Alzheimer hastaları Göztepe’de sosyalleşiyor
Kadıköy Belediyesi ikinci Alzheimer Merkezi’ni hizmete açtı. Göztepe Mahallesi’nde yer alan tarihi bir binada yer alan merkez Alzheimer hastalarına ve hasta yakınlarına ücretsiz hizmet veriyor
Kadıköy Belediyesi Alzheimer hastaları ve yakınlarına destek için ilkini 2017 yılında 19 Mayıs Mahallesi’nde açtığı Alzheimer Merkezi’ne ikincisini ekledi. Belediye Göztepe Mahallesi’nde yer alan tarihi bir binayı kiralayarak Sosyal Hizmet Merkezi ve Alzheimer Merkezi olarak düzenledi. Açılışı pandemi nedeniyle uzun süre ertelenen Göztepe Alzheimer Merkezi hem Alzheimer hastalarına hem de yakınlarına ücretsiz destek vermeye başladı.
Kadıköy’de ikamet eden, hastalığın 1 veya 2’nci evresinde olan Alzheimer hastalarını yaşama bağlamak, hasta yakınlarına destek vermek, zihinsel rehabilitasyon çalışmaları ile hastalığın evre atlamasını geciktirmek amacıyla hizmet veren merkez 80 kişi kapasiteli. Göztepe Mahallesi’nde yer alan 3 katlı ahşap binanın, hastaların dolaşabilecekleri, sosyal aktivitelerini yürütebilecekleri bir bahçesi de var.
Kadıköy Belediyesi Alzheimer Merkezi sorumlusu Dr. Zeynep Süzme ile yeni merkezde verilen hizmetleri ve Alzheimer hastalarına nasıl yaklaşmak gerektiğini konuştuk.
PANDEMİ KOŞULLARINA UYGUN
Ne zaman hizmet vermeye başladınız?
Kasım 2021’de hasta almaya başladık. Pandemi nedeniyle hasta yakınları tedirgin. Biz de pandemi nedeniyle yarım kapasite çalışıyoruz. Normalde 80 kişi kapasitemiz var ama yarı yarıya gibi hizmet veriyoruz. Grupları sabah sekiz hasta öğleden sonra sekiz hasta olarak alıyoruz. Personel sürekli maske takıyor ama hastalara maske taktırmak biraz zor. Maskelerini taktırmaya çalışıyor, hatırlatıyoruz. Aslında öğle yemeklerimiz de oluyordu onu kaldırdık. 19 Mayıs Mahallesi’ndeki merkezimizde de yarım kapasite hizmet veriyoruz.
Pandeminin Alzheimer hastalarına nasıl bir etkisi oldu?
Pek çok hastamız pandeminin ilk birkaç ayında çok hızlı evre atladı. Bu hastalığın yavaşlamasını engelleyen şeylerden biri sosyalleşme. Sosyalleşme olmadığında hızlıca depresyona giriyor. Evde kalıyor, pandemi nedeniyle ziyaretçileri de olmadı. Tam bir izolasyon yaşadılar. Sosyalleşmenin bu hastalığın evre atlaması üzerinde ne kadar önemli olduğunu bu dönemde gördük.
Burada neler yapılıyor?
Yemek bir ritüeldi fakat onu kaldırmak zorunda kaldık. Zihinsel ve psikomotor aktiviteler yapıyoruz. Sabah jimnastiklerimiz var. Personel sürekli maskeli, maske mesafe kurallarına uymaya çalışıyoruz.
Sabah kaçta başlıyor?
Sabah 10.00’da başlıyoruz. 10.30’a kadar fiziksel aktiviteler yapılıyor. Günleri ve tarih yenileme yapıyoruz. Sonrasında ya psikomotor aktivite yapıyoruz. Biraz mola veriyoruz. Müzik dinliyoruz. Aradan sonra zihinsel aktiviteler yapıyoruz. Üç saatin sonunda aileleri gelip alıyor. Öğleden sonraki gruplarda da aynı aktiviteleri yapıyoruz. Aileler için de seminerlerimiz vardı, hasta yakınları okulumuz vardı bunları pandemi nedeniyle online devam ettirmeye çalışıyoruz. Bir odayı hasta yakınlarının deneyim paylaşımları için hazırlamıştık. Bunu şimdi online yapıyoruz. Alzheimer Derneği ile ortak çalışmalarımız devam ediyor.
HASTA YAKINLARINA SÜREKLİ DESTEK
Buradan yararlanmak için ne yapılması gerekiyor?
Kadıköy’de ikamet eden herkes başvurabilir. Bizzat gelerek başvurabilirler veya web sayfamızdaki başvuru formunu doldurabilirler. Telefonla arayıp genel durumlarını soruyoruz. Hasta yatağa bağımlı gelemiyorsa kabul edemiyoruz ama hasta yakınına desteğimiz eksilmiyor. Hastayı merkezimize davet ediyoruz. Burada mental testler uygulayarak yaklaşık hangi evrede olduklarını, sosyo kültürel yapısını, hangi uğraşlarla ilgisi olduğunu, geçmişinde nelerle uğraştığını, nelerden keyif aldığını öğreniyoruz. Hastalar başta burayı bakımevi olarak gördükleri için gelmek istemiyor tedirgin geliyor. Bizim için ilk günler çok önemli. Buranın bakımevi olmadığını onlara anlatıyor, hissettiriyoruz. Buranın da bir ev olduğunu ziyarete geldiklerini sonra tekrar evlerine döneceklerini hissettirmeye çalışıyoruz. Hasta bir daha geldiğinde aynı tedirginlik olsa bile duygu kalıyor. “Buradan bana zarar gelmez” düşüncesi yavaş yavaş oturuyor. Buranın ailesinin terk edip gideceği bir yer olmadığını hissettirmemiz çok önemli. O yüzden uzun tutamıyoruz. Sabahtan akşama kadar tutabilsek aile nefes alsa daha iyi ama bu Alzheimer hastası için pek mümkün değil. Bu yüzden önce bir saatle başlayıp yavaş yavaş üç saate kadar çıkarıyoruz. Mental testlerde kişileri sınıflara yerleştiriyoruz. Evreleri ve sosyokültürel yapısı birbirine yakın olanlardan sınıfları oluşturuyoruz. Ama 3. evreyse bizim onlara bir faydamız olmuyor.
Yani 1. ve 2. evre kabul ediliyor? 3. evreyi almıyoruz ama hasta yakınlarına her konuda yardımcı oluyoruz. Grup terapilerimiz, gönüllü psikiyatristimiz, seminerlerimizle ve ihtiyaç duyduğu başka konularda da her zaman destek vermeye hazırız.
Haftada kaç gün buraya geliyorlar?
Bir yarım gün sabah ikinci yarım gün öğleden sonra olmak üzere haftada iki gün geliyorlar.
Ayrıca buraya kabul için aşı takviminin tamamlanmış olması gerekiyor. Yani hatırlatıcı dozların da yapılmış olması gerekiyor. Hastayı getirenin de HES koduna bakıyoruz. Herhangi bir temaslı durumu varsa alamıyoruz.
Burada teşhiş ve tedavi yapılmıyor değil mi?
Hayır, teşhisi konmuş, tedavisi başlanmış olan hastaları alıyoruz. Şüpheli hastaları almıyoruz çünkü zararımız dokunur.
“ALZHEİMER EVE GELEN BİR HASTALIKTIR”
Sosyal izolasyonun Alzheimer’i tetiklediğini söylediniz. Hasta yakınları evde nasıl iletişim kurmalı, neler yapmalı?
Hastayla bizzat ilgilenilmesi gerekiyor. Hastayla mutlaka göz teması kurularak, olumlu pozitif vücut dili kullanılarak iletişim kurulmalı. Sevdiği, hoşlandığı ne varsa onları birlikte yapabilirsiniz. Yapmaktan keyif alabileceği şeyleri hedef koyarak daha zevkli hale getirebilirsiniz. Mesela geçmişte örgü örmüşse şimdi bir tanıdığa ya da ihtiyacı olan birine örme hedefi konarak örgü ördürülebilir. Ama geçmişte yapmayı bildiği bir şey olmalı. Televizyonun karşısında bırakırsanız tamamen pasifize olurlar. Hayatlarında müzik mutlaka olsun. Beyni en son ritim terk ediyor. Müzikle çok şey yaptırabilirsiniz, müzik varsa daha pozitif oluyorlar, ‘hayır’ çok daha az olur. Tabii gençliğinde halk müziği dinleyen birine klasik müzik çalmaktan bahsetmiyorum. Geçmişte sevdiği müzikleri dinletmek gerekli. Eski resimleri çıkarıp o resimler üzerinde konuşabilirsiniz. Albümleri açıp o insanlar üzerine konuşmak hem onları keyiflendirir. Hiçbir şey yapamıyorsanız geçmişiyle ilgili soru sorun, o anılarını anlatsın. Dinleyemiyorsanız da dinliyor görünün.
Evde yapılacak şeylerden biri de balon şişirmek. Balon şişirip oturduğu yerden birbirine atmak fiziksel aktivitedir. Hem nefes çalışması olur, hem de kolları çalışır, küçük aktivitedir. Mesela mandalayı çok seviyorlar. Bu denenebilir. Keyif almadığı bir işi zorlamak yanlış.
Onlar bizi hatırlamasa da biz onları biliyoruz. O nedenle göz temasını ve sevgi dokunuşlarını hiç kesmeyelim
Yaşlılıkta ve daha çok Alzheimer hastalarında çocukları açısından bir rol değişimi de yaşanıyor sanki. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Hayır, ne yaşanırsa yaşansın o sizin babanız ya da anneniz. Çocuğunuza ne kadar şefkatli davranıyorsanız ona da elbette o şefkatte yaklaşmalısınız ama sizin çocuğunuz değil. Emir kipinde konuşmak çok yanlış. Cümleleriniz kısa ve net olmalı. “Biz” kipiyle konuşmak güzel. Bazen sizi tanımayabilir, kendinizi tanıtmak için zorlamayın o role girin. Bir süre sonra tanıyıp isminizle hitap edecek, sonra yeniden tanımayacak. Tanımadığı dönemde sizi hangi forma soktuysa mesela komşunun kızıysanız o formdan çıkmaya çalışmayın, ısrar ve inat etmeyin. “Hayır” kelimesini çok az kullanın. Siz “hayır” dedikçe agresif olurlar. Alzheimer hastalığı eve gelen bir hastalıktır; yani bütün hastalıklar kişiye gelir ama Alzheimer ailenin hastalığıdır. Yakınlarda tükenmişlik çok sık yaşanır. Hasta yakınları bilsin ki; biz buradayız. Hastasını buraya getiremeseler bile ihtiyaç duydukları her anda destek ve dayanışmaya hazırız.
“HASTALAR SOSYALLEŞİYOR”
Alzheimer Merkezi’ne dair görüşlerini aldığımız Kadıköy Belediye Başkanı Şerdil Dara Odabaşı şunları söyledi: Kadıköy 65 yaş üzeri nüfusun yoğunlukta olduğu bir ilçe. Hepimizin de bildiği gibi pandemi sürecinden en çok etkilenen kesim de 65 yaş üzeri yurttaşlarımız oldu. Kadıköy Belediyesi olarak onların yaşamlarını daha sağlıklı, mutlu, huzurlu geçirmeleri için elimizden geleni yaptık, yapıyoruz. Pandemi süreci boyunca evinden çıkamayan, 65 yaş üstü komşularımızın sıcak yemek ihtiyacını karşıladık. İlaçlarını alıp kendilerine teslim ettik, alışverişlerini yaptık. Biz elimizden geleni yapmaya çalışsak ta ne yazık ki sosyal izolasyon onları olumsuz yönde etkiledi. Alzheimer hastalığının bir tedavisi yok ama ilerlemesi sosyalleşme ile yavaşlatılabiliyor. Alzheimer Merkezi sayesinde hem hastaların hem de hasta yakınlarının yaşam kalitesi artıyor. Pandemi nedeniyle açılışımızı ertelemek zorunda kalmıştık. Şimdi de pandemi koşullarına uygun olarak yarım kapasite ile hizmet veriyoruz. Merkez sayesinde hem hastalar sosyalleşiyor, verimli zaman geçiriyor böylece hastalıklarının evre atlaması gecikiyor, hem de hasta yakınları desteklenmiş oluyor.
İLETİŞİM:
WEB sayfası: https://alzheimermerkezi.kadikoy.bel.tr/iletisim
Göztepe Sosyal Hizmet Merkezi
Göztepe Mah. Tepegöz Sok. No:41/1 Kadıköy/İst.
Tel: (0216) 350 75 79