Kadıköylü Dilmen’den tıp dünyasına katkı
Radyoloji Uzmanı Nevit Dilmen, yaptığı üç boyutlu organ modelleriyle, hem tıp öğrencilerinin eğitimine hem de ameliyat öncesi hazırlıklara katkı sağlıyor.
Kadıköylü Radyoloji Uzmanı Nevit Dilmen, üç boyutlu görüntüleme yöntemi ile organ modelleri yapıyor. Nevit Dilmen’in yaptığı organ modellerini, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Kardiyolojisi bölümünde Prof. Dr. Levent Saltık, asistan ve öğrenci eğitimlerinde; ABD Georgetown Üniversitesi’nde görev yapan Prof. Dr. Aykut Üren de anatomi eğitimnde kullanıyor. Ayrıca gerçeğe yakın yaptığı beyin modeli de Newsweek Dergisi’nde yer aldı. Biz de Radyoloji Uzmanı Nevit Dilmen’i sayfamıza konuk edip, üç boyutlu görüntüleme yöntemi sürecini, Newsweek Dergisi’nde nasıl yer aldığını ve aklımıza takılan diğer soruları sorduk.
Tıbbi görüntülerden modeller oluşturmaya ne zaman ve nasıl başladınız?
90’lı yıllarda radyolojide ihtisas yaparken National Geographic dergisinde tomografiden hastaya özgü modeller oluşturulabileceğini okumuştum. Hasta bilgisinden oluşan ilk modelimi aynı dönem, radyoloji ihtisası sırasında yaptım. Bu ilk model plastik cerrahide doğuştan tek taraflı çene deformitesi olan bir gencin cerrahi planlaması içindi. O zamanki teknoloji modelin basılmasına izin vermiyordu. Ekranda çevirip bakıyorduk. Resimleri filme basıyorduk. Üç boyutlu yazıcımı 2015 yılında aldım. Bu yazıcı ile oluşturduğum modelleri baskıya dönüştürme olanağı doğdu. İlk 3D baskımı 2015 yılında yaptım.
Nasıl bir yöntem kullanarak oluşturuyorsunuz?
Röntgen gibi eski görüntüleme yöntemleri, görüntüyü iki boyutlu düzleme indirgiyordu. 1971 yılında, daha sonra Nobel ödülünü de alan Godfrey Hounsfield, bilgisayarlı tomografi ile tıpta 3 boyutlu görüntülemenin temelini attı. Organ modelini oluşturmak için gereken en, boy, yükseklik ve yoğunluk bilgileri, bilgisayarlı tomografi, MR gibi çekimlerde mevcut. Hangi organın modeli olacaksa onun yoğunluğu baz alınıyor. O yoğunluk çevre dokulardan ayrıştırılıyor. Oluşan ilk model, genelde basılmasına engel olan hatalar içerir. Bu hatalar ayıklanıp temizleniyor. Modelin sahip olduğumuz yazıcıya sığıp sığmadığı kontrol ediliyor. Sığmıyorsa parçalar halinde basılması veya küçülterek basılması kararı veriliyor. Bugünkü 3D yazıcılar havada asılı duran parçaları basamıyorlar. Yaratılan organ modelinde köprü, uzun çıkıntı tarzı havada asılı yerlerin altına gelecek şekilde “destek elemanları” ekleniyor. Modelin son hali 3D yazının anladığı bir formata dönüştürülüyor. Baskı aşaması genelde uzun sürüyor ve bazen işler planlandığı gibi gitmiyor. Bir kaza olmazsa 5-48 saat sonra model basılmış oluyor. Baskı süresini etkileyen üç etken, modelin büyüklüğü, istenilen kalite ve yazıcının markasıdır.
“EN BÜYÜK KATKISI EĞİTİME”
Tıp dünyasına nasıl bir katkısı oluyor?
Bana göre en büyük katkısı eğitim üzerine. Eskiden anatomi atlasları karmaşık yapıları anlamamıza yardımcı oluyordu. Rahmetli babam hekimdi. 1950’li yıllarda Edirnekapı mezarlığında mezarlık bekçisine para verip anatomi çalışmak için kemik aldığını anlatırdı. O günlerde öğrenmek için başka çare yoktu. Bugün ise yaptığımız modeller bilgisayar ve 3D yazıcı aracılığıyla çoğaltılabiliyor. İster normal anatomiyi göstersin, isterse milyonda bir rastlanan nadir bir hastalığı göstersin, 50 kişilik bir sınıfa yetecek kadar model üretmek olasıdır. Öğrencinin üniversitesinde veya dışarıda 3D yazıcıya ulaşma şansı varsa, istediği modeli internetten bulma, üretme ve öğrenme şansı var.
İkinci kullanım yeri ise; ameliyat planlama. Doğuştan karmaşık kalça deformitesi olan bir kaç hasta, hocalarımıza müracaat etmiş. Model sayesinde hastayı ameliyat etmeden önce hastanın kemiklerini görme ve ellerine alma şansları oldu. Üç boyutlu baskı, düşünme, planlama, el ve göz koordinasyonu için büyük bir olanaktır.
Yaptığınız modeller şu an kullanılıyor mu?
Ameliyat planlaması için ağırlıklı olarak ortopedi alanında modeller yaptım. Çocuk kalp anomalileri öğrenciler için anlaşılması zor konulardır. Öğrenciyken “Ata binen aorta” terimini duyduğumda zihnimde hiç bir şey canlanmamıştı. At ve aortayı bir araya getirememiştim. Eğitim amaçlı Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Çocuk Kardiyolojisi bölümünden Prof. Dr. Levent Saltık, bastığım modelleri asistan ve öğrenci eğitimlerinde kullanıyor. ABD Georgetown Üniversitesinden Prof. Dr. Aykut Üren damar modellerini anatomi eğitimi için kullanıyor.
YENİ PROJELER YOLDA
Newsweek Dergisi’ne nasıl konuk oldunuz?
Yaptığım gerçeğe yakın beyin modellerinden biri ABD sağlık bakanlığı ekibi tarafından beğenildi. Modeli kendileri print ettiler. Şu anda twitter ve flickr hesaplarında kullanılıyor. Newsweek onlardan almış. Batıda atıf işi daha düzgün çalışıyor. Atıf vermeden kullanmayı hırsızlık sayıyorlar.
Üç boyutlu modeller dışında başka çalışmalarınız da var mı?
Şu anda uğraştığım ve önem verdiğim bir proje “OsiriX Color MRI” adlı renkli MR projesidir. MR teknolojisine, radyologlara ve diğer doktorlara çok yardımcı olacak. Renkli üç boyutlu baskılar için de ara basamak olacağını düşünüyorum. Projenin fikri bana ait. Yazılımı için Ankara’dan Serdar Coşkun’un emeği var. Projeyi test etmek için radyologların ve yazılımı daha da geliştirmek için desteğe ihtiyacımız var.