Korona virüsü salgını hayatımızı derinden sarstığı için sağlıktan eğitime kadar yaşamın önemli yapı taşları yeniden şekilleniyor. Okulların açılmasına sayılı günler kaldı. Çocuklar yüz yüze eğitim için heyecanlı bir bekleyiş içinde. Bu süreçte sağlık daha büyük bir önem arz ediyor. Çocukların güne iyi başlangıç yapmaları, günü iyi bir şekilde tamamlayabilmeleri ve hastalıklara karşı güçlü bir bağışıklığa sahip olabilmeleri için beslenme büyük önem taşıyor. Kadıköy Belediyesi Dr. Rana Beşe Sağlık Polikliniği’nde Diyetisyen Figen Fişekçi Üvez, beslenme hakkında aydınlatıcı ve yol gösterici bilgiler verdi.
Okula giden çocukların sabah kahvaltısında neler olmalı?
Okula giden çocukların kahvaltısı öncelikle karbonhidrat, protein ve yağ açısından dengeli yani tüm besin öğelerini barındırmalıdır. Bunun için en kaliteli protein kaynağı yumurta başta olmak üzere, peynir, omega 9 yağ asidi içeren zeytin veya zeytinyağı, omega 3 yağ asidi içeren ceviz içi, lif kaynağı olarak domates, salatalık, maydanoz gibi yeşillikler olmalı. Ayrıca karbonhidrat kaynağı olarak tam tahıl ekmek tercih edilmelidir. Çocuklara sabahları enerji versin diye basit şeker içeren yiyecekler aşırı miktarda verilmemelidir. Eğer verilirse kan şekerlerinde dalgalanmalarla konsantrasyonda sorunlar ve çabuk acıkmalar olabilir. Eğer verilmek istenirse alerji problemi yok ise makul miktarda doğal bal veya pekmez verilebilir.
Beslenme çantasında hangi yiyecekler yer almalı?
Beslenme çantalarında poğaça, börek, beyaz ekmekle hazırlanmış sandviçler, hazır kek, hazır meyve suyu gibi şeker dengesini bozacak yiyecekler yerine tam buğday ekmeği ile yapılmış sandviç, içecek olarak ayran veya süt ile su, yağlı tohumlardan fındık, badem veya ceviz ile meyvenin kendisini koymak çok daha sağlıklı bir alternatif olacaktır.
“SU İÇMEYE ÖNEM VERİLMELİ”
Özellikle zihin açıklığı yapan ve dikkat toplamayı sağlayan yiyecekler hangileri?
Öncelikle zihnin açık, dikkatin dağınık olmaması için hem tüm vücudun hem de özellikle beyin sağlığının iyi olması gerekir. İlk olarak vücudun susuz kalmaması gerekir. Bu yüzden yeterli su içmeye önem verilmelidir. Beyin fonksiyonlarının sağlıklı şekilde sürdürülmesinden sorumlu nörotransmitterlerin, yani sinir hücreleri arasında iletişimi sağlayan kimyasalların, sentezi, tüketilen besinlerin çeşidi ve miktarına bağlıdır. Bazı besinlerin yetersiz tüketilmesi ile gerçekleşen besin ögesi eksiklikleri uzun süre devam ederse, sinir sistemi dâhil olmakla birlikte genel sağlık üzerine olumsuz etkilere yol açabilmektedir. Protein, balık yağı, ceviz yağı gibi çoklu doymamış yağ asitleri ve karbonhidratlar gibi besin ögeleri çok önemlidir. C vitamini ve E vitamini gibi bazı vitaminler antioksidan etkileriyle sinir hücrelerini hasardan korumaktadır. B grubu vitamin eksiklikleri, hafıza ve bilişsel sorunlara neden olabilmektedir. Bunun yanı sıra bir şeyi iyi yapan, mucize besin yerine genel beslenme örüntümüzün çeşitli olması çok önemlidir. Sağlıklı beslenme ilkeleri göz önünde bulundurularak, kaliteli protein kaynakları (süt ürünleri, yumurta, tavuk, balık, kırmızı et), ceviz gibi çoklu doymamış yağ asitleri, tam tahıl, kuru baklagiller, sebze ve meyveleri içeren, yeterli ve dengeli bir diyetin tüketimi zihin sağlığı için de çok önemlidir.
Güçlü bir bağışıklık için beslenme nasıl olmalı?
Güçlü bir bağışıklık için karbonhidrat, protein ve yağın dengeli ayrıca A, D, E ve B grubu vitaminlerden zengin, çinko gibi elementlerin desteklendiği, probiyotik ve prebiyotikleri içeren ve de Omega- 3 desteğinin olduğu bir program olmalıdır. Bunun için de süt ve süt ürünleri, yumurta, kırmızı et, balık, kuru baklagiller, fındık, badem, ceviz gibi yağlı tohumlar, zeytinyağı, tam tahıllar, mümkünse her renkten sebze ve meyveleri çocukların beslenmesine dengeli olarak dağıtmalıyız.
“TÜM BESİN GRUPLARINI İÇERMELİ”
Peki okulların yemek listesi nasıl oluşturulmalı? Hangi yiyeceklere öncelik verilmeli?
Öncelikle okul yemek listelerini haftalık olarak planlayıp, tüm besin gruplarını içermesini sağlamalıyız. Yaş gruplarına göre enerji ve besin öğesinin desteklenmesi çok önemlidir. Ana yemek olarak haftalık, sebze yemeği, kırmızı ve beyaz et (tavuk, hindi ve balık) ile kuru baklagil içermelidir. Yardımcı yemek olarak eğer 4 kap planlanıyorsa mutlaka sağlıklı bir çorba diğer yardımcı yemeklerden pirinç pilavı, makarna, bulgur, yoğurt, salata ve meyve grubundan tamamlanmalıdır. Dengenin iyi sağlanması gerekir. Örneğin etli bir yemeğin yanına salata gibi bir lif kaynağı koymak anlamlı olacaktır. Böyle bir planlamada okulların mümkünse bir diyetisyenden destek almaları faydalıdır.