Kadıköy'ün 'süper besin' üreticisi
Bir sosyal ve ekolojik girişim olan Can Bahçe’nin kurucusu, çiftçi/peyzaj mimarı Fırat Can Tokuri; Hasanpaşa’da, laboratuar gibi dizayn ettiği bir apartman dairesinde topraksız ortamda sebzelerin mikro filizlerini (süper besin) üretiyor
İnsan bazen yaşadığı yerin ihtimallerini öngöremiyor. Her gün adımlanan sokaklar, aşina olunan binalar, yeni bir şey vaadedmiyor gibi geliyor. Oysa bazen bir tesadüf size başka dünyaların kapılarını açıveriyor. Fırat Can Tokuri’yi ile tanışmamız gibi... Eğer onunla tanışmasaydım, mahallem Hasanpaşa’da süper besin üreten bir girişimciden haberdar olmayacaktım, siz de bu röportajı okuyamıyor olacaktınız. Neyse, sözü uzatmadan Tokuri’ye bırakıyorum.
-
Yaptığınız işe geçmeden evvel, sizi okurlarımıza tanıtalım.
82 İstanbul doğumluyum. 2000’de Kabataş Erkek Lisesi’ni, 2005’te Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı bölümünü bitirdim. 15 yıl aktif olarak peyzaj tasarım ve uygulama çalışmaları yaptı. Sonra mesleği bırakarak permakültür, şehirde tarım ve topraksız tarım sistemleri üzerine çalışmaya başladım. Şehirde tarıma başlangıç ürünü olarak da mikro yeşillikleri seçtim.
-
Son zamanlarda sağlıklı beslenme trendlerinin gözdesi haline gelen süper gıda türlerinden biri olarak öne çıkıyor mikro yeşillikler. Nedir bu süper besin?
Sebze, tahıl, baklagil vb. yenilebilir bitkilerin, tohum ekiminden sonra 7-10 günlük sürede, gövde ve ilk yapraklarını oluşturdukları filiz evresine mikro yeşil diyoruz. Mikro yeşiller, vitamin, mineral, antioksidan, aroma vb. yetişkin bir bitkinin bütün özelliklerini konsantre olarak barındırıyor.
-
Siz de Can Bahçe adlı girişiminizle, mikro yeşil üretiyorsunuz. Nasıl başladı bu proje?
Peyzaj mimarlığı beni tatmin etmemeye, hatta rahatsız etmeye başlamıştı. Ekolojik olmayan projeler, kurumsal olmayan şirketler ve dediğim dedik işverenler meslekten iyice soğuttu. Şehirde tarım hep ilgimi çeken bir alandı. Önce permakültür araştırmaya, çalışmaya başladım. Bu çalışmalar sırasında mikro yeşiller karşıma çıktı. Yurtdışında çok daha yaygın ve şehirde tarım yapanlar mutlaka bir şekilde yetiştirmişler. Araştırdıkça ilgimi çekti, heyecan verdi. Hemen evde denemelere başladım. Bir süre sonra da mesleğimi bırakıp tamamen bu işe giriştim. 2018’de fiilen başlamıştım, Can Bahçe’yi 2020’de kurdum.
-
Can Bahçe adını sizden mi alıyor?
İsim ararken epey düşündüm. Hatta kendi ismim olmasın diye direndim çünkü kendi adını verenler hep itici gelmiştir. (gülüyor) Çevreme de sordum ama çoğu kişi bu fikri sevdi. Zaten Türkçe bir isim olsun istiyordum. Can kelimesi de aslında adım olmasından ziyade candan, içten anlamında kullanıldı. Can filizler, Can sözler gibi tümcelerde de kullanışlı oldu.
-
Mikro yeşil üretmek isteyenler için hazır kitler üretip satışını yapıyorsunuz. Herkes yetiştirebilir mi?
Can mikro yeşil yetiştirme setlerimiz ve bilgilendirmelerimiz sayesinde herkes evinde mikro yeşillik yetiştirebilir. Bizim tarafımızdan özel olarak üretilen doğal yetiştirme ortamları sayesinde uygun çimlenme şartlarını oluşturmak çok kolay. Rehberimizdeki bilgilere uygun, düzenli nemlendirme ve sulama yaparak filizlerinizi kolayca yetiştirebilirsiniz.
“BESİN DEĞERİ 40 KAT FAZLA”
-
Mikro yeşiller gibi alternatif olabilecek beslenme kanallarına neden ihtiyaç var?
Şehirli insanların ve özellikle çocukların, tarımdan, tohumdan, gerçek gıdadan giderek uzaklaşıp kopmaları ve bunun sonucu olarak gıdaya ve üretene saygının azalması, insanların büyük şirketlerin politikalarına mecbur kalmaları, gıdanın endüstriyelleşmesi, sağlıksızlaşması gibi pek çok sebep sayabiliriz.
-
Mikro yeşilliklerin faydalarından da bahsedin.
Besin değerleri, yetişkin sebzelere, tahıl, baklagil ve yenilebilir bitkilere göre ortalama 40 kat, bazı örneklerde ise 260 katına kadar daha fazla. Yoğun vitamin, mineral ve antioksidan değerleriyle bağışıklık sistemini güçlendiriyorlar. Kanser, kalp ve damar hastalıkları, kolestrol gibi önemli sağlık problemlerinin çözümünde çok etkili oldukları bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış. Kolay sindirilirler. Konsantre vitamin depoları olduklarından ve hızlı yetiştiklerinden, bilim insanları tarafından geleceğin uzay beslenme diyetinin bir parçası olmaya aday gösteriliyor.
-
Peki bu süper besinler nasıl tüketilmeli?
En yüksek besin değerleri için, mikro yeşilleri çiğ ve taze hasat edilmiş olarak yemeliyiz. Sandviçlere, saltalara, çorbalara, et yemeklerine, sebze sularına, tatlılara, soslara, mezelere ve her türlü yemeğe eklenebilirler. Hem estetik olarak, hem aroma olarak, hem de besin değerlerini arttırmak için kullanılabilirler.
-
Mikro yeşillikler bir kişi/aile için ne kadar yeterli? Minik ya o bakımdan soruyorum.
Mikro yeşiller, öğünleri kaliteli hale getirmek, besin değerlerini yükseltmek için takviye gıdalar. Besin değerleri yüksek diye sadece onlarla beslenebiliriz yanılgısı oluşmasın. Ama örneğin özel diyetler ya da kanser gibi hastalıklara karşı kullanımda çok işlevseller. Brokoli filizindeki anti kanser maddesi sülforafan, yetişmiş brokolinin 50 ila 100 katı kadar (türlere göre değişiyor). Yani 2,5 kilo brokoli yemek yerine 50 gram brokoli mikro yeşili yemek yetiyor. Sebze sevmeyen çocuklar genelde filizleri yiyorlar. Bu bakımdan da kullanışlı. Aromalarının yoğun olması ve güzel görüntüleri de değer katıyor.
-
Gıda sorununa alternatif diyebilir miyiz peki?
Bu tartışılabilir, belirli noktalarda pratik çözüm sunabilir. Örneğin astronotların diyetlerinde olması öneriliyor, belli ki uzayda beslenmenin bir parçası olacaklar. Ama genel olarak gıda problemini çözer diyemeyiz bence. Öncelikle ciddi bir tohum tüketimi var. O nedenle tohum üretmek zaten şart. Bunun dışında uzmanı olmasam da filizlerden yeteri kadar alamayacağımız ve ihtiyaç duyduğumuz besin öğeleri mutlaka var.
- Son olarak neden Kadıköy'ü seçtiğinizi sorayım.
Kadıköy eskiden beri sosyal çevremin olduğu, çok vakit geçirdiğim, sevdiğim bir yer. Lojistik olarak da bir çok yere ulaşımı kolay. Osmanağa’da başlamıştık. Sonra Hasanpaşa’da kendimiz için bir yer tutup ticari olarak devam ediyoruz. İnsanların ilgisi iyi. Ben pek reklam, tanıtım yapmıyorum ama ona rağmen bulanlar, düzenli olarak kit/yetişmiş filiz alanlar var. Mekanlardan da ilgi gösterenler var. Çoğunlukla Avrupa yakasına gönderiyorum.
