Aleko'nun tahta ayakları, Aslanyan'ın planjonu
Kadıköy'ün topçuları Tahtaperde Aleko, Nicole Darny, Karnik Aslanyan ve diğerleri...
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Azınlık Spor Kulüpleri ve Sporcular, Türkiye’de sporun çok fazla yazılmayan ya da anlatılmasından kaçınılan bir başka tarihçesini sunuyor. Orhan Şevki’nin kaleme aldığı ve Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları’ndan çıkan bu kitap hem sporseverlerin hem de spor tarihçilerinin kaynak olarak kullanabileceği bir araştırma. Vahram Papazyan, Tahtaperde Aleko, Büyük Garbis, Buduri, Garbis Zakaryan, Vartan Tetikbaş, Garo Hamamcıoğlu, Kasapoğlu, Niko Kovi, Violet Kostanda, Rober Eryol, Lale Kohen, “Ordinaryüs” Lefter... İsimlerini sıraladığımız insanlar bu topraklarda başarı elde etmiş ama adları tarihin saklı yerlerine sıkıştırılmış Ermeni, Rum ve Musevi sporculardan sadece bazıları. Bu kitap sayılan isimler ve daha niceleriyle, unutulmaz takımlarla, güzel anekdotlarla birlikte sporun hemen her dalında bir zaman yolculuğuna çıkarıyor. Biz de kitapta adı geçen Kadıköylü sporcuların izini sürdük ve bazı isimleri derledik.
FUTBOL İSTANBUL’A GELİYOR
Serüveni ilk olarak İzmir’de başlayan futbol, İngiliz işadamlarının girişimleriyle İstanbul’a taşındı. Özellikle 1880 yılında İngiliz James La Fontaine Bahçekapı’da komisyonculuk yaparken futbola aşırı merakı yüzünden bir yandan da Kadıköy’de bu sporu tanıtmaya çalıştı. Yanına İngiliz futbolcu Horace Armitage’ı da alarak İstanbullu Rumlardan ve İngilizlerden oluşan “Cadney” adlı bir futbol takımı kurdu. Bu takımı gören Türk sporcular da “Siyah Çoraplar” adlı bir takım kurdular.
NİCOLE DARNY
1904 ve 1905 yılları arasında 1 yıl boyunca süren ligde çok sayıda Kadıköylü sporcu top koşturdu. Dikkat çeken futbolculardan biri de Kadıköy FC’nin kalecisi Nicole Darny’di. Yaptığı kurtarışlarla beğenilen futbolcu uzun degajlar yapar ve sol açık Cinon ve sağ açık Toto Stilyanidis’e gol pozisyonu yaratırdı. Üst üste iki yıl şampiyonluğu alan Kadıköy FC birçok maçını böyle kazanmıştı.
TAHTAPERDE ALEKO
1904’te oynanmaya başlayan İstanbul Ligi’nin en gözde topçularından biri de Tahtaperde Aleko’ydu. Elpis takımının yıldızı ve kaptanı Aleko kendisiyle 1964 yılında röportaj yapan Necdet Erdem’e o günleri şöyle anlatmıştı: “1880 yılında Midilli’de doğmuşum, ailem oradan İstanbul’a göç etmiş. 1900’lerin başında İstanbul’a gelen bir İngiliz savaş gemisinin futbolcuları bize futbolu tanıttılar. Kadıköy’deki Papazın Çayırı’nda onlarla top oynadık. Bu arada biz de kendimizi geliştirmiştik. Bu savaş gemisinin bir sol açığı vardı, kimse kendisini durduramıyordu. Ona bir tek ben adım attırmıyordum, o yüzden de çok sinirleniyordu. Hatta bir maçta saha ortasında tepinmeye başladı. Maçı izleyenler arasında bulunan Musevi bir genç, ‘Geçemezsin onu, bak çekmiş tahta perdesini. Tahtaperde Aleko onun adı... Tahtaperde Aleko!’ diye bağırmaya başladı. İşte o günden sonra bu lakap bana yafta gibi yapıştı kaldı. Elli yıldır nereye gidersem Tahtaperde Aleko diye çağırırlar.”
KARNİK ASLANYAN
İstanbul Ermenilerinin iki sporcusu Fenerbahçe’de kaleci olarak oynadı. İlki Vahram Mateosyan’dı ve 1911-1912 şampiyonluğunu yaşayan takımdaydı. Ondan sonra da 1895 doğumlu, Saint Joseph öğrencisi Karnik Aslanyan teslim aldı. Fenerbahçe’nin üst üste kazandığı iki şampiyonlukta da (1913-1914 ve 1914-1915) kalede o vardı. 29 Kasım 1918’te Kadıköy’de büyük bir yangın çıktı ve Aslanyan’ın evi dâhil birçok ev kül oldu.
Rum Elpis takımında meyhaneci Todori, Gazcı Yorgo Lagopulos ve sonradan Fenerbahçe takımında da yer alacak olan Miço Negroponti vardı. Negroponti dışında İzzi ve Leon adlı iki Musevi, Rum Trippo ile İngiliz Haeny de Fenerbahçe’de yer alan diğer Türk olmayan futbolculardı. Ligin diğer önemli azınlık futbolcuları ise şöyleydi:
MODA FC’de Mavropulos ve J. Yoannidis, Rum-İngiliz Gueny.
Kadıköy FC’den Horace Armigate sonra Galatasaray’a geçti. Sol açık Cinon Polyheraniadis ise Rum’du.
FUTBOLUN ORDİNARYÜSÜ
Cumhuriyet döneminin en önemli oyuncularından biri de Lefter Küçükandonyanis’ti. Kitapta Küçükandonyanis için özel bir bölüm açılmış ve yetenekli futbolcu fotoğraflar ve yazılarla şöyle anlatılmış: “Ülke spor tarihinin belki de en büyük azınlık sporcusu Küçükandonyanis’ti. Ordinaryüs lakabını alan ve futbolseverleri büyüleyen yeteneğini 40’lı yaşlara kadar sahalara taşıdı. Antrenör ve futbolcu olarak Avrupa’da hatta Güney Afrika’da temsil etti.