Kanserle ilgili merak edilen 10 soru ve yanıtı
Kanserin tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de görülme oranı gün geçtikçe artıyor
Hayati riske yol açması bakımından kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer alan kanser hakkında merak edilen pek çok konu var.
Memorial Ataşehir ve Hizmet Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’nden Prof. Dr. Bülent Çitgez, 1-7 Nisan Kanser Haftası nedeniyle kanser hakkında en çok merak edilen sorulara yanıt verdi.
1. Kanseri erken belirleyebilmek için neler yapmalıyım?
Her kanserin belirtileri farklıdır. Kanserin bulunduğu organa ve organın vücuttaki fonksiyonuna göre ortaya çıkan belirtiler de değişebilmektedir. Örneğin meme kanseri hastaları memede kitle nedeniyle başvururken, kolon kanseri kansızlık ve kabızlık şikâyeti ile doktora başvurur. Kanseri erken teşhis edebilmek için belirli dönemlerde rutin sağlık kontrollerinin yapılması hayati önem taşımaktadır. Rutin kontrollerin yaşa ve risk grubuna göre yapılması da önemlidir.
2. Memedeki kitleler kansere dönüşür mü?
Memedeki her kitle kanser olmadığı gibi her kitle de kansere dönüşmez. Ama ani ve hızlı gelişen, büyüyen kitlelerde zaman kaybetmeden bir meme cerrahi uzmanına başvurarak muayene olmak ve gerekli radyolojik kontrollerin yaptırılması önemlidir. Her kanserde olduğu gibi meme kanserinde de teşhis ne kadar erken olursa, tedavinin etkinliği de o kadar artmaktadır.
3. Tedavi sürecinde evcil hayvan beslenebilir mi?
Kanser tedavisi sürecinde aşılarının yapılması ve hijyenin sağlanması koşuluyla evcil hayvan beslenmesinde bir sakınca bulunmamaktadır. Hatta hastalar ile evcil hayvanlar arasında kurulan kuvvetli duygusal bağın tedavi sürecini olumlu etkilediği bile söylenebilir.
4. Tedavi sırasında enfeksiyon riski artar mı? Nasıl önlem almalıdır?
Özellikle kemoterapi tedavisi esnasında alınan ilaçlara bağlı olarak değişmekle beraber, bağışıklık sistemi baskılanabilmektedir. Bu nedenle hastalar ister istemez enfeksiyon etkenlerine açık bir hale gelebilmektedir. Bu dönemde özellikle kış aylarında kalabalıktan uzak durulması, maske takılması önemlidir. Yaz aylarında ise öğle güneşinden uzak durulmalıdır.
5. Kanser tedavisi genç hastalarda çocuk sahibi olma ihtimalini azaltır mı?
Kemoterapi özellikle genç kadınlarda yumurta rezervini de düşürdüğü için gebelik şansı azalmaktadır ancak bu hastaların çocuk sahibi olamayacağı anlamına gelmemektedir. Çocuk sahibi olamama riski menopoza yakın hastalarda daha fazladır. Tedavi sürecinde çocuk sahibi olma ihtimalini artırabilmek adına yumurta toplama ve dondurma gibi önlemler alınabilmektedir. Bu sayede tedavi bitiminde hastaların gebelik şansı tüp bebek yöntemi ile artmaktadır.
6. Memedeki kitlenin ağrı yapması kötü huylu olduğunu mu gösterir?
Memede ortaya çıkan her kitle ağrı yapmamaktadır. Memedeki kistik lezyonlar ve mastit denilen meme iltihabı ağrı kaynağı olabilmektedir. Ancak memede bir kitle saptandığında ağrı olsun olmasın mutlaka muayene ve radyolojik değerlendirme gerekmektedir.
7. Kanser tedavisi alan hastalar il dışına veya seyahate gidebilir mi?
Tedavi süresi boyunca hastanın seyahate çıkıp çıkamayacağı hastalığın evresine ve kişinin bağışıklık sisteminin uygunluğuna göre değişebilmektedir. Hastanın bağışıklık sistemi uygunsa seyahate çıkmasında bir sakınca bulunmamaktadır.
8. Kemoterapi sırasında veya sonrasında hamile kalmak riskli midir?
Gebelik esnasında kemoterapi alınabilir. Ancak özellikle meme kanseri tedavisinin bitiminden hemen sonra gebelik çok önerilmemektedir. Gebelik sırasında yaşanan hormonal artışlar meme kanserini tetikleyebilmektedir.
9. Kanser tedavisi sürecinde beslenmede nelere dikkat edilmeli?
Aslında beslenme, kanser tedavisi ve etyolojisinde en ön sıralarda yer almamaktadır. Ancak hazır ve paketli gıdalar, koruyucu içeren gıdalar, tütsülenmiş, salamura, yanmış gıdalardan uzak durmak gerekir. Olabildiğince mevsiminde ve doğal yollarla elde edilmiş besinlerin tüketilmesi gerekir. Mevsiminde en uygun ve en bol hangi besine ulaşılabiliyorsa bu gıdaların tüketilmesi en doğru yaklaşımdır. Yazın domates ve karpuz, kışın portakal tüketmek örnek olarak gösterilebilir.
10. Meme kanserli hastalarda soya ürünlerinden kaçınılmalı mı? Her aldığımız üründe soya olup olmadığına bakılmalı mıdır?
Soya ve soya ürünleri östrojenik etkiye sahiptir. Bu nedenle özellikle risk faktörü olan hastalarda ve/veya meme kanseri tedavisi alan kişilerde soya ve soya ürünü içeren gıdalardan uzak durmakta fayda vardır.