"Organ Bağışla, Hayat Kurtar"
Göztepe Prof. Dr. Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi Nefroloji Klinik Şefi Prof. Dr. Sabahat Alışır Ecder, “Binlerce hasta canlı donörden sağlanamayan kalp gibi organları bekliyor ve bu hastaların tek şansı organ bağışı.” dedi
Ülkemizde organ nakli bekleyen yaklaşık 35 bin hasta bulunuyor ve bunlar arasında böbrek, karaciğer ve kalp nakli bekleyenler çoğunluğu oluşturuyor. Organ bağışının önemine dikkat çekmek ve bu konuda farkındalık yaratmak amacıyla, 3-9 Kasım tarihleri arasında Organ Bağışı Haftası’nda çeşitli etkinlikler düzenleniyor. Biz de Göztepe Prof. Dr. Süleyman Yalçın Şehir Hastanesi Nefroloji Klinik Şefi ve Medeniyet Üniversitesi İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Sabahat Alışır Ecder ile organ bağışının önemini konuştuk.
-
Organ bağışı nedir?
Tedavisi mümkün olmayan hastalıklar nedeniyle görev yapamayacak derecede hasar gören organların yerine, sağlıklı organların cerrahi işlemle nakledilmesidir.
-
Hangi organlar bağışlanabilir?
Böbrek, karaciğer, kalp, akciğer, pankreas, ince bağırsak, kemik ve kemik iliği, kalp kapağı, kornea, deri, kas ve kıkırdak gibi birçok doku da bağışlanabiliyor.
-
Kimler organ bağışında bulunabilir? Ve organ bağışı nerelere yapılır?
18 yaşından büyük ve akli dengesi yerinde olan herkes organlarının tamamını veya bir bölümünü bağışlayabilir. Başvurular, sağlık müdürlüklerinden, hastanelerden ya da aile sağlığı merkezlerinden yapılabilir. E-devlet üzerinden de başvuru yapılabiliyor.
-
Bağışlanan organlar kimlere nakil ediliyor? Kişiler nasıl belirleniyor?
Ülke genelinde organ ve doku nakli hizmetleri alanında çalışan kurum ve kuruluşlar arasında gerekli koordinasyonu sağlayarak, bilimsel kurallara ve tıbbi etik anlayışına uygun olarak, adaletli bir dağıtımla en uygun hastalara, en kısa süre içerisinde nakil işlemleri Sağlık Bakanlığı Ulusal Organ ve Doku Nakli Koordinasyon Sistemi kontrolünde, ilgili kanun ve yönetmelikler çerçevesinde yapılıyor. Nakil merkezleri tarafından oluşturulan bekleme listelerindeki hastalara kan grubu ve doku uyumu, aciliyet, tıbbi uygunluk durumları gözetilerek bakanlık kontrolünde dağıtım gerçekleştirilir. Her organa yönelik farklı cerrahi tekniklerle nakil ameliyatları ekipler tarafından yapılıyor.
-
Ülkemizde hangi organların nakli gerçekleşiyor? Ülkemizde organ bekleme listesinde kaç kişi var?
Hemen hemen tüm nakil türleri başarıyla gerçekleştirilmektedir. Bunun için yeterli donanım ve ekiplere sahip merkezler bulunuyor. Özellikle böbrek, karaciğer, kalp ve akciğer nakilleri başarıyla yapılmaktadır. Ülkemizde güncel olarak 35 bine yakın hasta organ nakli bekliyor. Bunların 25.000’in üstünü böbrek bekleyen hastalar, 3000’e yakını karaciğer ve 1500’e yakınını kalp nakli bekleyen hastalar oluşturuyor. Bekleme listelerinde çocuk hastalar da bulunuyor.
DOĞRU BİLİNEN YANLIŞLAR
-
Her ölüden organ alınabilir mi?
Sadece yoğun bakımda, yaşam destek ünitesine bağlı iken beyin ölümü gelişen kişilerden organ nakli yapılabilir. Kişi evde, sokakta veya hastanenin herhangi bir servisinde öldüğünde organ nakli yapılamaz. Beyin ölümü; beyin fonksiyonlarının geri dönüşümsüz olarak kaybolmasıdır. Yapılan tüm tıbbi tedavi ve makine desteğine rağmen kısa süre içinde tüm organlar işlevini yitirir. Beyin ölümü tıbben ve hukuken ölümdür. Bitkisel hayat veya koma denilen durumlardan tamamen farklıdır. Kişinin beyin ölümü gerçekleştikten sonra hayata dönme şansı kesinlikle bulunmamaktadır. 2238 sayılı Organ ve Doku Alınması, Saklanması, Aşılanması ve Nakli Hakkında Kanuna göre; beyin ölümü tespiti yapıldıktan sonra aile yakınları durum hakkında bilgilendirilerek, organ nakil koordinatörleri tarafından organ bağışı için onay izinleri alınmaktadır. Bu noktada kişilerin hayattayken yaptıkları bağış beyanı vasiyet yerine geçmekte ve ailelerin kararını kolaylaştırmaktadır.
-
Organ bağışı sonrası cenazede vücut bütünlüğü bozulur mu?
Organ alımı ameliyathane koşullarında, uzman ekipler tarafından gerçekleştirilir. Sıradan bir ameliyattan görünüm olarak farklı değildir. Organı bağışlanan kişinin vücut bütünlüğüne saygı gösterilir ve bütünlüğü korunur.
-
Organ bağışı dini yönden sakıncalı mıdır?
Diyanet İşleri Başkanlığı Din İşleri Yüksek Kurulu, organ bağışını insanın insana yapabileceği en büyük yardım olarak tanımlamıştır. 06.03.1980 tarih ve 396 sayılı kararı ile organ naklinin caiz olduğunu bildirmiştir.
-
İleri yaş veya kronik hastalığın olması organ bağışına engel mi?
Yaşının ileri olması, kronik bir hastalığın bulunması, alkol veya sigara tüketimi ve benzeri nedenler organda hasar olmadığı sürece organ bağışı yapılmasına engel taşımıyor.
-
Organ bağışı bilgilerim başkalarının eline geçebilir mi?
Organ bağışı sırasında alınan bilgiler hiçbir zaman bir nakil için yeterli bilgiler değildir. Kişinin sağlık durumunu değil, niyetini belirten bir iki kimlik bilgisi dışında bir özellik taşımaz. Organ bağışı doldurulan form sonrası Sağlık Bakanlığı sistemine online olarak işlenir ve kayıt işlemi bittikten sonra bu kayıtlar kaydı yapan kişi de dahil herkese kapanır, bilgilerin başka kişilere paylaşımı söz konusu değildir.
-
Bağışlanan organlar kimlere kullanılır?
Sağlık bakanlığı Ulusal Koordinasyon Sistemi’nde kayıtlı bekleyen hasta listelerine göre dağıtım işlemleri gerçekleştirilir. Bu işlemler tamamen bilgisayar üzerinden yapılmaktadır. Irk, din, dil, cinsiyet ve statü farkı gözetmeksizin kurallar katı bir şekilde uygulanarak organlar en uygun hastalara adalet ve şeffaflık ilkeleri çerçevesinde nakledilmektedir.
Her yıl 3-9 Kasım tarihlerinde Organ Bağış Haftası kapsamında toplumumuzda farkındalık arttırıcı faaliyetler düzenlenmektedir. Ülkemizde ölümden sonra organ bağışı kavramı çok yaygın değildir, bu yüzden kadavra bağış nakli sayıları oldukça az seyretmekte ve bağışın büyük bir bölümünü canlıdan canlıya nakiller oluşturmaktadır. Unutmamak gerekir ki canlı donör organ bağışı sadece bazı hastalıkların (böbrek, karaciğer) tedavisine olanak sağlar. Oysa binlerce hasta canlı donörden sağlanamayan kalp gibi organları bekliyor ve bu hastaların tek şansı organ bağışı. Organ nakli bekleyen hastalar adına duyarlılığınızı bekliyor, ‘organ bağışla, hayat kurtar’ diyoruz.