MS çok sinsi ilerliyor, erken teşhis önem taşıyor
Multiple Skleroz (MS) hastalığı 25 Aralık Çarşamba günü Kozyatağı Kültür Merkezi’nde Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi uzmanlarından Doç. Dr. Recai Türkoğlu tarafından anlatılacak.
HABER MUSTAFA SÜRMELİ
FOTOĞRAFLAR: ÇİSEM
Kadıköy’de bu hafta önemli bir sağlık buluşması gerçekleşecek. Kadıköy Belediyesi Kozyatağı Kültür Merkezi’nde düzenlenecek seminerde Multiple Skleroz, daha bilinen adıyla MS hastalığı, Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi uzmanlarından Doç. Dr. Recai Türkoğlu tarafından tüm yönleriyle anlatılacak. 25 Aralık Çarşamba günü 11.00’da Kadıköy Belediyesi’nin katkılarıyla ücretsiz olarak gerçekleştirilecek seminerde; sinsi tehlike MS hastalığı ve hastalığın nedenleri, MS öldürücü, bulaşıcı ya da mikrobik bir hastalık mı? Bağışıklık sisteminin bu hastalığa etkisi var mı? MS tanısı nasıl konulmakta, tedavideki temel prensipler nelerdir gibi MS hastalığı ile ilgili merak ettiğiniz tüm sorulara Doç. Dr Recai Türkoğlu’nun katılacağı seminerde cevap bulabileceksiniz. Gazete Kadıköy olarak seminer öncesi kendisiyle görüştüğümüz Doç. Dr. Recai Türkoğlu, MS ve beyin sağlığı ile ilgili en sağlıklı bilginin konunun uzmanlarından alınması gerektiğini vurgularken sorularımızı şöyle yanıtladı:
-Beyin nasıl bir organ ve sağlığı nasıl korunur?
Beyin bir bilgisayar gibidir. Bilgisayarımızı iyi kullanabilmek ve koruyabilmek için nasıl programlar varsa, beynimiz için de aynı şeyler geçerlidir. Bu programları kullanırsınız ya da kullanamazsınız. Beyninizi de sağlıklı ve verimli kullanmak sizin elinizde. Eğitiminiz, becerileriniz deneyiminiz, beyninizi verimli kullanmanıza olanak verir. Damar sertliği, yüksek tansiyon ve bazı kronik hastalıklar damarlarımızın yanı sıra beyin hücrelerine de zarar verebilmektedir. Bu sebeple sağlıklı yaşamak için çaba gerekmektedir. Bu süreçlerle mücadele etmek kalbin hem de beynin korunmasına yardımcı olacaktır. Beyin sağlığı, öğrenmenin sürdürülmesi ile ancak desteklenebilir. Kitap okumak, bulmaca çözmek, farklı hobiler edinmek ve yetilerimizin kullanılması bu sebeple önemlidir. Bu faaliyetler beynin devrelerinin harekete geçmesine yardımcı olabilmektedir. Her zaman iş dönüşü kullanılan yoldan gitmek yerine fazla tercih edilmeyen yoldan gitmek bile faydalı olabilir. Bu sayede beynimiz egzersiz yapmaktadır.Alzheimer hastalığının, beynin yaşlanması sonucu oluştuğu bilinmektedir. Ancak eğitim seviyesi yüksek kişilerde hastalığın daha geç yaşlarda ortaya çıkması manidardır.
-MS nedir? Bu konuda önemli gördüğünüz noktalar var mı?
MS bir kısaltmadır. Hastalığın açılımı ‘Multiple Skleroz’dur. ‘Multiple’ çok, ‘Skleroz’ ise sertleşmiş plak demektir. Yani çok sayıda plak. Multiple skleroz (MS) hastalığını basitçe, merkezi sinir sistemine sınırlı olan ve merkezi sinir sisteminin birden fazla bölgesini farklı zamanlarda etkileyen (yineleyici) iltihabi hastalık olarak tanımlamak mümkün. Sstemindeki başlıca hasar sinir telciğinin (nöron) çevresini sarıp koruyucu ve iletici rol oynayan miyelin tabakasına yönelik olduğu için MS hastalığı demiyelinizan (miyelini bozan) hastalıklar adı verilen bir grup hastalık içerisinde yer alır. Beyinde izolasyonu sağlayan bu kablolara biz ‘miyelin’ diyoruz. Bu tabaka hasar gördüğü zaman bu hastalık meydana geliyor. Bu hasarlar kişinin kendi genetik yapısıyla da alakalı. MS'de hastalığa neden olan yanlış çalışan bağışıklık sistemi hücreleri, beyin ve omurilikteki hücrelerine (nöronların) saldırarak sinir kılıflarının hasar görmesine neden olur. Bunun sonucunda nöronlar işlevlerini doğru şekilde yerine getirememeye başlar. Belirtiler çok çeşitlidir. Bunlar arasında bulanık görme, çift görme, dengesizlik, baş dönmesi, kol veya bacaklarda uyuşma, sık idrara gitme, güçsüzlük, halsizlik, ellerde beceriksizlik sayılabilir. Çoğu kişide bulguların çeşitliliği ve zenginliği başka hastalıkları da çağrıştırabilmektedir. Bu handikap geç ve/veya yanlış tanı konmasına neden olabiliyor. MS hastalığı ile ilgili doğru bilgilerin uzmanlaşmış birimlerden alınması önemlidir. MS Çalışma grubu, MS poliklinikleri ve MS Derneği bu açıdan çok önemlidir.
-MS hastalığında tedavi nasıldır?
MS hastalığı tedavi edilmesi zor bir hastalıktır. Atakları tedavi edebilmekteyiz ancak hastalığı tamamen yok edebiliyoruz demek yanlış olur. Hastalığın kesin tedavisi şimdilik yok ama ülkemizin de dâhil olduğu uluslararası klinik çalışmalar, umut veriyor MS'de hastalığa neden olan yanlış çalışan bağışıklık sistemi hücreleri olduğu için tedavi hedefi de tabi ki orasıdır. Hastalığı modifiye eden tedavilerin amacı da bu sistem üzerine etki etmektir. Tedavi amaçlı bağışıklık sistemine müdahale artı ve eksileri ile hasta ve yakınları ile konuşmak gereklidir. MS polikliniklerinin önemi de tam bu noktada. Hastayı iyi takip etmek, uygun zamanda uygun tedavi değişikliklerine gitmek, onu iyi tanımakla mümkün. Diğer yandan tanı sürecinde de ciddi sıkıntılar yaşanabiliyor. Beyinde normalde de MS’e benzeyen plaklar özellikle migren hastalarında görülebiliyor. Beyinde MS’e benzer plak saptanması, o kişinin MS hastası olduğu anlamına gelmez. Ancak yorumda hatalar olabiliyor.
-MS, bulaşıcı ve mikrobik bir hastalık mı?
MS bulaşıcı bir hastalık değildir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülmektedir. Özellikle 40 yaşın altındaki genç erişkinlerde işlevsel kısıtlılığa yol açan en yaygın nörolojik hastalıktır. Hastalık sıklığının bölgesel dağılım farklılığının genetik ve çevresel sebepleri vardır. Kuzey yarım kürede MS hastalığı daha sıktır. Güneş ışığı yani D vitamini az olan bölgelerde bu hastalığa yakalanan kişi sayısı daha fazladır da denilebilir. Güney yarım kürede ise bu hastalık daha seyrektir. Avrupa’da, Amerika’da MS hastalığı daha sıktır. Bu da hastalığın çevresel etmenlerden etkilendiğini gösteriyor. ‘Güneş girmeyen eve doktor girer’ atasözü bu durumda gerçek oluyor. Çünkü Güneş birçok hastalığa iyi gelirken, sağlığın da baş koruyuculuğunu yapabilmektedir. Bağışıklık sistemi, güneş ve D vitamini arasında sıkı bir ilişki bulunduğu son yıllarda ortaya konmuştur.
-Peki, tedavi süresince ne yapmak gerekiyor?
MS tanısı; MS’e benzeyen hastalıkların olmadığını göstermenin ardından farklı zamanlarda çekilmiş MR incelemelerinde hastalık aktivitesinde artışının saptanması ile mümkündür. Bu arada beyin omurilik sıvısı incelemesi tanı ve tedavi açısından çok önemli.
BİLİMSEL ÇALIŞMALAR TÜM HIZIYLA SÜRÜYOR
Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastane’sinde Eğitim Görevlisi olarak çalışmalarını sürdüren Türkoğlu, iki yıl önce Doçentlik unvanını aldı. İlk ve ortaöğrenimimi Almanya’da, lise öğrenimini Haydarpaşa Lisesi’nde tamamladı. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Ağrı Tutak ilçesinde mecburi hizmetini yaptı. Nöroloji ihtisasını Çapa Tıp Fakültesi’nde tamamladı. Uzmanlık tezini, Prof. Dr. Mefkure Eraksoy ile birlikte MS hastalığı üzerinde yaptı. Daha sonra Haydarpaşa Numune Hastanesine atandı ve 1998 yılında MS polikliniğini kurdu. MS Ünitesi ise Kemal Tekeşli’nin desteği ile 2013 yılında hayata geçti. Türkoğlu, “Eşgüdüm sayesinde Nöroloji Kliniğimiz ve Acil Birimimiz ile birlikte her türlü MS tedavilerini yapılabileceğimiz bir merkez konumuna geldik. MS konusundaki bilimsel ve klinik çalışmaları mesai arkadaşlarımız ile birlikte yürütüyor” dedi.