Doğalgaz kaçağı fark edildiğinde hızlı ve dikkatli bir şekilde hareket edilmesi gerektiğini söyleyen Makine Mühendisleri Odası İstanbul Şube Doğalgaz Komisyonu Başkanı Hüseyin Kaya, “İlk olarak, doğalgaz vanası kapatılmalı ve cihazlar durdurulmalıdır. Pencereler ve kapılar açılarak ortam havalandırılmalıdır.” diyor

28 Kasım 2024 - 14:53

A ⁺ A^- Yazdır

Kış ayına girip havaların soğuması ile evlerde kombiler açıldı, doğalgazla ısınma dönemi başladı. Doğalgaz kullanımı artarken, uzmanlar karbonmonoksit zehirlenmelerine karşı vatandaşları uyarıyor. Makine Mühendisleri Odası İstanbul Şube Doğalgaz Komisyonu Başkanı Hüseyin Kaya’ya merak ettiklerimizi sorduk. 

• Doğalgazdan zehirlenme nasıl olur?

Doğalgazdan zehirlenme, aslında doğalgazın kendisinden değil, yanma sonucunda oluşan karbonmonoksit (CO) gazından kaynaklanır. Karbonmonoksit, kokusuz, renksiz ve tatsız bir gazdır, bu yüzden fark edilmesi çok zordur. Yanma sırasında yeterince oksijen olmadığında tam yanma gerçekleşemez ve karbonmonoksit oluşur. Bu gaz solunduğunda kana hızla karışır ve oksijen taşıyan alyuvarlara bağlanır. Sonuç olarak dokular ve organlar oksijensiz kalır. Bu durum vücutta ciddi hasarlara, hatta ölüme yol açabilir. Özellikle kapalı alanlarda, yetersiz havalandırma ve arızalı cihazların kullanımı bu riskleri artırır.

“BELİRTİLER GRİPLE KARIŞTIRILABİLİR”

• Evdeyken doğalgazdan zehirlenmeye başladığımızı anlayabilir miyiz? Örneğin mide bulantısı, baş dönmesi gibi belirtileri var mı?

Doğalgazdan kaynaklanan karbonmonoksit zehirlenmesi belirtileri genelde yavaşça ortaya çıkar ve başlangıçta soğuk algınlığı veya griple karıştırılabilir. İlk belirtiler arasında baş ağrısı, halsizlik, mide bulantısı ve baş dönmesi yer alır. Zehirlenme ilerledikçe nefes darlığı, göğüs ağrısı, görme bozuklukları, bilinç bulanıklığı ve bayılma gibi semptomlar görülür. Daha ciddi durumlarda koma ve solunum durması meydana gelebilir. Zehirlenmenin ciddiyeti, karbonmonoksite maruz kalma süresi ve miktarına bağlıdır. Bu tür belirtiler fark edildiğinde, ortamdan hemen uzaklaşmalı ve temiz havaya çıkılmalıdır.

• Doğalgazda kaçak olduğundan şüphelendiğimizde ne yapmalıyız? Doğalgaz kaçağı nasıl anlaşılır?

Doğalgaz kaçağı fark edildiğinde hızlı ve dikkatli bir şekilde hareket edilmelidir. İlk olarak, doğalgaz vanası kapatılmalı ve cihazlar durdurulmalıdır. Pencereler ve kapılar açılarak ortam havalandırılmalıdır. Elektrikli cihazların veya ışık düğmelerinin kullanılmaması önemlidir; çünkü bir kıvılcım patlamaya yol açabilir. Açıkta alev veya sigara gibi yanıcı maddeler hemen söndürülmelidir. Güvenli bir mesafeden doğalgaz acil hattı (187) aranmalı ve yardım istenmelidir. Eğer kaçak büyükse, bina tahliye edilmeli ve komşular uyarılmalıdır.

• Doğalgaz zehirlenmelerinin en sık karşılaşılan nedenleri neler?

Doğalgaz zehirlenmelerinin en sık nedenlerinden biri bacalı cihazların yanlış kullanımıdır. Özellikle lodoslu havalarda bacanın geri tepmemesi için dikkatli olunmalıdır. Ayrıca, cihazların periyodik bakımının yapılmaması ve baca temizliklerinin ihmal edilmesi zehirlenme riskini artırır. Havalandırma eksikliği, yetersiz oksijen kaynağı ve standartlara uygun olmayan cihazların kullanımı da başlıca nedenler arasında yer alır. Bu sorunlar karbonmonoksit birikimine yol açarak zehirlenmelere neden olabilir.

PERİYODİK KONTROL İLE HAVALANDIRMA AÇIKLIKLARI 

• Doğalgaz kaynaklı tehlikelerden korunmak için hangi önlemler almak gerekir? 

İlk olarak, kullanılan cihazların düzenli bakımının yaptırılması ve standartlara uygun olmasına dikkat edilmelidir. Bacalı cihazlar yerine hermetik cihazlar tercih edilmelidir; çünkü hermetik cihazlar dış ortamdan bağımsız çalışır ve karbonmonoksit oluşumunu engeller. Karbonmonoksit dedektörleri, olası bir gaz kaçağını erkenden tespit ederek hayat kurtarabilir. Evlerde ve işyerlerinde doğalgaz tesisatının güvenliğinin periyodik olarak kontrol edilmesi, havalandırma açıklıklarının açık tutulması önemlidir.

• Doğalgaz tesisatlarında sık yapılan hatalar ve bunların tehlikeleri nelerdir?

Doğalgaz tesisatında en sık yapılan hatalar arasında yanlış montaj, standart dışı malzeme kullanımı ve baca temizliğinin ihmal edilmesi bulunur. Bacaların tıkanması veya yetersiz oksijen alımı, yanma sırasında karbonmonoksit oluşumuna neden olur. Ayrıca, havalandırma deliklerinin kapatılması da tehlikeyi artırır. Tesisatın ehil kişiler tarafından yapılması ve kullanılan cihazların doğru bir şekilde yerleştirilmesi hayati öneme sahiptir. Bu tür ihmaller patlama, yangın veya zehirlenmelere yol açabilir.

LODOSLU HAVALARA DİKKAT EDİLMELİ

• Doğalgaz zehirlenmesi, merkezi sistemde ve kombilerde değişiklik gösterir mi?

Merkezi sistemlerde zehirlenme riski daha çok baca ve havalandırma sorunlarından kaynaklanır. Kombilerde ise bireysel kullanım ön planda olduğu için cihazın tipi ve bakımı önemlidir. Hermetik kombiler, dış ortamdan bağımsız çalıştığı için daha güvenlidir. Bacalı cihazlar ise, özellikle lodos gibi hava koşullarında geri tepmelerle karbonmonoksit zehirlenmesi riskini artırır. Her iki durumda da düzenli bakım ve doğru kullanım şarttır.

• Benim sormadığım sizin eklemek istediğiniz bir bilgi var mı?

Karbonmonoksit dedektörlerinin kullanımı, doğalgazdan kaynaklanabilecek zehirlenme ve kazaların önlenmesinde büyük önem taşır. Bu cihazlar, gaz kaçağı veya karbonmonoksit birikimini erken fark ederek hayat kurtarabilir. Ayrıca, gaz kaçağına karşı bireysel bilinçlendirme eğitimleri, risklerin azaltılmasında etkili olabilir. Özellikle kış aylarında, doğalgaz kullanımının arttığı dönemlerde ekstra dikkat göstermek gerekir.