tiyatrogerçek'ten sahnede 'SAVUNMA'
Hakan Gerçek’in kurduğu tiyatrogerçek, Van Gogh ve Cemal Süreya portrelerinden sonra bu sefer adalet için yaşayan bir hukukçunun, Clarence Darrow’un hayatıyla sahnede!
Semra ÇELEBİ
Adalete en çok ihtiyaç duyduğumuz şu günlerde tiyatrogerçek’in sahneye koyduğu yeni oyun dikkat çekiyor. “Savunma” adını taşıyan oyun, bir avukat ve insan hakları savunucusu olan Clarence Darrow’un yaşamını sahneye taşıyor.
1900’lerin Amerika’sı ile 2014 Türkiye’si arasında köprü kuran “Savunma”, Haymarket ayaklamasına verdiği destekle temeli atılan hak savunuculuğu göreviyle üstlendiği önemli davalar üzerinden, nefreti mantık ve akılla yenebileceğine inanan ve bu uğurda hayatını ortaya koyan Clarence Darrow’un yaşamına ışık tutuyor.
1911 yılına kadar üstlendiği radikal işçi davalarını takip eden, ırkçılık, savaş karşıtlığı temelli davalarda Edgar Lee Masters ile hazırladığı savunma metinlerinde Darrow, aynı zamanda hak ve nefret kavramlarını sorguluyor.
HAK SAVUNUCULUĞUNUN SİMGESİ
Clarence Darrow, kölelik karşıtı olan Amirus Darrow ile kadın ve kadınlar için oy hakkı savuncusu olan Emily Darrow’un çocuğuydu. Michigan Üniversitesi Hukuk Okulu’nu bitirdikten sonra 1878’de Ohio barosuna kabul edildi. 1887’de Chicago‘ya taşındı ve Haymarket Ayaklanması‘nda (4 Mart 1886) cinayetle suçlanan Anarşistleri kurtarma girişimlerine katıldı. Sonradan Illinois valisi olan yargıç John Peter Altgeld ile arkadaşlığı sayesinde, 1890’da Chicago kent yönetimi avukatlığına atandı; ardından da Chicago and North Western Railway şirketinin avukatlığını üstlendi. Pullman Grevi’yle) ilgili davada mahkemeye hakaret ettikleri gerekçesiyle federal hükümetçe haklarında dava açılan ve tutuklanan Amerika Demiryolu Sendikası başkanı Eugene V. Debs ve öteki sendika önderlerini savunmak üzere demiryolu şirketindeki görevini bıraktı. Debs ve arkadaşlarının hüküm giymelerine ve kararın ABD Yüksek Mahkemesi’nce de onaylanmasına karşın, Darrow iş hukuku ve cinayet davaları avukatı olarak ülke çapında ün kazandı. Pennsylvania antrasit kömür madeni grevi sırasında hakem mahkemesinde grevci işçileri temsil etti; sorgulama sırasında yalnızca maden işçilerinin çetin çalışma koşullarını değil, madenlerde çalıştırılan çocuk işçilerin sayısının yüksekliğini de kamuoyunun gözleri önüne serdi. 1907’de eski Idaho valisi Frank R. Steunenberg’i öldürmekle suçlanan radikal işçi önderi William D. Haywood’un beraat etmesini sağladı. Los Angeles Times binasını dinamitlemekle suçlanan McNamara kardeşlerin, yargılanmaları sırasında beklenmedik bir anda ifade değiştirerek suçu kabullenmelerinin ardından işçi davalarına bakmaktan vazgeçti.
SAVAŞ KARŞITLARINI SAVUNDU
Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Darrow, savaşa karşı çıkan ve eyalet güvenlik yasalarını ihlal ettikleri gerekçesiyle haklarında dava açılanları savundu. Chicago’da 14 yaşındaki Robert Franks’i öldürmekle suçlanan Richard Loeb ve Nathan Leopold’u hapisten değilse de, idamdan kurtardı .Tennessee eyaletindeki Dayton’da açılan ünlü davada, derslerinde Darwin‘in evrim kuramını anlattığı için eyalet yasasını çiğnemekle suçlanan lise öğretmeni John T. Scopes’un savunmasını üstlendi. Sweet Davası’nda ise Detroit‘in bir beyaz mahallesindeki evlerini basan ırkçı bir grupla çatışan Siyah ailenin beraat etmesini sağladı.
Darrow Konuşmalarında ve yazılarında anlatım özgürlüğünün hiçbir biçimde kısıtlanmamasını savundu; idam cezasına, içki yasağına, koruyucu gümrük tarifelerine ve Milletler Cemiyeti‘ne karşı çıktı.
“SAVUNMA” KADIKÖY’E GELİYOR
David Rintels ve Irwing Stone’un yaşam öyküsünü yazarak “Savunma” adıyla oyunlaştırdığı Clarence Darrow’un “adalet” anlayışını tiyatrogerçek yorumuyla izleyeceğiz. Hakan Gerçek, uzun süre ünlü ressam Van Gogh’u ve ardından “Üstü Kalsın” adıyla şair Cemal Süreya’yı canlandırdıktan sonra bu sefer Darrow karakteriyle çıkacak karşımıza.
Mehmet Birkiye’nin yönetmenliğini yaptığı bu tek kişilik oyunun ışık ve dekor tasarımı Sema Öztaş’a ait, kostümler ise Seval İşgören’in seçimi.
15, 21 ve 25 Mart’ta Beyoğlu Maya Sahnesi’nde sahnelenecek olan “Savunma”, 16 Mart Pazar günü saat 18.00’de Kadıköy Belediyesi Kozyatağı Kültür Merkezi Gönül Ülkü Gazanfer Özcan Sahnesi’nde Kadıköylü izleyiciyle buluşacak.