Doktor İlhan Makinacı, “Çocuklarda yüksek kolesterol genellikle hiçbir belirti vermez. Kan tahlilleriyle tanı konulabilir. Tedavisinde sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz ve kilo kontrolü yer alır” diyor

10 Eylül 2025 - 15:02

A ⁺ A^- Yazdır

Kolestrolüm yüksek sözünü çok duyarız. Peki kolesterol nedir? Genellikle yetişkinlerde olduğunu bildiğimiz kolesterol yüksekliği çocuklarda da görülür mü?  Kadıköy Belediyesi Prof. Dr. Korkmaz Altuğ Sağlık Polikliniği’nde Doktor İlhan Makinacı ile kolesterolü, çocuklardaki kolesterol değerinin yüksekliğini ve tedavisini konuştuk.

• Kolesterol nedir?

Kolesterol, vücudumuzdaki hücrelerin yapısında bulunan yağ benzeri bir maddedir. Hücre zarı yapımında, D vitamini, bazı hormonlar ve yiyeceklerin sindirilmesine yardımcı olan maddelerin üretiminde kolesterol kullanılır. Ancak, kanda çok fazla kolesterol bulunması, damar tıkanıklığına ve kalp hastalıklarına yol açabilir. Bu nedenle, kolesterol seviyemizi kontrol altında tutmak önemlidir.

“GENETİK ÖNEMLİ ROL OYNUYOR”

• Kolesterol yüksekliği nedenleri nelerdir?

Kolesterol yüksekliğinin en yaygın nedenleri arasında sağlıksız beslenme alışkanlıkları yer alır. Özellikle hayvansal gıdalardan zengin, doymuş yağ ve trans yağ içeren bir diyet, karaciğerin daha fazla kolesterol üretmesine yol açar. Genetik faktörler de bunda önemli bir rol oynar. Ailede yüksek kolesterol öyküsü olan kişilerde kolesterol yüksekliği daha sık görülür. Hareketsiz bir yaşam tarzı, obezite ve bazı sağlık sorunları (diyabet, böbrek hastalıkları gibi) da kolesterol seviyelerini olumsuz etkileyebilir. Ayrıca sigara içmek ve aşırı alkol tüketimi de riski artıran faktörler arasındadır.

• Kolesterol yüksekliğini genellikle yetişkinlerde duyarız. Ama çocuklarda görülme duruma da var. Çocuklarda görülmesine neler sebep oluyor?

Yüksek kolesterolden sadece yetişkinler etkilenmez. Çocuklarda da yüksek kolesterol seviyeleri olabilir ve bu durum çocuk büyüdüğünde çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Çok fazla kolesterol, kalbe ve diğer organlara kan sağlayan arterlerin duvarlarında plak adı verilen bir maddenin birikmesine yol açar. Plak arterleri daraltabilir ve kalbe giden kan akışını engelleyerek kalp sorunlarına neden olabilir. Çocuklarda kolesterol yüksekliğinin birkaç nedeni olabilir. Genetik faktörler, yani ailede yüksek kolesterol öyküsü olması en önemli nedenlerden biridir. Çoğu durumda yüksek kolesterolü olan çocukların aynı zamanda yüksek kolesterolü olan bir ebeveyni vardır. Ayrıca obezite ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları, aynı yetişkinlerde olduğu gibi kolesterol yüksekliği nedenleri arasında sayılabilir.

“KALP KRİZİNE YOL AÇABİLİR”

• Çocuklardaki kolesterol değeri ne olmalı? O değerin üstünde olursa ne gibi sağlık sorunlarına yol açabilir?

Çocuklarda kolesterol değerleri, yetişkinlerden farklı olarak değerlendirilir. Genel olarak, toplam kolesterolün 170 mg/dL'nin altında olması istenir. LDL kolesterol (kötü kolesterol) için hedef değer 110 mg/dL'nin altıdır. HDL kolesterol (iyi kolesterol) ise ne kadar yüksek olursa o kadar iyidir ancak 45 mg/dL'nin üzerinde olması beklenir. Trigliserid seviyeleri de 100 mg/dL'nin altında olmalıdır. Bu değerler, çocuğun yaşına ve diğer sağlık faktörlerine göre değişiklik gösterebilir. Çocuklarda kolesterol yüksekliği damar sertliğine (ateroskleroz) yol açarak kalp krizi, felç ve periferik arter hastalığı gibi ciddi kardiyovasküler sorunlara neden olabilir. Ayrıca, safra taşı oluşumu ve pankreatit gibi sorunlara da yol açabilir.

• Kolesterol değerinin yüksek olduğunu nasıl anlayabiliriz? 

Çocuklarda yüksek kolesterol, yetişkinlerde olduğu gibi genellikle hiçbir belirti vermez. Eğer kolesterol seviyeleri çok yüksekse, bazı belirtiler ortaya çıkabilir. Bunlar arasında ciltte veya tendonlarda sarı yağ birikintileri (ksantomlar) görülmesidir. Bu yüzden tanı konulması zordur ve gecikmelere neden olabilir. Özellikle risk altında olan, ailesel yatkınlığı olan çocuklara yapılacak kan tahlilleri ile tanı konulabilir.  

Genetik yatkınlığı olmayan çocuklarda 9-11 yaş aralığında  bir defa tarama amaçlı kan yağlarına bakılması yeterli olacaktır. Daha ulaşılabilir olması sebebiyle aile hekimlerinden randevu alıp bu testler yaptırılabilir. Yapılan testlerde çocukta kolesterol yüksekliği tespit edilirse, çocuk uzmanı veya gerekli durumlarda çocuk kardiyolojisi veya çocuk endokrinoloji uzmanı çocuğun takip ve tedavisini sağlar.  

KOLESTEROLÜ DÜŞÜRMEK İÇİN NE YAPMAK GEREK?

Doktor İlhan Makinacı, çocuklarda kolesterolü düşürmek için yapılabilecekleri şöyle sıralıyor: “Çocuklarda kolesterol yüksekliği tedavisi, öncelikle yaşam tarzı değişikliklerini içerir. Bu değişiklikler arasında sağlıklı bir diyet, düzenli egzersiz ve kilo kontrolü yer alır. Bunlar çoğu çocukta tedavi için yeterlidir. Diyet, doymuş yağ ve trans yağlardan fakir, lif açısından zengin olmalıdır. Sosis, salam, sucuk gibi işlenmiş gıdalar ile yüksek karbonhidrat ve yağ içeren paketli gıdalar kesinlikle tüketilmemelidir. Öğünlerde sebze ve meyveye daha fazla yer verilmelidir. Egzersiz, haftada en az 5 gün, günde 30 dakika orta şiddette aktiviteyi içermelidir. Mümkünse sevdiği bir spor dalına yönlendirilmelidir. Kilo kontrolü, fazla kilolu veya obez çocuklarda kolesterol seviyelerini düşürmeye yardımcı olur. Bu değişikliklere rağmen kolesterol seviyeleri düşmezse ve kolesterol değerleri oldukça yüksek seyrettiği takdirde doktorunuz nadiren ilaç tedavisi önerebilir.”