Bağışıklık sistemi bir bütün
Uzmanlar, çocukların hastalıklardan korunması için bağışıklık sisteminin güçlü olması gerektiğine, güçlü bir bağışıklık sistemi için ise yeterli ve dengeli beslenmeye dikkat çekiyor
Çocuklarda okul döneminde başlayan hastalık süreci havaların iyice soğumasıyla birlikte ara vermeden devam ediyor. Çocuğum çok sık hasta oluyor? Ya da çocuğumu hastalıktan korumak için nasıl beslemeliyim? sorularını çok sık duyar olduk. Biz de çocukların neden bu kadar sık hasta olduklarını Kadıköy Belediyesi Dr. Rana Beşe Sağlık Polikliniği’nde Çocuk Muayene Hekimi Demet Özkan’a, hastalıklardan korunmak için nasıl beslenilmesi gerektiğini ve güçlü bir bağışıklık sistemi için nasıl bir yol izlenilmesini de Kadıköy Belediyesi Dr. Rana Beşe Sağlık Polikliniği’nde Diyetisyen Figen Fişekçi Üvez’e sorduk. Sizler için uzmanlardan aydınlatıcı ve yol gösterici bilgiler edindik.
“Çocuklar artık daha sık hastalanıyor”
Kış aylarında çocuklarda hangi hastalıklar daha sık görülüyor? Özellikle enfeksiyon hastalıkları ( üst ve alt solunum yolu enfeksiyonları, mide, bağırsak enfeksiyonları…) sık görülür. Havaların soğuması, vücudumuzun bağışıklık sisteminin zayıflamasına, bu da vücutta var olan mikrobun daha kolay aktive olmasına ve yayılmasına sebep olur. Ayrıca okulların açılması ve çocukların daha uzun süre birarada vakit geçirmesi de enfeksiyonların yayılımını kolaylaştırıyor
Hastalıkların nedenleri arasında neler yer alıyor?
Hayatımız boyunca geçirdiğimiz enfeksiyon hastalıklarının yaklaşık yüzde 50’si ilk 10 yaş içerisinde geçirilir. Çocuğun yaşı ne kadar küçük ise enfeksiyona yakalanma ihtimali o kadar artar. Bunun dışında özellikle bebeklerde anne sütü ile beslenmemek risk faktörüdür. Çocuğun alerjik yapıda olması daha sık enfeksiyon geçirmesine sebep olur. Yeterli ve dengeli beslenmemek, uyku saatlerinin düzenli olmaması ve pasif sigara içiciliği de nedenler arasında yer alıyor.
Çocuklar artık daha mı çabuk hasta oluyor?
Evet, çocuklar artık daha sık hastalanıyor. Dengeli ve düzenli beslenmenin olmayışı, hazır gıda tüketiminin yaygınlaşması, çevre kirliliğinin artmış olması, çocukların daha küçük yaşlarda oyun grubu ve yuva gibi sosyal ortamlara katılmaları başta gelen sebeplerdir.
Salgın bir hastalık halini alabilen bağırsak enfeksiyonunun nedenleri neler?
Bağırsak enfeksiyonları genellikle yeterli gıda hijyeni olmamasından kaynaklanır. Bunun dışında prebiyotik ve probiyotiklerin yetersiz alımı da hastalık yayılımını kolaylaştırıyor.
Beslenme düzeni ile hastalığa yakalanma arasında sizce bağ var mı?
Eğer güçlü bir bağışıklık sistemimiz varsa vücudumuz mikroplara kolay yenilmez. Bağışıklık sisteminin gücünü etkileyen faktörlerin başında beslenme tarzımız ve besin seçimlerimiz gelir. Karbonhidrat, protein ve yağ seçimlerinin sağlıklı olması önemlidir. Bunun yanında seçtiğimiz besin maddeleri vitamin, mineral ve antioksidanları içermelidir. Prebiyotik içeren besinlerin ve probiyotiklerin yeterli kadar alınmamasının bağışıklık sistemimiz açısından ciddi problemler yaratacağı unutulmamalı ve bu tip besinlerin tüketilmesine özen gösterilmelidir.
Yumurta, ceviz, balık...
Güçlü bir bağışıklık için çocuklarımızı nasıl beslemeliyiz?
Bağışıklık sistemi bir canlıyı hastalıklara karşı koruyan ve zararlı maddeleri ayırt ederek bu maddeleri ortadan kaldıran süreçlerin bütünüdür. Bağışıklık sisteminin temelleri bebeklik döneminde anne sütü kullanımı ile atılmaya başlar. Anne sütünün içinde bağışıklık sistemini destekleyen birçok madde bulunur. Daha sonraki yıllarda sağlıklı beslenme kuralları, su tüketimi ve egzersiz ile bağışıklık sisteminin güçlenmesi sağlanmalıdır. Sağlıklı beslenme, süt ve süt ürünleri, sebze ile meyveler, ekmek ile tahıllar, et, tavuk, balık, yumurta ve kuru baklagiller gibi tüm besin gruplarını barındıran düzenli ve dengeli bir programla olur. Yiyecekler ile temel besin öğeleri dışında hücre metabolizması üzerinde etkileri olan vitamin ve mineraller alırız. A vitamini, E vitamini, B1 vitamini, B2 vitamini, B6 vitamini, Folik asit, B12 vitamini, C vitamini, demir ve çinko bağışıklık sisteminin düzgün çalışmasında yardımcı olur.
Bu vitaminlerin yararlarını anlatabilir misiniz?
A vitamini eksikliği özellikle çocuklarda sık görülen enfeksiyonların ve vücut direncinin düşük olmasına neden olur. A vitamini kaynakları; Balık yağı, süt, tereyağı, yumurta, portakal, koyu yeşil yapraklı sebzeler, kayısı ve şeftali olarak sıralanabilir. E vitamini hücre zarının koruyucusudur. Bağışıklık sistemini destekler. E vitamini bitkisel yağlar, tahıl taneleri, yağlı tohumlar, koyu yeşil sebzelerde bulunur. B1 vitamin eksikliği yorgunluk, isteksizlik ve iştah azalmasına neden olur. Kaynakları et, süt, karaciğer, kuru baklagiller, tahıllar, ceviz, fındık ve yumurta olarak sırlanabilir. B2 vitamini bütün besin öğelerinin metabolizmasında rol oynar. Büyümenin hızlı olduğu çocukluk döneminde ihtiyacı artar. Kaynakları karaciğer, et, süt ve süt ürünleri, yumurta, peynir, balık, yeşil yapraklı sebzeler ve tahıllardır. B6 vitamini diğer bir adıyla pridoksin bağışıklık sistemi için çok önemlidir. Kaynakları et, karaciğer, tahıllar ve kuru baklagillerdir. B12 vitamini kemik iliğinde kan hücre yapımında rol alır ve bağışıklık için çok önemli bir vitamindir. Sadece hayvansal kaynaklı besinlerde bulunur. C vitamini özellikle zehirlenme ve ateşli hastalıklar için bağışıklığı koruyan bir vitamindir. Limon, turunçgiller, kivi, lahana, patates, yeşil yapraklı sebzeler, kırmızı besinlerde bulunur. Demir, kırmızı kan hücrelerinin yapısında bulunması sebebiyle çocuklar için çok önemlidir. Demir eksikliği olan çocuklarda daha sık hastalanma görülmektedir. Et ve türevleri, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler ve kuru baklagiller demir kaynakları arasındadır. Pekmez ve kuru meyveler de iyi bir C vitamini kaynağıdır. Çinko, hücresel bağışıklık için önemlidir. En önemli kaynakları et, karaciğer, yumurta ve deniz ürünleridir. Süt ve ürünleri, kuru baklagiller, yağlı tohumlar ve tahıllar da iyi kaynaklar arasındadır.
Özellikle kış aylarında çocuklarımızı hastalıklardan korumak için nasıl beslemeliyiz?
Öncelikle bütün besin gruplarını içeren dengeli ve yeterli beslenme önemlidir. Mutlaka et, süt ve ürünleri, yumurta, kuru baklagiller; kış sebzelerinden ıspanak, pazı, lahana, meyvelerden portakal, mandalina, limon, ayva ve nar gibi meyveler özellikle eklenmelidir. Bunun yanı sıra ceviz, fındık, badem gibi yağlı tohumlar ve tam tahıllar beslenmelerinde bulunmalıdır. Ayrıca kışın en güzel yanı balık mevsimi olmasıdır. Yapılan araştırmalarla balık yağlarının bağışıklık sisteminde olumlu etkilerinin bulunduğu ve hastalıklara karşı vücudun direnç kazanmasına yardımcı olduğu ortaya konmuştur. Yüksek düzeyde balık etinin tüketilmesi ile hücre duvarının sağlamlaştığı görülmüştür.
Probiyotiğin beslenmedeki önemi için neler söylenebilir?
Bağırsak florasını korur ve bağırsak sistem enfeksiyonlarına karşı direnç oluştururlar. Bağışıklık sistemine destek verirler. Kanser yapan öğeleri bağlayarak antitümör etki gösterirler. Genetik olarak alerjiye yatkın kişilerde alerji eğilimini azaltır.
Probiyotik besinlere neler örnek verilebilir?
Probiyotik besinlere örnek yoğurt, ayran, kefir, turşu, tarhana, şalgam olarak belirlenebilir. Bunun yanında probiyotik bakteriler için besin bileşenleri olarak kabul edilen prebiyotikler de çok önemlidir. Enginar, kereviz, pırasa, kuşkonmaz, muz, soğan, sarımsak, soya fasulyesi, arpa, çavdar gibi besinler iyi prebiyotik kaynaklarıdır.