İlk yardım için önemli bilgiler
Burnu kanayan birine ne yapmalı, yüksekten düşen bir çocuğa nasıl yardım edilir? Doktor Demet Özkan sorularımızı yanıtladı.
İlk yardım sözü ilk duyulduğunda yaşanan kafa karışıklığı, kısa bir sürenin ardından yerini soru işaretlerine bırakır. Eli yanan, burnu kanayan bir kişiye ya da yüksekten düşen bir çocuğa ilk olarak nasıl yardım edilir? Bu ve buna benzer sorulara cevap bulup, okuyucularımızı bilgilendirmek için sayfamıza konuk ettiğimiz Kadıköy Belediyesi Dr. Rana Beşe Sağlık Polikliniği’nde Çocuk Muayene Hekimi olarak görev yapan Doktor Demet Özkan, ilk yardım olarak yapılması ve yapılmaması gerekenler ile özellikle çocukların yaşayabileceği olumsuz durumlarda neler yapılabileceği hakkında önemli bilgiler paylaştı.
1-Burkulma ve kanama gibi durumlarda ilk yardım nasıl yapılmalı?
Sıkıştırıcı bir bandajla burkulan eklem tespit edilerek, şişliği azaltmak için bölge yukarı kaldırılır ve eklem hareket ettirilmemeye çalışılır. Kanamalarda ise kanayan yer üzerine temiz bir bezle bastırılır. Kanama durmazsa ikinci bir bez koyarak basıncı arttırılır ve basınç süresi en az 10 dakika olmalıdır. Gerekirse bandaj ile sararak basınç uygulanır. Kanayan bölge yukarı kaldırılır ve kanama durmuyor ise hızlıca sağlık kurumuna sevk edilmesi gerekir.
2-Yüksekten düşme sonucu oluşan kafa travması yaşayan çocuklara nasıl yaklaşılmalı?
Düşmeden sonra ağlayan bebek ya da çocuk kucaklandıktan sonra susuyor ise bu ağlama normal kabul edilir. Ağlaması kesildikten sonra soyularak bütün vücudu parmaklarla kontrol edilir ve hassasiyet araştırılır. Kafanın darbe alan bölgesi şişebilir. Soğuk kompres yapmak şişliği ve morarmayı azaltabilir. Düşmelerde ilk anda her şey normal görünse de ilk 24 saat gözlemlemek gerekir. Bebek ya da çocuk uyumak isteyebilir. Bu durumda uyumasına izin verilir ancak ailenin uyuyan bebeği mutlaka gözlemlemesi ve uyku sırasında ortaya çıkacak bir durumu gözden kaçırmaması gerekir. Ancak durdurulamayan bir ağlama, huzursuzluk ve aşırı bir uyku hali varsa ve uyandırılamıyorsa, bir saat içinde ikiden fazla kusma olduysa, bakışını sabitleyemiyorsa veya göz bebeklerinin büyüklüğü eşit değil ise kol ile bacaklarını normal hareket ettiremiyorsa ya da yürüyemiyorsa doktor tarafından görülmesi gereklidir.
3-Arı, böcek ve deniz canlıların sokması ve ısırması durumumda ilk olarak neler yapılmalı?
Öncelikle böcek ve arı sokmalarında yaralı bölge yıkanmalı. Derinin üzerinden görülüyorsa arının iğnesi çıkarılmalı. Soğuk uygulama yapılmalı ve sokulan vücut bölgesi kalp seviyesinden aşağıda tutulmalı. Eğer ağızdan sokmuşsa ve solunumu güçleştiriyorsa buz emmesi sağlanmalı. Ağız içi sokmalarında ve alerji hikayesi olanlarda 112 numaralı telefon aranarak tıbbi yardım istenmeli. Deniz canlıları (deniz anası ya da deniz kestanesi) ısırmalarında ise tüm uygulamalar aynı olurken, deniz canlıların zehirinin yapısı sebebi ile kullanılan suyun sıcak olmasına dikkat edilmeli.
4-Isı ile oluşan yanıklarda ilk tedavi yöntemi nedir?
Yanmayı durdurmak için yaralı bölge suya sokulmalı. Yanan yüzey büyük değilse bölge 10 dakika soğuk su altında tutulmalı. (Yanık yüzeyi büyükse ısı kaybı çok olacağından önerilmez.) Yanık üzerine ilaç ya da yanık merhemi gibi maddeler de sürülmemeli. Su toplamış yerler patlatılmamalı. Enfeksiyonu önlemek için yanığın üzeri varsa steril bir gazlı bez örtülmeli. Steril gazlı bez bulunamıyorsa temiz bir bez ile örtülmeli.
5-Sıcak çarpmalarında neler yapılmalı?
Sıcak çarpması yaşayan kişi serin ve havadar bir yere alınmalı ve giysileri çıkarılmalı. Sırtüstü yatırılarak kol ve bacakları yükseltilmeli. Bulantısı yoksa ve bilinci açıksa su ve tuz kaybını gidermek için bol su içirilmeli. Ilık su ile banyo yaptırılmalı. Kişinin bilinci kapalıysa, kuru sıcak ve kırmızı bir cilde sahipse ya da su içirilmesine ve serin bir yere alınmasına rağmen kısa sürede düzelmiyorsa hemen sağlık kuruluşuna götürülmeli.
7-Özellikle çocuklarda ilk yardıma neden olan durumların yaşanmaması için nasıl tedbirler alınmalı?
Çocuk havaya atılarak sevilmemeli. Evde asla yalnız bırakılmamalı. Merdivenlere dikkat edilmeli, balkonlarda ve pencerelerde mutlaka korkuluk bulunmalı. Otomobillerde özel çocuk koltukları kullanılmalı. Bisiklet sürerken kask kullanımına dikkat edilmeli. En küçük darbe dahi dikkate alınmalı ve doktora götürülmeli. Islak zeminlerden uzak tutulmalı.
8-İlk yardımda “yapılmaması” gerekenler nelerdir?
- Kaza geçirmiş bir kişiyi kurtarmak için kişi kendi güvenliğini tehlikeye atmamalı. Öncelikle ilk yardım için güvenli bir ortam olup olmadığını kontrol etmeli.
-Burun kanamalarında burnu kanayan kişinin kafası asla geri itilmemeli. Yapılması gereken, kişinin oturtulması, kafasını hafif öne eğilmesi ve burun kanatlarının parmaklarla bastırılması.
-Ambulansı bekleyen kazazedeye kendi istese bile yiyecek ve içecek… Kesinlikle verilmemeli. Unutulmamalıdır ki kazazede her an bilincini yitirebilir ve yiyecekler soluk borusuna kaçabilir.
-Yaralanmalarda ise yara içinde yabancı cisim kalmışsa çıkarılmaya çalışmamalı. (Özellikle baş bölgesinde ve akciğerlere saplanmış cisimleri. Belki de fazla zarar vermeden girmiş olan bu cismi siz çıkartmaya çalışırken zarar verebilirsiniz. Cerrahi müdahaleyle sağlık kuruluşunda çıkartılmalı.) Yapılması gereken yaranın temiz bir şekilde örtülmesi ve kişinin sağlık kuruluşuna yetiştirilmesi.
-Organ kopması varsa kopan organ asla dondurulmamalı. Su ile temas ettirilmemeli. Kopan organ su geçirmeyen bir torbaya konmalı ve torba da buzlu su içine atılmalı ve kısa bir zamanda en yakın sağlık kuruluşuna yetiştirilmeli.
-Kimyasal madde içmiş bir kişi kusturulmamalı. Kimyasal madde yemek borusunu girerken yakmıştır. Kusturulmaya çalışırsa ikinci defa yakmasına neden olunur.
-Karın yaralanmalarında teşhis koymaya engel olabileceğinden ağrı kesici; ameliyata engel olmaması için de yiyecek verilmemeli.