Bağışıklık sistemini güçlendirmenin tek ve mucizevi bir yolu olmadığını dile getiren Doktor İlhan Makinacı, güçlü bir bağışıklık için mevsiminde sebze ve meyve tüketimine özen gösterilmesi gerektiğini söyledi

01 Şubat 2024 - 10:21

A ⁺ A^- Yazdır

“Bağışıklığın güçlü olmazsa hasta olursun.” “Bağışıklık güçlendirici besinler yemelisin.” “Bağışıklığı zayıf olan çocuklar çabuk hasta olur.” Bunlar gibi daha birçok cümle duymuşsunuzdur. Peki bu bağışıklık nedir? Neden bu kadar önemli? Konu ile ilgili merak ettiğimiz birçok soruyu Kadıköy Belediyesi Prof. Dr. Korkmaz Altuğ Sağlık Polikliniği’nde Doktor İlhan Makinacı’ya sorduk.

• Bağışıklık sistemi nedir? 

Bağışıklık sistemi, bir canlının hastalıklara karşı savunma mekanizmasını oluşturan, mikropları (bakteri, virüs, mantar, parazit) ve tümör hücrelerini tanıyıp onları yok eden, vücudu yabancı ve zararlı maddelerden koruyan karmaşık bir sistemdir. Aynı zamanda vücutta ömrünü tamamlamış ve hasar görmüş hücreleri de yok eder. Bağışıklık sistemi sürekli olarak aktiftir ve vücudun korunmasını sağlar. Bağışıklık sisteminin herhangi bir sebeple etkinliğinin azalması vücudumuzu mikroplara karşı savunmasız hale getirebilir.

• Neden ve nasıl zayıflar?

Bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olan sebepler şöyle sıralanabilir:

-Uyku eksikliği ya da kalitesiz uyku

-Stres

-D vitamini eksikliği

-Bazı ilaçlar (kortikosteroidler, kanser tedavisinde kullanılan kemoterapi ilaçları gibi)

-Sigara ve alkol tüketmek

-Fiziksel aktivite azlığı

-Bazı kalıtsal hastalıklar 

• Zayıfladığında ne olur?

 Bağışıklık sistemimiz zayıfladığı zaman hastalık yapıcı mikroorganizmalar vücudumuza çok daha kolay girebilir. Bunun sonucunda sık enfeksiyonlara yakalanma ve enfeksiyonların iyileşme sürelerinin normalden uzun olması gibi durumlar ortaya çıkabilir. Ayrıca yara iyileşmesinde de gecikme yaşanabilir.

• Çocuklarda bağışıklık sisteminin zayıf olduğunun işaretleri neler?

Okula giden ya da okula giden kardeşi olan çocukların bir yılda 5-6 defa kadar grip veya nezle benzeri üst solunum yolu enfeksiyonu geçirmesi normal olarak kabul edilebilir. Fakat bu sayı sekizden fazla ise ikiden fazla ağır akciğer enfeksiyonu, ikiden fazla orta kulak enfeksiyonu geçiriyor ise ya da ağızda tedaviye dirençli mantar enfeksiyonları oluşuyorsa ya da birlikte büyüme gelişme geriliği mevcut ise mutlaka bir uzman hekim tarafından değerlendirilmesi gerekir.

• Bağışıklık sistemi zayıflığı, çocuklarda hangi hastalıklara neden olur?

Hastaneye yatırılmayı gerektiren, sık tekrarlayan, yaygın enfeksiyonlar görülebilir. Bunların başında sık tekrar eden üst solunum yolu enfeksiyonları, otit, sinüzit ve zatürre gibi enfeksiyonlar gelir. Ayrıca otoimmün, alerjik veya tümöral hastalıkların eşlik edebildiği kalıtsal bağışıklık sistemi hastalığı olan çocuklarda büyüme gelişme geriliği de görülebilmektedir. 

“SOKAKTA OYNAMAKLA HASTA OLUNMAZ”

• Çocuklar hasta olmasın diye terlemesine, dışarıda oynamasına bazen izin verilmiyor. Sokakta oynamak, terlemek bağışıklığı zayıflatır mı?

Üst solunum yolu hastalıkları terlemekle ya da sokakta oynamakla oluşmaz. Bu hastalıkların bakteri ya da virüs gibi hastalık yapıcı etkenleri mevcuttur. Yani hasta kişiden genellikle damlacık yoluyla veya bu patojenlerle temas etmiş ellerin göz, ağız ya da buruna direk teması yoluyla geçer. Hasta kişilerden uzak durmak, elleri sık yıkamak korunma için gerekli önlemlerdir. Terlemek son derece fizyolojik bir olaydır ve genellikle çocuklar fiziksel bir aktiviteden sonra terlerler. Fiziksel aktivite bağışıklık sistemimizin sorunsuz çalışmasında rol oynayan etmenlerden biridir. Aynı zamanda sokakta oynamak çocukların bağışıklık sistemlerinin dış dünya ile daha fazla etkileşmesine neden olup düzgün çalışmasını destekleyebilir. Bu durum alerjik hastalıkların azalmasını da sağlayabilir.  

• Çocukların bağışıklık sistemlerinin güçlü olması için nasıl beslenmesi gerekiyor? Bağışıklık sistemini zayıflatan yiyecekler var mı?

Bağışıklık sistemi karmaşık bir yapıya sahiptir. Onu güçlendirmenin tek ve mucizevi bir yolu yoktur. Güçlü bir bağışıklık sistemi için vücudumuzun ihtiyaç duyduğu vitaminleri, mineralleri, proteinleri, esansiyel yağ asitlerini, karbonhidratları içeren yiyeceklerin dengeli bir biçimde öğünlerde tüketilmesi gerekiyor. Bu nedenle bağışıklığı güçlendirmek için bazı yiyeceklere yönelmek yerine çocukların dengeli beslenmesi sağlanmalı. Özellikle mevsiminde sebze ve meyve tüketimine özen gösterilmelidir. Vitaminler, mineraller ve diğer eser elementler bağışıklık sisteminin devamlılığının korunmasında gereklidir.  A, C, D ve E vitaminleri ile selenyum ve çinko gibi elementler bağışıklık sistemimiz için çok önemlidir. Bunların mümkün olduğunca doğal besinler ile karşılanması bağışıklık sistemimizin düzgün çalışmasını sağlar.

“PAKETLİ HAZIR GIDALAR ZAYIFLATIR”

Bunun dışında bağırsak florasının desteklenmesi de bağışıklık sistemimiz için çok önemlidir. Öğünlerde lif içeriği yüksek sebzeler ve meyveler, tam tahıllar, kuru baklagiller ile birlikle yoğurt ve kefir gibi fermente süt ürünlerine mutlaka yer verilmeli. Paketli hazır gıdalar, işlenmiş şeker ve katkı maddeleri içeren abur cuburlar, fastfood ve karbonhidrattan zengin beslenme tarzı bağışıklık sistemini zayıflatarak çocuğunuzu enfeksiyonlara açık hale getirebilir.

• Özellikle kreşe başlayan çocukların sık sık hastalandığını duyarız. Çocukların kalabalık ortamlarda sağlıklı kalması nasıl sağlanabilir?

Çocukların kreş ve okullara sağlıkla devam edebilmesi için bağışıklık sistemlerinin güçlü olmasının yanı sıra okul yönetimine ve diğer ailelere de iş düşüyor. Okullarda hijyen kurallarına mümkün olduğu kadar uyulması gerekiyor. Özellikle tuvaletler, kapı kolları, merdiven korkulukları gibi sık temas edilen yerler dezenfekte edilmeli. Aileler hasta olan çocuklarının evde istirahat ederek bu zamanı geçirmesini sağlamalı. Böylece diğer çocukların enfekte edilmesinin önüne de geçilmiş olur. Özellikle üst solunum yolu enfeksiyonlarının arttığı dönemlerde çocukların maske takması korunmada önemli rol oynar. Tüm bunların yanında alerjik bronşit, geniz eti, tekrarlayan kulak enfeksiyonu veya bağışıklığını etkileyecek herhangi bir tedavi almasını gerektirecek hastalığı olanlar gibi risk grubundaki çocukların mutlaka her yıl grip aşısını yaptırması önem arz ediyor.   

“KAHVALTI YAPILMALI”

• Yarıyıl tatili bitiyor. Ama salgın da sürüyor. Çocukları okul sürecini sağlıklı bir şekilde geçirmesi için neler yapmalı?   

Öncelikle çocukları çok sık enfeksiyon geçiren aileler, çocuklarını mutlaka doktor kontrolünden geçirmeleri gerekiyor. Burada yapılacak muayene ve bir takım kan tahlilleriyle varsa bağışıklık sistemiyle ilgili hastalıkların tespiti veya eksikliği tespit edilen vitaminlerin, özellikle D vitamininin tamamlanmasına yönelik tedaviler planlanabilir. Bunun dışında beslenmeyle ilgili olarak çocukların mutlaka kahvaltı yaparak okula gitmesi önemlidir. Kahvaltı, mısır gevreği gibi paketli hazır gıdalar yerine mutlaka peynir, zeytin, yumurta, bal gibi bağışık sistemini desteklemeye yönelik besinler içermeli. Ayrıca diğer öğünlerde mevsim sebze ve meyvelerine mutlaka yer verilmeli. Haftada iki defa balık tüketilmesi sağlanarak bağışıklık sistemi için çok önemli olan esansiyel yağ asitlerinin de vücuda girmesi sağlanmış olur.