Ruh Sağlığında Bağlanma Kavramı
Uzman Klinik Psikolog Eren Olgun
Kadıköy Belediyesi Çocuk Koruyucu Ruh Sağlığı Merkezi
Kadıköy Belediyesi Çocuk Koruyucu Ruh Sağlığı Merkezi
Bağlanma, insanların diğerleriyle özel, olumlu duygusal bağlar geliştirdiği bir süreçtir. Yaşamın ilk yıllarında çocuğun kendisine ve başkalarına ilişkin olarak zihinsel temsiller oluşturmasını sağlar. Bu zihinsel temsiller daha sonraki yıllarda yakın kişiler arası ilişkiler için bir rehber, model işlevi görecektir.
BAĞLANMANIN AŞAMALARI
Yaşamın ilk 3 ayı boyunca süren ilk bağlanmada bebekler emme, yakalama, gülümseme, bakma, sarılma gibi tepkilerle onlara ilk bakımı veren kişilere yakınlığı sürdürmeye çalışırlar. Bununla beraber davranışların belirli bir kişiyi amaçladığı görülmez. 3 - 6. aylar arası dönemde bir bebeğin bağlanması birkaç tanıdık figüre tercih yönündedir. Yabancı bir insana göre tanıdığı bir kişiye daha fazla gülümser, heyecan gösterir. Yaklaşık 6 - 9 ay aralığındaki 3. aşamada bebekler, bağlandıkları kişiyle yakınlığı aktif olarak ararlar. Emekleme yeteneğini kullanarak bakım verene ulaşmaya çalışırlar. 9 – 12. aylar arasındaki 4.aşamada ise bebekler, bakıcılarıyla ilgili ilk içsel temsilleri oluştururlar. Bu içsel temsil, bağlanma ilişkisinin ilk kuvvetli işleyen modelini oluşturur. Yürüme yaşını ve daha sonrasını içeren 5. aşamada küçük çocuklar kendi yakınlık ihtiyaçlarını tatmin etmek için, ebeveynleri ve diğer bağlanma gerçekleştirdiği kişilerin davranışlarını etkilemede çeşitli taktikler kullanabilirler. Çocuklar, yatma zamanı kucaklanmak ve yatağa birlikte gitmek isteyebilirler. Bunlar çocukların fiziksel temas, yakınlık ve sevgi ihtiyaçlarını tatmin edecek olan bakıcı davranışlarını harekete geçirmek için geliştirdikleri ilk stratejilerdir.
BAĞLANMAYLA İLİŞKİLİ 2 ÖNEMLİ KAVRAM
Yabancı kaygısı; bebeğin tanımadığı yetişkinlerin varlığından dolayı yaşadığı rahatsızlık ve gerginlik hissidir. Bebeklerin yabancılara karşı itirazlarını ifade edişleri ve ne şiddette tepki verdikleri değişiklik gösterir. Ebeveynlerine yapışabilirler, yabancının dokunmasına tepki verebilir veya gözlerini yabancının yüzünden başka bir tarafa çevirebilirler. Yabancıyı ayırt etme, bebeklerin ebeveynleri ve tanımadıkları yetişkinler arasındaki farklılıkları keşfedebildikleri, olumlu bir işaret olarak kabul edilir. Yaklaşık 9 aylıkken ise bebekler ebeveyni uzaklaştığında şiddetli öfke ve üzüntü ifadesiyle ebeveynlerine bağlanma yoğunluğunun diğer belirtisini gösterirler. Bu tepki ayrılma kaygısı olarak isimlendirilir. Bu iki kaygı çeşidi de gelişim sürecinin normal, beklenen zorluklarındandır.
BAĞLANMANIN AŞAMALARI
Yaşamın ilk 3 ayı boyunca süren ilk bağlanmada bebekler emme, yakalama, gülümseme, bakma, sarılma gibi tepkilerle onlara ilk bakımı veren kişilere yakınlığı sürdürmeye çalışırlar. Bununla beraber davranışların belirli bir kişiyi amaçladığı görülmez. 3 - 6. aylar arası dönemde bir bebeğin bağlanması birkaç tanıdık figüre tercih yönündedir. Yabancı bir insana göre tanıdığı bir kişiye daha fazla gülümser, heyecan gösterir. Yaklaşık 6 - 9 ay aralığındaki 3. aşamada bebekler, bağlandıkları kişiyle yakınlığı aktif olarak ararlar. Emekleme yeteneğini kullanarak bakım verene ulaşmaya çalışırlar. 9 – 12. aylar arasındaki 4.aşamada ise bebekler, bakıcılarıyla ilgili ilk içsel temsilleri oluştururlar. Bu içsel temsil, bağlanma ilişkisinin ilk kuvvetli işleyen modelini oluşturur. Yürüme yaşını ve daha sonrasını içeren 5. aşamada küçük çocuklar kendi yakınlık ihtiyaçlarını tatmin etmek için, ebeveynleri ve diğer bağlanma gerçekleştirdiği kişilerin davranışlarını etkilemede çeşitli taktikler kullanabilirler. Çocuklar, yatma zamanı kucaklanmak ve yatağa birlikte gitmek isteyebilirler. Bunlar çocukların fiziksel temas, yakınlık ve sevgi ihtiyaçlarını tatmin edecek olan bakıcı davranışlarını harekete geçirmek için geliştirdikleri ilk stratejilerdir.
BAĞLANMAYLA İLİŞKİLİ 2 ÖNEMLİ KAVRAM
Yabancı kaygısı; bebeğin tanımadığı yetişkinlerin varlığından dolayı yaşadığı rahatsızlık ve gerginlik hissidir. Bebeklerin yabancılara karşı itirazlarını ifade edişleri ve ne şiddette tepki verdikleri değişiklik gösterir. Ebeveynlerine yapışabilirler, yabancının dokunmasına tepki verebilir veya gözlerini yabancının yüzünden başka bir tarafa çevirebilirler. Yabancıyı ayırt etme, bebeklerin ebeveynleri ve tanımadıkları yetişkinler arasındaki farklılıkları keşfedebildikleri, olumlu bir işaret olarak kabul edilir. Yaklaşık 9 aylıkken ise bebekler ebeveyni uzaklaştığında şiddetli öfke ve üzüntü ifadesiyle ebeveynlerine bağlanma yoğunluğunun diğer belirtisini gösterirler. Bu tepki ayrılma kaygısı olarak isimlendirilir. Bu iki kaygı çeşidi de gelişim sürecinin normal, beklenen zorluklarındandır.
Devam edecek...