Omuz ağrılarına dikkat!
Doç.Dr. Cengiz Bahadır, pek çok insanın yaşadığı bir sağlık sorunu olan omuz ağrıları, teşhis ve tedavi yöntemlerini, Gazete Kadıköy okurları için anlattı...
Omuz eklemi yapısı itibarı ile vücudun en karmaşık eklemidir. Altı yönde harekete imkan vermesi nedeni ile sakatlanmalara ve hastalıklara son derece yatkındır. Fizik tedavi rehabilitasyon uzmanı olarak ağrılı omuz vakaları ile günlük pratiğimizde çok sık karşılaşmaktayız.
-Omuz ağrılarının sebebleri nelerdir?:Omuz ağrıları omuz ekleminin kendisinden kaynaklanabileceği gibi başka bir bölgeden omuza yansıyan ağrılar da olabilir. Omuz eklemi dışından kaynaklanan omuz ağrılarının en sık nedeni boyun fıtıklarıdır. Boyun fıtığına bağlı olarak kola giden sinirler sıkıştığında hasta ağrıyı omuzunda hissedebilir. İyi bir muayene ile omuz ağrısının omuz ekleminin kendisinden mi yoksa başka bir bölgeden mi kaynaklandığı kolayca anlaşılabilir.
Bugünkü yazımızın konusu olan omuz eklemi ağrıları akut ve kronik olarak iki bölümde incelenebilir. Akut ağrılar darbe, düşme, omuz kırık ve çıkıklarından sonra ortaya çıkarlar. Bazen travmanın hemen sonrasında bazen ise birkaç gün ila birkaç hafta sonra ortaya çıkabilirler. Buradaki travma ifadesini her zaman ciddi bir darbe olarak düşünmemek gereklidir. Cam silmek gibi kollar omuz hizası üstünde yapılan uzun süreli yorucu bir omuz aktivitesi yada ağır bir yük kaldırma sonrasında da akut omuz ağrısı başlayabilir. Bu ağrılar genellikle şiddetli olup omuzun her türlü hareketinde artar. Kronik omuz ağrıları ise uzun zaman zarfında yavaş yavaş gelişir. Bu tip omuz ağrısı genellikle omzunu sık sık uzun süreli olarak kullananlar da ortaya çıkar. Bununla beraber herhangi bilinen bir sebep olmadan da akut yada kronik omuz ağrıları başlayabilir.
-Omuz ağrılı hasta hangi uzmana başvurmalıdır?:
Omuz ağrılı hastanın fizik tedavi rehabilitasyon uzmanına başvurması gerekesiz zaman ve para kaybını önleyeceği gibi doğru teşhisin en kısa zamanda konulmasını sağlayacaktır. Çünkü fizik tedavi uzmanlığı boyun fıtığı, tendon yırtığı, kas ağrısı, kireçlenmeler ve omuz ağrısının olası tüm sebepleri hakkında yeterli bilgiye sahip olan yegane uzmanlık dalıdır.
-Omuz ağrısında ne gibi tetkikler gerekebilir?:
Omuz ekleminin röntgeni kemik yapıyı iyi gösterse de omuz ağrılarının çok büyük bölümü yumuşak doku kaynaklıdır. Bu nedenle röntgen filmi daha çok kireçlenmenin beklendiği ileri yaş hastalarında istenir. Omuz tomografisi nadiren gerekir. Omuzu en iyi değerlendiren yöntem omuzun manyetik rezonans (MR) görüntülemesidir. Omuzdaki kemik ve yumuşak dokuları son derece iyi gösterir. Sinir yaralanması düşünülen hastalarda ise EMG tetkiki gerekebilir.
-Hangi tedaviler uygulanıyor?:
Akut gelişen şiddetli omuz ağrılarında kolun istirahati ve buz uygulama son derece önemlidir. Burada istirahatten kastedilen omuzu mümkün olduğunca az kullanmaktır. Ağrı kesici ve günde 3-5 kez 15 dakika buz uygulama ile akut omuz ağrılarının büyük kısmı düzelir. Omuz askısı kolunu taşıyamayacak kadar şiddetli ağrısı olan hastalarda, yada travmatik omuzlarda kullanılabilir. Askı süresi mümkün olduğunca kısa tutulmalıdır. Aksi takdirde omuz ekleminin donmasına sebep olacaktır.
Tedavi sonucu başarısız ise MR ile değerlendirme gereklidir. Omzun bursit, tendinit, tendon yırtığı, tendon sıkışması gibi problemlerinde sonraki aşama genelde fizik tedavi uygulamalarıdır. On-onbeş seasnlık bir fizik tedavi çoğu zaman yeterli olmaktadır. Bazen kortizon enjeksiyonu uygulamak iyi sonuç verebilir.
Kronik omuz ağrılarında ise tedavi yaklaşımı daha farklıdır. Bu aşamada da fizik tedavi uygulamaları son derece önemli yer tutar. Eklem hareket açıklığını ve kas gücünü artırmaya yönelik egzersiz uygulamaları da genelde fizik tedavi uygulamaları ile beraber kullanılmaktadır. Omuz kireçlenmelerinde omuzdan Sodyum Hyalurinat (halk arasında bilinen adıyla horoz ibiği) iğneleri yapılabilir. Yine omuzun her türlü kronik yumuşak doku romatizmasında kortizon enjeksiyonları son derece başarılı bir şekilde uygulanabilir.
-Omuzdan kortizon enjeksiyonu yapmak sakıncalı mıdır?:
Omuzda kortizon enjeksiyonu bir kaç farklı bölgeye yapılabilir. Aynı bölgeye yılda ikiden fazla olmamak kaydı ile yapılmasında sakınca yoktur. Hipertansif ve diyabetik hastalarda diyet ve tuz kısıtlamasına dikkat edilmelidir.
Kortizon enjeksiyonu iki farklı şekilde yapılabilmektedir. Birinci yöntemde herhangi bir yardımcı araç olmadan iğneyi kemiklerin arasına, tahmini olarak en doğru bölgeye uygumaktayız. Bu klasik yöntemde başarı oranı yaklaşık yüzde 50 olmaktadir. İkinci ve son yıllarda tercih ettiğimiz yöntemde ise ultrason cihazı yardımı ile iğne ucunu takip ederek uygulamayı gerçekleştiriyoruz. Bu yöntemle iğneyi yapılması gereken bölgeye yüzde 100’a varan doğrulukla yapabilmekteyiz ve başarı oranımız da yüzde 50’den yüzde 90’a çıkmaktadır.
-Donuk omuz nedir ve nasıl tedavi edilmelidir?:
Donuk omuz daha çok diyabetli hastalarda görülen ve bilinmeyen bir sebeple omuz eklemini çevreleyen kapsulün kalınlaşıp sertleşerek eklem hareketlerini kısıtlamasıdır. Tanı konulduğunda vakit geçirmeden fizik tedavi başlatılmalıdr. Askı kullanmak ve kolu hareketsiz bırakmak donmayı hızlandırdığında n sakıncalıdır. 30-40 seasnlık fizik tedavi ile çözülmeyen hastalarda artroskopik gevşetme ameliyatı gerekebilir. Gevşetme ameliyatı sonrası fizik tedavi hemen başlatılmalıdır.
-Omuz tendon yırtılmalarında tedavi yaklaşımı nasıl olmalıdır?:
Burada önemli olan yıtığın büyüklüğü ve hastanın özellikleridir. Küçük yıtıklarda operasyon gerekli değildir. Genelde büyük tendon yırtıklarında özellikle genç hastalarda artroskopik tamir gerekebilir. Bu operasyonlar kesinlikle omuz konusunda deneyimli cerrahlar tarafından yapılmalıdır. Bununla beraber 65 yaş üstündeki hastalarda, diyabetli hastalarda,kilolu hastalarda tendon yırtıkları büyük dahi olsa sonuçları iyi olmadığından omuz ameliyatları önerilmemektedir.
-Ameliyat sonrası fizik tedavi gerekli midir?
Aslında ameliyat sonrası fizik tedavi yapılamayacaksa asla ameliyat olunmamalıdır. Ameliyat fizik tedavi olmadan bir işe yaramayacağı gibi daha kötü olmanıza sebep olacaktır. Ameliyat sonrası genelde destekli bir omzu askısı ile yaklaşık 2 ay süren bir fizik tedavi rehabilitasyon programı gereklidir.
İnsan vücudunda tedavi gecikmesine ve yanlış tedaviye omuz kadar hassas başka bir eklem yoktur. Omuz ağrılarını ihmal etmeyelim.
Sağlıcakla kalın....