Kışın davetsiz misafiri; grip
Kış aylarının en yaygın hastalığı grip hakkında doğdu bilinen yanlışlar…
DERYA KAVAK
Kışın gelmesiyle, havaların sertleşmesiyle daha kalın giyinmeye ve grip olmamak için önlem almaya çalışırız. Ne var ki çoğumuz yakalanırız. Soğuk havaların en yaygın görülen virüs hastalığı olan gribe yakalandığımız dikkat etmemiz gerekenleri uzmanına sorduk. Kadıköy Korkmaz Altuğ Sağlık Merkezi’nden Dr. Deniz Özkan anlatıyor.
Grip nedir?
Grip, İnfluenza virüsünün neden olduğu, oldukça bulaşıcı viral bir hastalıktır. Özellikle sonbahar sonları, kış mevsimi ve ilkbahar başlarına kadar olan dönemde daha sık görülmektedir. Başlangıcı genellikle ani olur. Kişi kendini iyi hissederken 1-2 saat içinde titreme, üşüme hissi, terleme ve otuz sekiz dereceyi geçen bir ateş başlar. Daha sonra burun akıntısı, baş dönmesi, kuru öksürük, boğaz ağrısı, göğüste yanma ve ağrı, gözlerde sulanma, ışığa hassasiyet gibi şikayetlerin bir veya birkaçı bu tabloya eklenebilir. Hasta kişiler belirtilerin ortaya çıkmasından 1 gün öncesinden başlayarak hastalığın 5.-7. günlerine kadar bulaştırıcıdırlar.
Gribin belirtileri nelerdir?
Grip virüsü vücuda girdikten sonraki 1-3 gün içerisinde şu belirtilerden bir veya birkaçını görebiliriz; 38 derece veya üzerinde ateş, titreme, kuru öksürük, boğaz ağrısı, baş ağrısı, burun akıntısı ya da burun tıkanıklığı, kas ve eklem ağrıları, şiddetli halsizlik . Yetişkinlerde pek olmasa da çocuklarda bazen ishal ve kusma da görülebilir; küçük çocuklarda, huzursuzluk ve uyku hali, iştahsızlık gibi ek belirtilere dikkat edilmelidir..
Grip nasıl bulaşır?
Grip olan kişilerin öksürme, hapşırma ya da konuşmaları sırasında yaydıkları damlacıkların sağlıklı kişiler tarafından solunum yollarıyla alınmasıyla bulaşır. Virüs saatlerce havada asılı kalabilir, solunum yollarına yerleşip burada hızla çoğalarak hastalık meydana getirebilir. Az da olsa, bu damlacıkların bulaştığı yüzey ve nesnelere temas edildikten sonra ellerin ağız, burun veya göze sürülmesi ile de bulaşabilmektedir. Tokalaşma, öpüşme, bir metreden fazla yaklaşarak konuşma ile de grip bulaşabilir.
Kaç çeşit grip vardır? 
İnfluenza virüsünün A,B ve C virüsleri olarak 3 farklı antijenik tipi bulunmaktadır. Başta Tip A virüsü olmak üzere A ve B virüsleri her yıl dünyada yaşanan grip salgınlarından sorumlu olan virüslerdir.C virüsü ise A ve B virüslerine göre daha zayıf olup, sebep olduğu hastalık daha hafif belirtilerle atlatılabilir.Virüsler antijenik yapılarını sık sık değiştirebilmekte ve salgınlara sebep olabilmektedir.Çok çeşitli olduğu söylenen grip virüsleri işte bu yapı değiştirmiş alt çeşitlerdir.
Griple soğuk algınlığı(Nezle) arasındaki fark nedir?
Bu önemli bir nokta; çünkü insanlar griple, soğuk algınlığını ayırt etmekte güçlük yaşıyorlar ve hastalar tarafından en çok karıştırılan kavramlardır. Grip tüm üst solunum yollarını, bazen de üst solunum yollarıyla birlikte alt solunum yollarını da etkileyebilen bir hastalıktır; yani bronşlar,akciğerler de etkilenebilmektedir. Soğuk algınlığı ise sadece burun ve boğaz bölgesinde lokalize, 200’e yakın virüsün sebep olduğu bir hastalıktır. Bu virüslerin hepsine direnç geliştirilemiyeceğinden senede birkaç defa soğuk algınlığı geçirilebilir.
Gribin belirtilerini sıralamak gerekirse; ani başlar, ateş sık ve 38 derecenin üzerindedir ve 3-4 gün sürebilir, öksürük sık ve şiddetlidir, baş ağrısı belirgindir. Kas ağrısı sık ve genellikle şiddetlidir, kırgınlık ve halsizlik sık ve şiddetli olup 2-3 hafta sürebilir. Gripte bazen burun akıntısı , hapşırma ve boğaz ağrısı da görülebilir.
Soğuk algınlığının belirtileri; gribe kıyasla daha yavaş başlar, burun akıntısı, boğaz ağrısı, hapşırma sık görülür. Soğuk algınlığında ateşi ve baş ağrısını isenadiren görürüz, öksürük daha az görülür ve hafif ya da orta şiddettedir. Halsizlik, kırıklık hafif derecede olup hasta günlük aktivitesini sürdürebilir, genel durumunu ve yaşamını fazla etkilemez.
Gripten nasıl korunabiliriz?
Bizim kültürümüzde fazlasıyla yer edinmiş bir durum ama hasta kişilerle görüşmemeye, tokalaşmamaya, kalabalık yerlere girmemeye özen göstermemiz gerekmektedir. Hapşırırken , öksürürken ağız kağıt mendille kapatılmalı, mendil hemen çöpe atılmalıdır. Grip virüsleri elle temas ettiğimiz her şeyde bulunabileceğinden ve bu yüzeylerde 2- 8 saate kadar yaşayabileceğinden el hijyeni çok önemlidir, eller sık sık yıkanmalıdır. Dengeli beslenmeli, bol C vitamini tüketilmeli ve bol su içilmelidir. Bulunulan ortam havalandırılmalı,uygun ısıda olmalıdır. Vücut direncini arttırmak için, vücudun istirahat etmesi gerekmektedir, istirahat çok önemlidir. Aşı %/100 koruyucu olmasa da bu hastalığı önlemenin en iyi yoludur. Özellikle risk grubundaki insanlar aşılanmalıdır.
Hangi durumlarda doktora gitmemiz gerekir?
Belirtiler şiddetliyse, daha da kötüye gidiyorsa, ateş düşmüyorsa, öksürük kesilmiyorsa mutlaka doktora gitmelisiniz.. Hele hele nefes alma zorluğu yaşıyorsanız, ateşiniz yüksek ve üç dört gündür geçmiyorsa, yutmada ağrı duyuyorsanız, kalıcı öksürüğünüz ve burun tıkanıklığı,baş ağrısı gibi şikayetleriniz varsa hastaneye gitmenizi öneririm.
Grip ne kadar sürüyor grip ne zaman geçer?
Gripte düzelme, genellikle 2-3 günde başlar. Şikayetler genellikle 7 gün sürer. İyileşme süresi 1-2 haftaya kadar uzayabilir . Grip genelde bir haftada iyileşmeyle sonuçlansa da bazen otit(orta kulak iltihabı) veya pnömoni (zatürre) gibi ciddi durumlara da yol açabilir.
Grip tedavisinde neler önerir siniz?
Tedavide antibiyotiğin yeri yoktur. Antibiyotikler bakterilere karşı etkilidir, grip ve soğuk algınlığına neden olan virüsler üzerinde herhangi bir etkileri yoktur. Ancak grip bağışıklık sistemini zayıflatıp bakteriyel enfeksiyonlara zemin hazırladığında bir bakteriyel enfeksiyon gelişirse antibiyotik tedavisi başlanabilir. Grip tedavisinde; ateş düşürücüler,burundan nefes alıp vermeyi kolaylaştıran burun spreyleri, boğaz ağrısı ve yanmalar için gargara veya pastiller ve vücut direncini arttırmak için de vitaminler kullanılabilir. İstirahat etmenizi, bol sıvı tüketmenizi, C vitamini yönünden zengin meyve ve sebzeleri beslenmenizde ön planda tutmanızı öneririm. Kaliteli bir uykunun da organizmanın savunma sistemini güçlendirdiği unutulmamalıdır.
GRİP AŞISI KORUR MU?
Gripte aşı ne kadar etkilidir?
Aşı %/100 koruyucu değildir. Çünkü influenza virüsleri sık sık yapı değiştirmektedirler. Dünya Sağlık Örgütü grip virüsündeki değişiklikleri izliyor, bir önceki sene etkili olan virüs tiplerini göz önüne alarak o yıl hangi tip virüslerin grip etkeni olacağını öngörüp uygulanacak grip aşısının bileşimi için önerilerde bulunuyor. Neticede aşı buna göre geliştirilip hazırlanıyor. Dolayısıyla da her yıl aşının tekrarlanması gerekmekte, yüzde yüz korumasa da benzer virüslere karşı koruyuculuk geliştirmektedir. Özellikle risk grubundakilerin aşılanması önemlidir.
Grip aşısının koruyuculuğu ne zaman başlar? Yan etkisi var mıdır?
Grip aşısının koruyucu etkisi 2-3 hafta sonra ortaya çıkar.Grip aşısı inaktif yani canlı olmayan virüslerden oluştuğundan aşının hastalık yapma riski yoktur.En sık görülen yan etkisi yerinde ağrı ve hassasiyet gibi hafif belirtiler olup bunlar da 24-48 saat içinde geçer.
Grip aşısının ne zaman yapılmasını öneriyorsunuz?
Aşının koruyucu etkisi, aşı yapıldıktan iki hafta sonra başlayacağı için aşının en uygun zamanı, gribin sık görülmeye başladığı dönemden hemen öncesidir. Ekim ve Kasım ayları grip aşısının yapılma zamanı olarak tercih edilmelidir. Aşılanmayanlar kişiler ise Mart ayının sonuna kadar aşılanabilir. Ancak ateşli bir hastalık durumunda aşılama iyileşinceye kadar ertelenmelidir.
Grip aşısı kimlere önerilmektedir?
Sağlık Bakanlığının aşı olmasını önerdiği risk grubundakiler;
2 yaş altı çocuklar, 65 yaş üstü kişiler, 6 ay-18 yaş arası sürekli aspirin kullanması gerekenler, şeker hastalığı ve başka metabolik hastalığı olanlar,astım ve başka kronik solunum yolu hastalığı olanlar, kronik böbrek yetmezliği olanlar, kronik kalp damar hastalıkları olanlar, organ nakli yapılanlar, bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler(kan hastaları,kanser hastaları),bağışıklık sitemine baskılayıcı tedavi görenler (Kanserli hastalar ), bakım evlerinde ve huzur evlerinde kalan kişiler, hastanelerde çalışan sağlık çalışanları ve hamilelerdir.
Grip aşısı kimlere uygulanmamalıdır?
Grip aşısı 6 aylıktan küçük çocuklara, hamileliğinin ilk 3 ayı içinde bulunanlara ve ciddi yumurta alerjisi ya da aşı içeriğinde bulunan herhangi bir maddeye karşı ciddi alerji öyküsü olanlara, daha önce herhangi bir mevsimsel influenza aşısı ile ciddi (hayatı tehdit eden) alerji öyküsü olanlara uygulanmamalıdır.