"Herkes için bisiklet"
Bisikletin kent içinde ulaşım aracı olarak benimsenmesi ve kullanılması hedefiyle başlatılan “Türkiye Kent İçi Bisikletli Ulaşım Strateji Planı – 2030” tamamlandı. WRI Türkiye’den Herkes İçin Bisiklet Proje Yöneticisi Dr. Çiğdem Çörek, “Kentlerde, bisikletli ulaşımı artırmak için yasal değişikliğe ihtiyaç var” dedi
Bisikletin kentlerde gerçek anlamda bir ulaşım aracı olarak kullanılması için son yıllarda hem ulusal hem de yerel alanda çalışmalar yürütülüyor. Ancak bu çabaların hala yeterli düzeyde olduğunu söylemek güç. Uzmanlara göre bisikletin trafikte daha görünür olması için bisikletli ulaşım altyapısının, ulaşım ana planları kapsamında bir ağ olarak kurgulanması, farkındalık ve teşvik mekanizmalarıyla da bisikletli ulaşımın desteklenmesi gerekiyor. Merkezi Kadıköy’de bulunan WRI Türkiye de bu alanda çalışmalar yürütüyor. “Bisiklet sürmenin herkes için güvenli, erişilebilir ve keyifli olduğu, yeşil ve sürdürülebilir bir Türkiye” hedefiyle gerçekleştirilen “Türkiye Kent İçi Bisikletli Ulaşım Strateji Planı – 2030” kamuoyu ile paylaşıldı.
Plan hakkında konuşan WRI Türkiye’den Herkes İçin Bisiklet Proje Yöneticisi Dr. Çiğdem Çörek Öztaş “Kent içi bisikletli ulaşım; kentsel gelişme, toplumsal yapı, ekonomik gelişme ve kalkınma gibi pek çok alanla ilişkilendirilebilecek ve bu alanlarla birlikte ele alınması gereken çok katmanlı bir konu. Bisiklete binme; sürdürülebilir geleceğe yönelik hareketliliğin önemli bir bileşeni. Bisiklet, sıfır emisyon salımına sebep olduğundan, ulusal ve uluslararası çevre ve iklim koruma hedeflerine, özellikle de Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’na ulaşılmasına yardımcı oluyor. Kentlerde, bisikletli ulaşımı artırmak için yasal ve yönetsel bir paradigma değişikliğine ihtiyaç var. Temel ön koşul, bisikletin aktif olarak teşvik edilmesine ve yeterli finansmana izin veren modern bir yasal çerçeve.”dedi.
EN KAPSAMLI SİSTEM İSTANBUL’DA
Planda, Türkiye’de özellikle son 10 yıl içerisinde bisikletli ulaşım mevzuatında önemli gelişmeler yaşandığı, merkezi ve yerel yönetimlerin bisikletin teşvik edilmesi için politikalar geliştirdiği ifade edildi. Peki başta İstanbul olmak üzere bisiklet ulaşımın neresinde?
Herkes İçin Bisiklet Projesi kapsamında Türkiye’deki 30 büyükşehrin bisikletli ulaşıma ilişkin mevcut durum tespiti araştırması gerçekleştirildi. Buna göre, 30 büyükşehrin 16’sında 25 km’den daha uzun bisiklet yolu ve 13 büyükşehirde bisiklet paylaşım sistemi olduğu tespit edildi. Türkiye’de en uzun bisiklet yolu altyapısı 550 km ile Konya’da. Konya’nın ardından sırasıyla Bursa (368 km), İstanbul (314 km) ve Sakarya (169 m) geliyor. Büyükşehirlerin yüzde 43’ünde bisiklet paylaşım sistemi bulunuyor. İstanbul, 262 istasyon ve 2 bin 600 bisiklet ile en kapsamlı sisteme sahip. Ayrıca Türkiye’deki büyükşehirlerin yüzde 80’inde bisiklet yollarının artırılmasına ilişkin planlama çalışmaları söz konusu. Yüzde 63’ünde, yapılması planlanan bisiklet yolu uzunluğu hedefleri net bir şekilde belirlenmiş. İstanbul, Sakarya, Konya gibi bisiklet yollarıyla öne çıkan şehirlerde 100 km ve üstü bisiklet yolu inşa edilmesi hedefleniyor. Yapılan çalışma sonucunda yalnızca İstanbul, İzmir ve Konya’da bisiklet ana planı bulunduğu tespit edildi. Bisikletli ulaşıma ilişkin yerel eylem planı ise sadece İstanbul’da bulunuyor.
AVRUPA’DA DURUM NASIL?
Planda Avrupa’nın farklı kentlerindeki durum da özetlendi. Birçok Avrupa kenti bisikletli ulaşım altyapısı yatırımlarına 1900’lü yıllarda başladığı için bisikletli ulaşım özelinde planları ve hedefleri bulunuyor. Danimarka, Hollanda, Almanya gibi AB ülkelerinde bisiklet günlük ulaşımın bir parçası.
Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da bisikletin tüm ulaşım türleri içerisinde tercih edilme oranı 2018 yılında yüzde 49 olarak hesaplandı. Bir başka bisiklet dostu Avrupa kenti olan Hollanda’nın başkenti Amsterdam’da bisikletli ulaşımın tüm ulaşım türleri içindeki kullanım oranı 2017 yılında yüzde 37 olarak belirlendi. Kent merkezinde ise bu oran yüzde 48’e ulaşıyor. Almanya’nın Bremen kentinde 2019 yılında bisikletli ulaşımın tüm ulaşım türleri içerisindeki kullanım oranı yüzde 25 olarak ölçüldü. İtalya’nın Milano kentinde 2020 yılında toplam 220 km’lik bisiklet yolu ağıyla ve 2035 hedefleriyle öne çıkıyor. 2017 yılında bisiklet kullanım oranı yüzde 6.
TOPLAM 18 HEDEF BELİRLENDİ
Türkiye Kent İçi Bisikletli Ulaşım Strateji Planı – 2030’da toplam 18 hedef ortaya kondu.
Bisiklet ve Politika: 2025’e kadar büyükşehir ve il belediyeleri bünyesinde bisikletli ulaşım ile ilgili çatı bir birim oluşturmak. Bisikletle ilgili verilerin düzenli olarak toplanmasını ve ölçülmesini sağlamak. Kentlerde bisiklet yollarının geliştirilmesine yönelik yasal, yönetsel ve planlama altyapısını geliştirmek. 2030’a kadar mevcut bisiklet yollarının farklı ulaşım türleri tarafından kullanılmasını / işgal edilmesini önlemek. Özel taşıt trafiğini azaltan uygulamaları yaygınlaştırmak.
Bisiklet ve Altyapı: 2030’a kadar kent içi güvenli bisikletli ulaşım ağlarını oluşturmak / geliştirmek. 2030’a kadar bisikletli ulaşımla toplu taşıma arasında entegrasyon sağlamak. Herkesin bisiklete erişebilmesi için kentlerde bisiklet paylaşım sistemlerini yaygınlaştırmak.
Bisiklet ve Toplum: 2023’e kadar örgün ve yaygın eğitim sistemlerine bisikletli ulaşımla ilgili bilinç geliştirme programları eklemek. 2030’a kadar kentlerde bisiklet kültürünü geliştirmek. Kamu kurumları, karar vericiler ve STK’ların bisikletli ulaşım konusunda koordineli çalışmalarını ve süreci sahiplenmelerini sağlamak.
Bisiklet ve Ekonomi: İthalatçı, üretici, tedarikçi ve kullanıcı için bisiklet ve ekipmanlarının daha erişilebilir olmasını sağlamak. Bisikletin ekonomik etkisini tespit etmek. Bisikletli ulaşımı, yerel ekonomik kalkınmanın bir aracı haline getirmek. Tüm ulaşım türleri arasında bisikletli ulaşımı ekonomik olarak tercih edilebilir hale getirmek.
Bisiklet ve İklim: 2030’a kadar 81 şehir merkezinde taşıt kaynaklı karbon emisyonunu azaltmak ve hava kalitesinin iyileştirilmesi için kent içi bisikletli ulaşım oranını yüzde 50 artırmak. 2025’e kadar kampüs niteliği gösteren sanayi ve eğitim alanlarında ulaşım sistemlerinin yüzde 30’unu karbon nötr ulaşım sistemi olan bisikletli ulaşıma dönüştürmek. Kent içi lojistik hizmeti veren kargo/dağıtım/kurye firmalarının kendi filolarında bisiklete en az yüzde 30 oranında pay vermesini sağlamak.