Menopoz hakkında bilinmesi gerekenler!
Kemik erimesinin menopozun uzun dönemde görülen en önemli sorunu olduğuna dikkat çeken Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı Dr. Nilgün Tandoğan, menopoz dönemini sağlıklı geçirebilmek için D vitaminin, düzenli egzersizin ve sağlıklı beslenmenin önemine vurgu yapıyor
Toplumu her yıl bilgilendirmek amacıyla “Dünya Menopoz Günü” olarak kabul edilen 18 Ekim'de menopoz hakkında çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Her yıl bir tema üzerinde fikirler beyan ediliyor. Bu yılın teması da kemik sağlığı. “Osteoporoz (kemik erimesi) menopozun uzun dönemde görülen en önemli sorunudur. Kalça ve omurgada kırıklara sebep olup, ciddi sağlık problemleri oluşturabilir” diyen Kadıköy Belediyesi Dr. Rana Beşe Sağlık Polikliniği Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı Dr. Nilgün Tandoğan, menopoz hakkında merak edilen sorulara aydınlatıcı ve yol gösterici cevaplar verdi.
-Menopozun tanımını yapabilir misiniz?
Menopozu bir hastalık olarak kabul etmiyoruz, kadın hayatının bir dönemi olarak tanımlayabiliriz. Kadınlar belli bir yaşa geldiklerinde adet kanamaları sona eriyor, doğurganlıkları bitiyor. Bu dönemde hormonal bazı değişiklikler oluyor. Overlerden yumurta üretimi sonlandığı için östrojen ve progesteron hormon düzeyleri düşüyor. Bu durum genellikle 45-55 yaşlar arasında gerçekleşiyor. Menopoz için ortalama yaş 51 diyebiliriz. 12 ay süreyle adet olmayan bir kadını menopoza girmiş olarak değerlendiriyoruz.
“SICAK BASMALARI, UYKUSUZLUK...”
-Menopozun belirtileri nelerdir?
Menopoza girmeden önceki birkaç yılı (premenopoz) menopoz öncesi dönem olarak adlandırabiliriz. Bu süre kişiye göre değişebiliyor. Ortalama 1-2 yıl sürebilir. Genellikle adet düzensizlikleri, ateş basmaları ile başlayabiliyor. Menopoz dönemi her kadın için farklı seyredebilir. Adet gecikmeleri, adet miktarında azalma, bazı durumlarda geciken adet kanamalarının süre ve şiddetinde artma görülebilir. Sıcak basmaları, göğüste ve yüzde başlayan tüm vücuda yayılan ısı dalgası şeklinde hissedilir. Uyku sırasında sıcak basması meydana gelmesi uykusuzluğa neden olabilir. Menopoza geçiş sırasında bazı kadınlar uykuya dalmakta güçlük çekerler. Menopoz döneminde östrojen hormonunun azalmasına bağlı olarak vajina ve vajinaya yakın dokuların kuruması ve incelmesi oluşuyor.
-Menopozu etkileyen faktörler nelerdir?
Kişinin genetik özellikleri önemli. Ailesinde erken menopoz olan kişilerde erken menopoz görülebilir. Ortalama menopoz yaşı da genetik faktörlerden etkileniyor. Fiziksel olarak soğuk ortam, savaş, kötü hayat şartları da erken menopoza neden olabilir. Aşırı sigara tüketimi, ağır kronik hastalıklar, kemoterapi, radyoterapi, cerrahi olarak rahim ve yumurtalıkların alınması durumunda da erken menopoz görülür.
-Erken menopoz nedir?
40 yaşından önce menopoza girilmesi olarak tanımlayabiliriz. Genetik olarak bazı ailelerde erken menopoz görülebiliyor. Bunun dışında otoimmün hastalıklar, ameliyat ile overlerin alınması, kanser tedavisi sonrası da erken menopoz gerçekleşebiliyor. Menopoz erken yaş döneminde başladığı için uzak dönem sorunlarını azaltma amaçlı hormon tedavisi verilebilir. Kişinin ailevi ve bireysel tıbbi özellikleri incelenir. Jinekolojik muayene, meme muayenesi yapılarak uygun hastalara en düşük dozda, en fazla 5 yıl süre ile verilmesi önerilmektedir.
-Vücutta ne gibi değişiklikler olur?
Östrojen hormonu seviyesinin düşmesine bağlı fizyolojik ve psikolojik değişiklikler oluşabilir. Rahim ve yumurtalıklar küçülür, vajinada daralma ve kuruluk oluşur. Deri incelir, esnekliği azalır, yüzde tüylenme, saç dökülmesi... Uzun dönemde iskelet ve kas sistemi de etkilenebiliyor, kemik erimesi sonucu boy kısalması, kamburluk görülebiliyor.
“KALP HASTALIKLARI RİSKİ ARTABİLİR”
-Hastalıkların nedeni olabilir mi?
Östrojen hormon düzeyinin düşmesi ile menopoz döneminde kalp hastalıkları riski artabilir. İlerleyen yıllarda kemik erimesi ve kırılma riski ortaya çıkıyor. Üriner sistem sorunları, idrar kaçırma, tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları görülebilir.
-Menopozda sağlıklı olmak için neler yapmalı?
18 Ekim “Dünya Menopoz Günü” olarak kabul edilmiştir. Her yıl toplumun menopoz konusunda bilgi sahibi olmasını sağlamak için çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Her yılın bir teması oluyor. Bu yılın teması da kemik sağlığı osteoporoz olarak kabul edilmiş. Osteoporoz menopozun uzun dönemde görülen en önemli sorunudur. Kalça ve omurgada kırıklarına sebep olup, ciddi sağlık problemleri oluşturabilir.
2020 yılında başlayan Covid 19 pandemisi nedeniyle evde hareketsiz kalmak, güneş ışığına çıkamamak kemik erimesi riskini daha da arttırdı. Osteoporozu önlemek ve sağlıklı olmak için süt ve süt ürünleri gibi bol miktarda kalsiyum içeren besinler, yeşil yapraklı sebzeler, soya ürünleri, susam, tahin, badem, somon balığı tüketilmeli. Diyetle alınan kalsiyum önemlidir. Eğer diyetle yeteri kadar kalsiyum alınamıyorsa takviye verilebilir. Günlük alınması gereken kalsiyum miktarı 800-1200 mg’dır. Fazla yağ tüketimi, obezite ve onun getirdiği kalp ve damar sistemi hastalıkları gibi çeşitli sağlık sorunlarına neden olabiliyor.
“D VİTAMİNİ İÇİN GÜNEŞE ÇIKIN”
D vitamini kalsiyum emilimine yardımcı olur, kemiği korur. D vitamini emilimi için güneşe çıkmayı öneriyoruz. Özellikle pandemi döneminde uzun süre evde kalındığı için güneş ışınlarından yeteri kadar yararlanılamamıştır. Harekette azalma, yeteri kadar güneşe maruz kalınamaması kemik erimesi riskini attırdı. Günde 30 dakika direk güneşlenme öneriyoruz.
DÜZENLİ EGZERSİZ YAPILMALI
Menopoz döneminde düzenli egzersiz yapılmalı. Ev içinde yapılacak kasları güçlendiren egzersizler çok önemli. Güçlü kaslar kemikleri koruyacaktır. Haftada 3 gün 30 dakika egzersiz öneriliyor. Düşmeyi engellemek için denge ve koordinasyon egzersizleri yapılmalıdır. Ayrıca pelvik taban kası egzersizlerinin (Kegel Egzersizi) yapılmasını öneriyoruz. Sigara bırakılmalı ve alkolden kaçınılmalı, kafein tüketimi azaltılmalı. Şekerli ve asitli içeceklerin kemik sağlığı üzerine olumsuz etkileri vardır.
Son olarak sıcak basmaları şikayetleri için pamuklu giysiler tercih edilmeli, ortamın ısı ve nemi ayarlanmalı. Ortalama yaşam süresinin uzaması nedeniyle menopozda geçen süre de uzamıştır. Bu sürece daha pozitif yaklaşarak, sağlıklı, mutlu, sorunsuz geçirmek için daima aktif olun, düzenli spor yapın. Menopoz yeni bir dönemin başlangıcıdır. Yeni bir hayat ve yeni bir başlangıç oluşturmak için menopoz hakkında bilgi edinin, keyfinizin bozulmasına izin vermeyin.