Evrim Ağacı adlı internet sitesinde yazan Çağrı Mert Bakırcı’nın korona virüsü ile ilgili bilgilerden derlenen yazısını, faydalı olacağı düşüncesiyle okurlarımızla paylaşıyoruz…

Hızla devam eden korona virüsü salgınında en çok endişe edilen konulardan birisi, bu virüse yakalanılması halinde ne yapılması gerektiği konusu... Özellikle de önümüzdeki bir buçuk yıl içinde tüm yetişkinlerin %40-70 arasının korona virüsüne yakalanacağı öngörüsü göz önüne alınacak olursa, bir noktada bu hastalığa (COVID-19) yakalanmanız halinde ne yapacağınızı bilmek önem arz edecek. Burada hem genel tavsiyeleri, hem Türkiye özelindeki tavsiyeleri bulacaksınız.

• Korona virüsü (COVID-19) belirtileri

Hastalıkla ilgili en büyük problem, semptomlarını gripten ayırmanın çok zor olması. Korona virüsü hastalarında genel olarak görülen semptomlar ve bu semptomların hastalarda görülme sıklığı şu şekilde:

Ateş (%98)

<37.3 (%2)

37.3 - 38 (%20)

38.1 - 39 (%44)

>39 (%34)

Öksürük (%76)

Nefes Zorluğu/Darlığı (%55)

Bitkinlik veya Kas Ağrısı (%44)

Balgam Üretimi (%28)

Baş Ağrısı (%8)

Kanlı Tükürük (%5)

İshal (%3)

Bakteriyel pnömonilerin aksine viral pnömonilerde balgamlı öksürük görülmeyebilir. Ateş yerine subfebril ateş denilen daha düşük vücut sıcaklıkları da olabilir.

Dahası, bu semptomların ortaya çıkması, hastalık taşıyan birine temas etmenizden sonra 2-14 gün içinde çıkabilir! Bu sürede hastalığın bulaşmaya devam ettiği bilinmektedir.

COVID-19 hastalığına sebep olan SARS-CoV-2 virüsünün diğer solunum yolu enfeksiyonlarına sebep olan virüslerle kıyaslaması

• Grip belirtileri

CDC tarafından sezonluk gribin belirtileri arasında şunlar sayılmaktadır:

Ateş (%88-100)

Burun akıntısı veya tıkanıklığı (%90)

Öksürük (%78-85)

Boğaz ağrısı (%25-42)

Kas ve vücut ağrısı (%15-30)

Baş ağrısı (%10-37)

Yorgunluk ve bitkinlik

Bazı vakalarda (özellikle çocuklarda) kusma ve ishal

Görebileceğiniz gibi iki hastalığın semptomları birbirine çok yakın; bu nedenle ayırt etmek oldukça güç. Her iki hastalık da sistemik hastalıklar, yani vücudun genelini etkiliyorlar.

Benzer şekilde, alerjiler de çok benzer semptomlara sahip olabiliyor. Ancak eğer ki diğer faktörlerle birlikte gözleriniz veya burnunuz çok kaşınıyorsa, muhtemelen alerji olduğunu söyleyebiliriz.

• Korona virüsü, gripten nasıl ayırt edilir?

Korona virüslerinin genelde sebep olduğu zatürre ve onun başlangıcında görülen nefes darlığı asıl ayırt edici faktör olarak karşımıza çıkıyor. Eğer tüm grip semptomlarına ek olarak nefes darlığı çekiyorsanız ve nefes almakta zorluk çekiyorsanız korona virüsü şüphesi artabilir. Ayrıca grip ve nezlenin aksine, COVID-19 zamanla kötüleşebiliyor ve bu durumda tıbbi yardım almanız gerekebilir.

Dahası korona virüsü semptomları arasında, gripte olanın aksine, boğaz ağrısı ve burun akıntısı pek bulunmuyor. Dolayısıyla bu semptomlara bakarak da iki hastalık arasında ayrıma gitmeniz mümkün olabilir.

Benzer şekilde, gribin aksine korona virüsünde genellikle (ama her zaman değil) bir seyahat geçmişi veya yurt dışında bulunmuş kişilerle temas etme hali bulunmaktadır. Son dönemde kimlerle fiziksel temas kurduğunuzu ve bu kişilerin son birkaç haftada nerelerde bulunduğunu düşünün. Eğer bu kişiler hastalığın bulunduğu yerleri ziyaret ettilerse, korona virüsünden şüphelenebilirsiniz.

Ancak şunu önemle hatırlatalım: Kendi kendinize hastalık teşhisi koymanız pek isabetli bir sonuç vermeyecektir. Dahası, COVID-19 halen yeni yeni tanımakta olduğumuz bir hastalık olduğundan, buradaki sonuçlar zaman içinde değişebilir. Bu nedenle kesin yargılara varmamanızı tavsiye ederiz.

• Semptomları göstermeniz halinde ne yapmalısınız?

Öncelikle sakin olun; çünkü sadece semptomlara bakarak resmi bir tanı koymanız mümkün değil ve istatistiki olarak halen büyük ihtimalle grip veya nezleye yakalandınız. Korona virüsü teşhisi yalnızca ilgili testlerin pozitif gelmesi sonucunda konabilir. Yine de hastalık semptomlarına kulak verin ve önlem olarak kendinizi karantinaya alın.

Kesinlikle dışarı çıkmayın ve insanlarla temasınızı kesin. Acil durumlar haricinde, hastane de dâhil olmak üzere hiçbir yere gitmeyin. Kesinlikle topluma açık yerlere, özellikle de iş yerinize, okula veya alışveriş merkezlerine gitmeyin. Hiçbir şekilde toplu taşıma araçlarına binmeyin.

Türkiye'de Alo 184 hattını arayarak bilgi isteyin. Bu hat üzerinde görev alan hekimler, size yapmanız gerekenleri söyleyecekler ve sizi gerekli yerlere yönlendirecekler. Sorularına dürüstlükle cevap verin, gereksiz yere bu hattı meşgul etmeyin.

Diğer insanlarla temastan kaçının. Örneğin hastalıktan şüphe ediyorsanız evinizde tek bir odada kalmaya çalışın ve akrabalarınızla da temasınızı olabildiğince azaltın. Evcil hayvanlarınıza dokunmaktan uzak durun; çünkü evcil hayvanların virüse yakalanıp yakalanmadığı konusu halen tartışmalı olsa da, hayvanlarınız virüsü bir odadan diğerine kılları ve derileri üzerinde taşıyabilirler. Ayrıca virüsün evcil hayvanlar üzerindeki etkisi bilinmediği için onları korumak adına da bu adım önemlidir. Hastalık süresince bir başkasından evcil hayvanlarınıza sizin yerinize bakmasını rica edin.

Eğer hastaysanız veya hasta birine bakıyorsanız yüz maskesi takmanızda fayda vardır. Özellikle de solunum sorunları çeken hastalarla ilgileniyorsanız maske takmanız önemlidir.

Öksürme ve hapşırma sırasında ağzınızı ve burnunuzu dirseğinizin içiyle veya bir mendille kapatın. Mendili sonrasında çöp kutusuna atın, yüzeylerde bırakmayın.

Her ne durumda olursanız olun, sık sık ellerinizi yıkayın. Evinizde bulunan havlu veya bardak gibi cisimleri diğer insanlarla ortak olarak kullanmayın. Bardaklarınızı, diş fırçalarınızı ve benzeri diğer cisimleri ayrı tutun ve sık sık yıkayın. Yüzeylere dokunmaktan kaçının, sık dokunduğunuz yüzeyleri normal temizlik ürünleriyle dezenfekte edin.

Eğer hekim tarafından evinizde kalmanız istenirse, buna harfiyen uyun ve aksi söylenene kadar evinizi terk etmeyin.

• Acil durum semptomları

Eğer aşağıdaki semptomları göstermeye başlarsanız, 112 Acil Yardım hattını arayarak tıbbi yardım isteyin (telefondaki sağlık personeline mutlaka COVID-19'dan şüphelendiğinizi de bildirin; diğer tüm semptomlarınızı anlatın):

• Nefes almakta zorlanırsanız veya nefes darlığı çekerseniz,
• Göğsünüzde azalmak bilmeyen bir ağrı veya baskı hissederseniz,
• Kafa karışıklığı (hezeyan) yaşarsanız veya harekete geçmekte zorluk çekerseniz,
• Dudaklarınız veya yüzünüz mavi bir renge dönmeye başlarsa.

• Evde tedavi yöntemleri

Eğer normal semptomların ötesinde bir semptom göstermezseniz, gribe yakalanmanız halinde yaptığınız şeyleri korona virüsü için de yapabilirsiniz:

• Bol sıvı (özellikle de su) tüketin.
• Hekim tavsiyesi olmadan ilaç (özellikle de antibiyotik) almayın.
• Eğer çok ağrınız varsa, miktarını abartmadan ağrı kesici alın.
• Bol bol dinlenin.

Ve unutmayın: Korona virüsüne yakalanmamış olmanız, semptomlarınızın önemsiz olduğu anlamına gelmemektedir. Grip de son derece ciddi olabilen bir hastalıktır ve mümkün olduğunca çabuk tedavi edilmelidir; aksi takdirde, salgınlar sırasında hâlihazırda aşırı yük altında olan sağlık sistemine ek bir yük olunmasına neden olabilir. Bu nedenle semptomlarınızı hiçbir zaman hafife almayın ve şüphelenmeniz halinde her zaman evde kalmayı seçin.

*Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir.

* Kaynaklar ve İleri Okuma

A. J. Willingham. Is It Allergies, The Flu Or The Coronavirus? How To Tell The Difference. (2020, Mart 12). Alındığı Tarih: 16 Mart 2020. Alındığı Yer: CNN | Arşiv Bağlantısı

Yale New Haven Health. Coronavirus (Covid-19) Vs. Influenza (Flu). (2020, Mart 03). Alındığı Tarih: 16 Mart 2020. Alındığı Yer: Yale New Haven Health | Arşiv Bağlantısı

CDC. Flu Symptoms & Diagnosis. (2020, Mart 16). Alındığı Tarih: 16 Mart 2020. Alındığı Yer: CDC | Arşiv Bağlantısı

CDC. Symptoms. (2020, Mart 16). Alındığı Tarih: 16 Mart 2020. Alındığı Yer: CDC | Arşiv Bağlantısı

---