Mavi ışığın uyku sağlığı üzerindeki etkileri
Teknolojik alet kullanımında kontrollü olmadığımız takdirde mavi ışığa maruz kalma süremizin uzadığına dikkat çeken Uyku Danışmanı Seda Özcan, “Özellikle akşam saatlerinde mavi ışığa maruz kalmak uyku düzenimizi negatif etkiler” dedi
Uyku, sadece dinlenmek için değil, vücudumuzun ve zihnimizin yenilendiği, bağışıklık sistemimizin güçlendiği ve genel sağlığımızın korunduğu hayati bir süreç. Ancak modern yaşamın getirdiği teknolojik aletler, özellikle akşam saatlerinde maruz kaldığımız mavi ışık, uyku düzenimizi olumsuz yönde etkileyebiliyor. Uyku Danışmanı Seda Özcan, kaliteli bir uykunun önemini vurgularken, dijital cihazların uyku üzerindeki etkilerini azaltmak için bilinçli kullanımın gerekliliğine dikkat çekti.
UYKU HAYATİ BİR SÜREÇ
Kaliteli uykunun insan sağlığı açısından önemine değinen Özcan, “Uyku, vücudumuzun kendini yenilediği, bağışıklık sisteminin güçlendiği, toksinlerin atıldığı ve beynin öğrendiklerini işlediği hayati bir süreçtir. Kaliteli uyku hafızayı pekiştirir, odaklanmayı artırır ve duygusal dengeyi sağlar. Bunun yanı sıra metabolizma, kalp sağlığı ve hormon dengesi için de yaşamsal görev üstlenir. Düzenli ve kaliteli uyku, bağışıklık sistemini güçlendirilirken, yetersiz uyku stres düzeyini artırabilir, kilo almayı tetikleyebilir ve uzun dönemde diyabet, hipertansiyon gibi ciddi hastalıklara sebebiyet verebilir.” dedi.
Mavi ışığın uyku sağlığı üzerindeki etkilerinden bahseden Özcan, “Mavi ışık, görünür ışık spektrumunun kısa dalga boyuna sahip, yüksek enerjili bir çeşididir. En büyük doğu kaynağıdır güneş. Gündüz maruz kaldığımız mavi ışık aslında faydalıdır; bizi daha uyanık ve enerjik hissettirir. Fakat yapay kaynaklar da ciddi oranda mavi ışık yayıyor. LED ampuller, floresan lambalar ve en önemlisi dijital ekranlar (Telefonlar, tabletler, bilgisayarlar ve televizyonlar) mavi ışık kaynağıdır ve özellikle akşam saatlerinde bu ışığa maruz kalmak uyku düzenimizi negatif etkileyebilir. Mavi ışık, uyku hormonu olarak da bilinen melatonin salgısını engeller. Melatonin, akşamla birlikte artarak vücudu uykuya hazırlar. Ama ekranlardan ya da LED ışıklardan gelen mavi ışık, beynimize ’Henüz uyuma zamanı değil.’ sinyalini iletir. Dolayısıyla uykuya dalma zorlaşır, uyku süresi kısalır ve uyku kalitesi düşer. Uzun vadeli olarak bu durum kronik uyku bozukluğuna, gün boyu yorgunluk hissine, dikkat eksikliğine ve bağışıklık sisteminin zayıflamasına neden olabilir.” ifadelerini kullandı.
MAVİ IŞIK MARUZİYETİ NASIL AZALTILIR?
Mavi ışığa maruz kalmanın etkilerini azaltmak için alınabilecek önlemleri sıralayan Özcan, “Mavi ışık etkilerini azaltmanın en etkili yolu, maruziyet süresini ve zamanını kontrol etmektir. Yatmadan 1-2 saat önce ekranın kullanımını durdurmak, telefon, tablet ve bilgisayardan uzak durmak melatonin salınımı destekler. Eğer ekran kullanımı kaçınılmaz ise, gece modu veya mavi ışık filtreleri kullanılmalı. Gece modu, telefonlar ve bilgisayarlardaki mavi ışık yayılımını azaltır. Akşam saatlerinde sıcak (sarı/kırmızı) ışıklar tercih edilmeli. Gün boyunca doğal gün ışığına çıkmak da oldukça önemlidir. Güneş ışığı almak sabahları biyolojik saati dengeler, gece uykuya geçişi kolaylaştırır. Mavi ışık filtreli gözlükler de denenebilir. Gece ekran başına uzun saatler çalışılıyorsa, bu tür gözlükler melatonin baskılanmasını kısmen engelleyebilir.” şeklinde konuştu.
Özcan, mavi ışığın uyku sağlığı üzerindeki etkilerini fark etmeyen bireylerin kendilerinde neleri gözlemlemeleri gerektiğini ise şöyle sıraladı:
● Uykuya dalmada zorlanma: Yatmadan önce telefon veya bilgisayar kullananlar genellikle uykuya geçmekte güçlük çeker.
● Sık uyanmalar ve yüzeysel uyku: Gece boyunca sık sık uyanıyorsanız, sebebi gece geç saatlerde aldığınız mavi ışık olabilir.
● Sabah yorgun uyanma: Melatonin salgısı yetersiz olduğunda, sabahları uyanmak zorlaşır ve gün içinde enerjisizlik hissedilir.
● Gün içinde dikkat eksikliği: Uyku düzeni bozulmuş bir kişi gün içinde daha fazla dalgınlık ve odaklanma sorunu yaşayabilir.
● Göz yorgunluğu ve baş ağrısı: Uzun süre ekran karşısında vakit geçiren kişilerde göz kuruluğu, yorgunluk ve baş ağrıları görülebilir.
“TEKNOLOJİYİ BİLİNÇLİ KULLANMALIYIZ”
İçinde bulunduğumuz teknolojik çağda kendi sağlığımızı korumanın oldukça önemli olduğunu belirten Özcan, “Bugün teknoloji hayatımızın olmazsa olmazı. Telefonsuz, bilgisayarsız ve televizyonsuz işimiz, eğitimimiz ve sosyal hayatımız mümkün değil. Ama bu aletleri nasıl ve ne zaman kullandığımız çok önemli. Mavi ışığı düşman değiliz, sadece doğru anlarda kullanmayı öğrenmemiz gerekiyor. Gün boyunca bolca doğal ışık almak, biyolojik saatimizi güçlendirir ve uyku kalitemizi yükseltir. Akşam üzerlerinde ise dijital detoks alarak ekranlardan uzak kalmak, uyku düzenimizi koruyan en iyi yöntemlerinden biridir. Kaliteli uyku, sağlıklı bir yaşamın olmazsa olmazıdır. Uykumuzdan taviz vermeyerek modern teknolojiyi bilinçli bir şekilde kullanarak daha sağlıklı bir yaşam sürebiliriz.” dedi.