RAHİM AĞZI KANSERİNDE ERKEN TANI
Kanser önlenebilir bir hastalıktır. Ancak kanserin önlenebilmesi için toplumda risklerin belirlenmesi ve riskli grupların saptanması, taramanın yapılması...
Kanser önlenebilir bir hastalıktır. Ancak kanserin önlenebilmesi için toplumda risklerin belirlenmesi ve riskli grupların saptanması, taramanın yapılması, ve kanser öncesi lezyonların yakalanarak tedavi edilmesi gerekir.
Rahim ağzı kanseri kadın kanserleri arasında gelişmekte olan ülkelerde 2., gelişmiş ülkelerde 10. sıklıkta görülmektedir. Dünyada her yıl 500.000 yeni tanı konulmakta ve 250.000 ölüm gerçekleşmektedir. Her 2 dakikada bir, bir kadın rahim ağzı kanserinden ölmektedir.
Smear testi, rahim ağzının enfeksiyon, kanser ve kanser öncesi lezyonlarını saptamak amacıyla yapılan bir tarama testidir ve rahim ağzı ve vajinadan dökülen hücrelerin bir fırça yardımı ile toplanıp özel işlemlerden geçirilerek değerlendirilmesi işlemidir. Smear testi rahim ağzı kanseri görülme oranını yüzde 50 oranında azaltmıştır ve kanser tanısı alanların yüzde 50’si son 3-5 yılda smear testi yaptırmamıştır. Tek bir testin spesifisitesi (özgünlük) yüzde 98, sensitivitesi (duyarlılık) yüzde 51’dir. Duyarlılık; test sonucu pozitif çıkanlarda gerçekten hastalığı taşıyanların oranını gösterir veya hastalığa sahip olanlarda testin pozitif çıkma olasılığıdır. Özgünlük; test sonucu negatif çıkanlarda gerçekten hastalık taşımayanların oranını gösterir veya hastalığı taşımayanlarda testin negatif çıkma olasılığıdır. Yanlış negatiflik örnekleme hatası, tarama hatası veya yorumlama hatasından kaynaklanabilir. Dolayısı ile, smear testi düzenli aralıklarla yapılmalıdır. Peki, kimlere ne sıklıkla test uygulanmalıdır? Bu sorunun yanıtı kadının risk faktörleri ve yaşına göre değişmektedir.
• 21 yaşta veya cinsel ilişkiye başladıktan sonra en geç 1 yıl içinde başlanmalı.
• 21-29 yaş 1-2 yılda bir
• 30 yaş üstü 3 yılda bir
• 10 yıl içinde anormal test sonucu yok ve son 3 test negatif ise 65 yaş üstü tarama sonlandırılır.
• HPV aşısı yapılması tarama yapılmamasını gerektirmez.
• Prekanseröz lezyonlar ve kanser tedavisi geçirenler. hastalığın tekrarlama riskinin 20 yıl sürmesi nedeni ile her yıl smear yaptırmalı.
• Histerektomi (myom gibi benign nedenlerle rahimi alınanların) olanların test yaptırmalarına gerek yoktur.
Risk faktörlerine göre kadınlar iki guruba ayrılır. Yüksek risk gurubuna giren kadınların her yıl smear testi yaptırmaları önerilir.
Yüksek riskli gurup
• Human Papilloma Virüs (HPV) infeksiyonu
• Erken yaşta cinsel ilişki
• Partner sayısı
• Doğum sayısı (x 2-4 )
• Sigara (x 2-3 )
• Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı kullanımı (x 3-4)
• Partneri çok eşli olanlar
Düşük riskli gurup
• HPV aşısı yaptıranlar
• Kondom / spermisit kullananlar (x 0.4 )
• Cinsel aktivitede bulunmamak
• Tek eşli olanlar
Smear testini yaptırmak için en uygun zaman adet bitimini izleyen ilk 3-10 gündür. Smear alınmadan 24 saat önce cinsel ilişkide bulunulmamalı ve 72 saat önce herhangi bir vajinal krem kullanılmamalıdır.
Unutulmaması gereken en önemli konu smear testinin bir tarama testi olduğu, tanı testi olmadığı, anormal bir sonuç çıkması durumunda tanıya yönelik ileri tetkiklerin (kolposkopi ve servikal biopsi gibi ) yapılması gerekliliğini ortaya koymasıdır.
Op. Dr. A. Deniz Şimşir