye göre; 1922 yılında Sultan Reşad’ın oğlu Şehzade Ziyaeddin Efendi’nin kızı Dürriye Sultan tarafından ikinci kez onarıma tabi tutulur.
MİMARİ ÖZELLİKLER
Ayrılık Çeşmesi, İstanbul’daki menzil çeşmelerinin en güzel örneklerinden biri olarak kabul ediliyor. Küfeki taşından yapılan çeşmenin aynataşı ve yalakları mermerdendir. Bitki motifli saçak silmesine Kadıköy’deki diğer çeşmelerde rastlanmaz. Diğer çeşmelerden farklı bir özelliği de kemeridir: Beşik kemer olarak başlar, kaş kemerle biter. Çeşmenin günümüze ulaşmayan çatısı hakkında ise bilgi bulunmuyor.
1. Grup Tarihi Eser olan Ayrılık Çeşmesi için Kadıköy Belediyesi 2010 yılında çeşmenin rölöve, restitüsyon ve restorasyon projelerini hazırlamıştı. Projelerle eş zamanlı olarak çeşmenin çevresinde arkeolojik kazı yapıldı. Yapılan kazılar sonrasında Namazgâhın taş duvar kalıntılarına ulaşıldı, toprak altında kalan üç yalak gün ışığına çıkarıldı. Mart 2011’de İstanbul 5 numaralı Koruma Bölge Kurulu rölöveyi onayladı. Restitüsyon ve restorasyon projeleri için İstanbul Arkeoloji Müzesi ve üniversitelerin sanat tarihi bölümlerinden görüş istenmişti. Koruma Kurulu’nun restorasyon projesini onaylaması ile birlikte Kadıköy Belediyesi yenileme çalışmalarına başladı. Restorasyon çalışmalarının yaklaşık altı ay sonra tamamlanması hedefleniyor.
AYRILIKLARIN MEKÂNIAyrılık Çeşmesi, Kadıköy çeşmeleri arasında bir özelliğiyle diğerlerinden ayrılan ve ünlenen çeşmedir. İstanbul’dan giden kervanların son uğurlandığı yer olması nedeniyle “Ayrılık Çeşmesi” olarak anıldığı biliniyor. Sadece kervanlar değil sefere çıkan Osmanlı ordusu ve her yıl Hac döneminden önce Mekke ve Medine’ye padişahın armağanlarını taşıyan Surre-i Hümayun da ilk burada duraklar ve ertesi gün yine buradan uğurlanırmış. Haydarpaşa Çayırı’nda inşa edilen Ayrılık Çeşmesi yanı başındaki namazgah ve mezarlıkla birlikte bir bütün oluşturur. Çeşme, Ahmet Ağa Çeşmesi ve Söğütlü Çeşme isimleriyle de tanınır. 52 pafta, 239 ada, 1 parselde bulunan çeşme Kadıköy Belediyesi’nin mülkiyetinde bulunuyor.
GEÇİRDİĞİ ONARIMLAR
Gazanfer Ağa tarafından Yeldeğirmeni’nde yaptırılan Ayrılık Çeşmesi, 1741 yılında Kapuağası Ahmet Ağa tarafından yenilenir. Kitabesinden öğrenilen bilgiye göre; 1922 yılında Sultan Reşad’ın oğlu Şehzade Ziyaeddin Efendi’nin kızı Dürriye Sultan tarafından ikinci kez onarıma tabi tutulur.
MİMARİ ÖZELLİKLER
Ayrılık Çeşmesi, İstanbul’daki menzil çeşmelerinin en güzel örneklerinden biri olarak kabul ediliyor. Küfeki taşından yapılan çeşmenin aynataşı ve yalakları mermerdendir. Bitki motifli saçak silmesine Kadıköy’deki diğer çeşmelerde rastlanmaz. Diğer çeşmelerden farklı bir özelliği de kemeridir: Beşik kemer olarak başlar, kaş kemerle biter. Çeşmenin günümüze ulaşmayan çatısı hakkında ise bilgi bulunmuyor.