“Varyantlara karşı en önemli silahımız aşı”
Tüm dünyayı etkisi altına alan korona virüsün son görülen ve hızla yayılan Delta ve Delta Plus varyantları, virüsle mücadeleyi oldukça zorlaştırıyor. Dr. Nilüfer Aykaç, hem virüs hem de varyantlarına karşı tek silahın aşı olduğunu söyledi
Korona virüsü ile etkin mücadele için aşılama çalışmaları sürerken, virüsün farklı mutasyonlarla yeni yüzünü göstermesi, virüsle mücadeleyi zorlaştırıyor. En son görülen ve bulaşıcılığı oldukça yüksek olduğu söylenen Delta ve Delta Plus varyantları nedir? Bu varyantların farkları, belirtileri nelerdir, nasıl mücadele edilir? Bu soruları, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Bilimsel Danışma Kurulu üyesi ve İstanbul Tabip Odası COVID-19 İzleme Kurulu üyesi, Göğüs Hastalıkları Uzmanı Dr. Nilüfer Aykaç'a yönelttik.
- Delta varyantının farkı nedir?
Dünya salgın tarihine bakılırsa COVID-19 veba ve çiçek hastalıklarından sonra tüm dünyada en çok ölüme neden olan altıncı sıradaki pandemiye yol açan hastalıktır. Korona virüsler çok fazla sayıda mutasyon yapan virüslerdir. Bu mutasyonlar virüsü koruyarak, bulaştırdığı canlıda daha çabuk bulaşmaya yol açıp hastalık seyrini ağırlaştırır. Varyantlar çok sayıda mutasyon içeren virüslerdir. Dünya Sağlık Örgütü ( DSÖ), varyantları dikkate alınması gereken ve endişe verici varyantlar olarak sınıflamıştır. Endişe uyandıran varyantlar bulaştırıcılık özelliği artmış ve klinik tabloda farklılığa yol açan varyantlardır. Endişe uyandırıcı varyantlar COVID-19 hastalığının bulaşma hızları, hastalık ağırlığını arttırması ve aşılamaya etkilerini azaltması açısından çok önemlidir.
“ENDİŞE VERİCİ VARYANTLAR TÜRKİYE’DE VAR’
11 Mayıs 2021 tarihinde endişe oluşturan varyantlar arasında sınıflandırılmıştır. Delta varyantının endişe verici varyant kategorisinde tanımlanmasından geçen çok kısa sürede bu kadar çok ülkede görülmesi gerçekten kaygı vericidir. Tüm endişe verici varyantlar Türkiye’de bulunmaktadır. Ancak hangi varyantın hakim olduğuna dair Sağlık Bakanlığı tarafından bildirilen net bir açıklama olmadığından yeterli bilgimiz bulunmamaktadır.
- Delta varyantının belirtileri nelerdir?
Delta varyantı ile gelişen COVID-19 klinik bulguları ateş, halsizlik, koku ve tat alma duyularında kayıp gibi klasik bulgular yerine boğaz ağrısı, burun akıntısı, baş ağrısı gibi soğuk algınlığı bulguları daha baskın olarak gelişmektedir. Bu nedenle diğer üst solunum yolu enfeksiyonu ile karışabilmekte ve hastalık ilerledikten sonra hastane başvuruları gerçekleşmektedir. Delta varyantının en önemli özelliği Alfa varyantına göre yüzde 60 daha bulaştırıcı olmasıdır. Bu nedenle aşı yapılması ile birlikte maske, mesafe ve hijyen gibi önlemler her zamankinden daha çok önem taşıyor.
- Delta Plus hakkında da bilgi verebilir misiniz?
Delta Plus, Delta varyantının bir alt tipidir. Onu delta varyantından ayıran K417N adlı ekstra bir mutasyona sahiptir. Bu mutasyon, virüsün enfekte ettiği hücrelere bağlanan kısmı olan spike proteinini etkiler. Delta Plus varyantı, artan bulaşıcılık, akciğer hücrelerinin reseptörlerine daha güçlü bağlanma ve antikor yanıtında potansiyel bir azalmaya yol açabileceği düşünülmesine rağmen henüz bu konuda bilgilerimiz oldukça kısıtlıdır. Yeni bir SARS-CoV-2 varyantı olan Delta Plus varyantı 10'dan fazla ülkede tanımlanmıştır.
“SALGIN KONTROLÜ İÇİN ÖNEMLİ”
- Delta ile Delta Plus'ın ülkemizde görülme durumu nedir?
Bu konuda Sağlık Bakanlığı'nın yeterli bir açıklaması olmadığından bilgimiz çok sınırlıdır. Sağlık Bakanlığı 29 Haziran 2021 tarihinde Türkiye’de Delta varyantının İstanbul başta olmak üzere toplam 26 ilde ve 224 vakada saptandığını bildirmişti. Dünyada hızla yayılan delta varyantının ülkemizdeki gerçek dağılımını saptamak amacıyla testlerin yaygın şekilde analizleri yapılması gereklidir. mRNA aşılarla toplumun aşılanması salgın kontrolu için büyük önem kazanmaktadır. Delta varyantı yayılım hızının çok yüksek olması nedeniyle normalleşme ve önlemlerin kaldırılması konusu da dikkatle yeniden değerlendirilmelidir.
- Aşılar Delta'nın üzerinde etkili mi?
Delta varyantına ilişkin bugünkü bilgilerimiz bulaşıcılığın ve ikincil enfeksiyon riskinin daha yüksek olduğudur. Aşıların delta varyantına karşı etkinliğine ilişkin bilgilerimiz sınırlıdır. Şu ana kadar olan bu kısıtlı çalışmalar göstermiştir ki Delta varyantı aşıların koruyucu etkisini azaltmaktadır. Ancak deltanın aşılar üzerindeki bağışıklığı azaltıcı etkisi semptom göstermeyen ve hafif COVID-19 hastalarında daha belirgindir. Yani aşıların COVID-19’un ağır hastalığını önleme, yoğun bakım yatışları ve ölüm hızlarını azaltmadaki yeri halen çok önemli ve kritiktir. Bu nedenle tüm varyantlarda olduğu gibi Delta varyantı için de aşılanmanın ne kadar önemli olduğunu vurgulamak isterim.
“İKİ DOZ AŞI YAVAŞLATIYOR”
- Korona virüsü geçirenlerin 1.doz aşı olmalarının yeterli olduğu belirtilmişti. Ama 2. dozu da olabilecekleri söylendi. 2. doza neden ihtiyaç duyuldu?
Delta varyantı mevcut COVID-19 aşılarına karşı orta düzeyde dirençli bulunmuştur. İki farklı mRNA aşısının Delta varyantına olan koruyuculuğunu araştıran çalışmalarda birinci doz sonrası COVID-19 gelişimi yüzde 33 önlenebilirken, ikinci doz sonrası koruyuculuğun Moderna aşısı ile yüzde 60, Biontech aşısı ile yüzde 88 düzeyine erişebildiği saptanmıştır. İki doz aşılamanın yapıldığı bölgelerde Delta varyant dağılımı yavaş olurken, tek doz aşılama yapılan bölgelerde vaka sayıları hızla artmaktadır. Bu nedenle özellikle Delta varyantına karşı iki doz mRNA aşısının uygulanmasının yeni dalganın önlenebilmesinde önem kazanacağı görüşü ağırlık kazanmaktadır.