İntihara karşı bireysel farkındalık
Psikolog Cansu Nazlı Özkazanç, yakın zamanda meydana gelen intiharlarla ilgili yazdı
Yakın zamanda peş peşe gerçekleşen intihar vakaları toplum olarak daha duyarlı olmamızın gerekliliğine işaret ediyor. İntihar oranının artması ekonomik, eğitim ve sağlık imkanlarına ulaşmada eşitsizlik ile ilişkili olduğunu yadsıyamayız. Bir birey olarak toplumsal sorunları “ben çözecek değilim diyor “olabilirsiniz. Ancak çevrenizdeki kişilere, ailenize, sevdiklerinize karşı bireysel farkındalığınızı ve hassasiyetinizi arttırarak onları kaybetmenin önüne geçebilirsiniz.
Çevrenizdeki kişilerde bunları gözlemliyor musunuz?
- Normalden daha sessiz olma
- Sosyal iletişiminde azalma
- Çok az ya da çok fazla uyumak
- Normalden daha az kendi hakkında konuşma
- Sürekli düşünceye dalma ve bunları paylaşmama
- Aşırı gerginlik, ani öfkelenme
- İşe gitmeme, normalde yaptığı işleri yapmama
- Ölüm üzerine konuşma
- Ölümcül araçlara erişmenin bir yolunu aramak
Çevrenizdeki kişilerden bunları duyuyor musunuz?
“Kendimi yük gibi hissediyorum” , “Ölsem de kurtulsam”, “Herkes bensiz daha mutlu olacak”,“Bu hayata dayanamıyorum”
Bazen kişiler kötü zamanlar geçirir ve bu cümleleri mecazi olarak kullanabilirler. Ancak bu kişiler diğer belirtilere de sahipse hayatına son verme düşünceleri ciddi olabilir.
İntihar belirtileri varsa ne yapmalısınız?
1- İntihar düşünceleri hakkında soru sormaktan korkmayın.
Direkt olarak “Hiç hayatına son vermeyi düşündün mü?” diye sorabilirsiniz.
Birçok insan intihar sorusu ile kişinin aklına bu düşünceyi koyabileceğinden korkuyor, sormaya çekiniyor. Araştırma bulgularına göre, intiharı kabul etmek ve bahsetmek, aslında intihar fikrini arttırmak yerine azaltma etkisi var. İntihar hakkında soru sormak, karşınızdaki kişiye yanındayım, nasıl hissettiğinin farkındayım ve sana dikkat ediyorum mesajı verir.
2-Kaygılı değil tedbirli olun.
İntihar düşüncesi olan kişiye bir planı olup olmadığını sorun. Eğer ne zaman ve nasıl yapacağına dair bir planı varsa acil olarak müdahale gereklidir. Kişiyi bir saniye bile yalnız bırakmamalısınız. Ateşli silahlar, ilaçlar ve zehirler gibi intihar yöntemlerine erişimini engellemelisiniz. Hastaneye götürebilir ya da ambulans çağırabilirsiniz. Uygun tıbbi yardımı alana kadar gözetimsiz bırakmayın.
3- Sihirli sözcük diye bir şey yok
Kişiyi etkili sözlerle ikna edebileceğinizi düşünmeyin. İntihardan vaz geçirmek adına hayat hakkında öğüt vermekten kaçının. İntiharın doğruluğunu ve yanlışlığını tartışmayın. Önemli olan onun hislerini anladığınızı ve destek vermek için yanında olduğunuzu göstermek. Sizinle paylaştığı için sevindiğinizi belirtin. Yargılayıcı değil, destekleyici ve umut verici şeyler söyleyin.
Kesinlikle ona inanmadığınızı hissettirmeyin.
4- Yönlendirin
İntihar eğilimi gözlemlediğiniz kişinin bir planı ve gerçekleştirme riski yoksa fazla ertelemeden profesyonel yardım alması için destekleyin. Randevu alırken ve ilk görüşmeye giderken yanında olmanız destekleyici olacaktır.
5- Özellikle ergenlerde dürtüsel davranışlara dikkat edin
Prefrontal korteks, insan beyninin dürtüsellik ve karar alma ile ilişkili kısmıdır. 25-30 yaşlarına kadar insanlarda tam olarak gelişimini tamamlamamaktadır. Bu nedenle yetişkinlerde intihar düşüncesi ile planlaması ve gerçekleştirme zamanı ergenlere göre daha fazladır. Ergenlerde intihar davranışı daha ani ve hızlı gelişebilmektedir. Ergenler için davranışlarının sonuçlarını kapsamlı olarak değerlendirmek daha güçtür. Bu nedenle ebeveynlerin potansiyel ölümcül nesnelere erişimi ortadan kaldırması ve tedbirli davranması faydalı olacaktır.