Uzaktan sağlık sistemi nedir?
İki hafta önce uzaktan sağlık sistemi girdi gündemimize. Zaman kaybını önleyeceği söylenen bu sistemin ne olduğunu, hangi hizmetleri kapsadığını İstanbul Tabip Odası Genel Sekreteri Prof. Dr. Osman Küçükosmanoğlu ile konuştuk
Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, uzaktan sağlık sisteminin başlayacağını duyurdu. 10 Şubat günü uzaktan sağlık sistemine ilişkin yönetmelik yayınlandı. Korona virüs salgınından sonra uzaktan çalışma, uzaktan eğitim girmişti hayatımıza ama uzaktan sağlık… Uzaktan sağlık sistemi nedir? Uzaktan sağlık hizmeti vermek mümkün mü? Sistem kapsamında hangi hizmetler verilecek? İstanbul Tabip Odası Genel Sekreteri Prof. Dr. Osman Küçükosmanoğlu ile konuştuk.
Vatandaşın kamu sağlık kuruluşlarından bu hizmeti almasının pek mümkün olmadığını söyleyen Küçükosmanoğlu “Bu hizmet, daha çok özel sağlık kuruluşları tarafından sunulacak ve parası olanlar faydalanacak” dedi.
-Uzaktan sağlık sistemi nedir?
Uzaktan sağlık sistemi, sağlık hizmeti alan kişi ile sağlık hizmeti sunan sağlık meslek mensubunun aynı mekânda bulunması mümkün olmaması nedeniyle yüz yüze sağlık hizmetinin verilememesidir. Yüz yüze sağlık hizmeti mümkün olmayınca çağdaş iletişim araçları kullanılarak sağlık hizmetinin verilmesidir.
İletişim sistemleri teknolojisindeki gelişmelerin yüksek hızda ve kalitede ses, görüntü ile veri paylaşımına olanak sağlamaya başlaması sağlık alanında da önemli değişikliklere yol açmıştır.
Covid -19 pandemisi döneminde uzaktan sağlık hizmeti sunumu daha yaygın olarak kullanılmaya başlamıştır. Uzaktan sağlık sisteminin yüz yüze sağlık hizmetinin yerini tutması şu anda mümkün olmamakla birlikte sınırları iyi belirlenmesi koşulu ile faydalı olacağını söyleyebiliriz.
-Sistem kapsamında hangi hizmetler verilecek?
Sağlık Bakanlığı tarafından hazırlanan, “Uzaktan sağlık hizmetinin sunulmasına dair yönetmelik” 10.02.2022’de resmi gazetede yayımlandı. Buna göre uzaktan sağlık hizmeti sunucularının, Sağlık Bakanlığı uzaktan sağlık hizmeti sunan ve sunacak sağlık tesislerinin uyması gereken usul ve esaslar belirlendi. Uzaktan sağlık hizmeti sunan sağlık tesislerinin, en geç 6 ay içinde "Uzaktan Sağlık Hizmeti Faaliyeti İzin Belgesi" alması zorunlu olacak. Bu yönetmelikte sistem kapsamında verilebilecek hizmetler şu şekilde bildirilmiştir:
a) Uzaktan sağlık hizmeti talep eden kişi, uzaktan sağlık hizmetinin elverdiği ölçüde muayene edilebilir; kişinin tıbbî gözlem, izlem ve takibi ile değerlendirmesi yapılabilir; teşhis edilmiş hastalıkları kontrol edilebilir; tıbbî danışmanlık verilebilir; konsültasyon veya ikincil görüş talep edilebilir. Gerekli durumlarda, kişiye bir sağlık kuruluşuna fiziken müracaat etmesi önerilebilir.
b) Hastalıkların uzaktan yönetimi ve takibi için kişinin kan şekeri ve kan basıncı gibi klinik parametreleri değerlendirilebilir, izlenebilir, tedavi ve ilaç yönetimi sağlanabilir.
c) Sağlığın korunmasına ve takibine, sağlıklı yaşamın desteklenmesine, psikososyal destek hizmetlerinin sağlanmasına yönelik hizmetler verilebilir.
ç) Sağlık riski artan veya ileri yaşlı kişilerin çok yönlü değerlendirmesi ve takibi yapılabilir.
d) Teknolojik imkânların elvermesi ve Bakanlıktan gerekli izinlerin alınması koşuluyla kişilere, Bakanlıkça belirlenen girişimsel veya cerrahi operasyon hizmetleri sunulabilir.
e) Endemik veya epidemik salgınlarda ulusal nitelikteki kılavuzlar doğrultusunda kişilerin sağlığının korunmasına yönelik gerekli tıbbî işlemler yürütülebilir.
f) Giyilebilir teknolojiler ve diğer tıbbî cihazlar ile sağlık hizmeti talep eden kişinin sağlık verileri ölçülebilir ve takip edilebilir.
g) Hekim tarafından değerlendirilen kişiye, hekimince e-reçete ve e-rapor tanzim edilebilir.
“PARASI OLANLAR FAYDALANACAK”
-Hizmetler nasıl verilecek? Vatandaş bu sisteme nasıl ulaşacak?
Bu hizmetlerin verilebilmesi için ciddi altyapı yatırımları ve personel istihdamı gerekmesi yanında yönetmelikte her dal için daha ayrıntılı düzenlemeler ile sınırlamalar getirilmelidir. Vatandaşın özellikle kamudan sağlık hizmeti alması ile ilgili sorunlar çözülmek bir yana daha da artmış durumdadır. Birçok dal için MHRS sistemi üzerinden randevu bulmak mümkün değildir. Muayene süreleri 5 dakikaya kadar düşürülmüştür. Birinci basamakta (Aile sağlığı merkezleri) hekim başına düşen nüfus çok yüksektir, sevk zinciri kurulamamıştır. Bu durumda vatandaşın kamu sağlık kurumlarından uzaktan sağlık hizmeti alması göstermelik durumlar dışında pek mümkün görülmemektedir. Bu hizmet daha çok özel sağlık kuruluşları tarafından sunulacak ve parası olanlar faydalanabilecektir.
“YÜKÜ HAFİFLETMEK BİR YANA ARTIRACAKTIR”
- Sistemi vatandaş ve sağlık çalışanları açısından değerlendirirseniz neler söyleyebilirsiniz?
Uzaktan sağlık sisteminin vatandaşa yeni bir sağlık hizmeti alma yöntemi olarak sunulması çok yanlış olacaktır. Bu yöntemi almak isteyen vatandaşların sağlık çalışanları üzerinde daha fazla baskı oluşturması, hekimlerin tıbbi hata yapmaktan kaçınmak amacıyla daha fazla defansif tıp uygulamaları kaçınılmazdır. Sağlık çalışanlarının yükü hafiflemek bir yana daha da artacaktır.
“ÖZENSİZ BİR ŞEKİLDE HAZIRLANDI”
Sistemin en önemli artısı bu hizmeti sunanlar için ruhsat ve denetlenme zorunluluğu getirilmesidir. En önemli eksisi uzmanlık dernekleri ve meslek odaları görüşleri alınmadan özensiz bir şekilde hazırlanmasıdır. Bunun yanında sağlık hizmeti talebini daha da kışkırtacak şekilde her isteyenin faydalanabileceği bir sistem tanıtılması doğru olmamıştır.