Olimpik İkonlar Paavo Nurmi
Paavo Nurmi, 1920, 1924 ve 1928 yıllarında üst üste üç ayrı olimpiyatta uzun mesafe koşularında toplam 9 altın, 3 gümüş madalya kazanmıştı. Tüm zamanların en önemli orta ve uzun mesafe koşucularından kabul edilen Nurmi, 1923-1931 arasında 1 milde dünya rekorunu 8 yıl boyunca elinde tutarak kırılması zor bir rekora da imza atmıştı.
Paavo Nurmi 13 Haziran 1897’de bir marangozun oğlu olarak Finlandiya’nın Turku kentinde doğan, tarihin gördüğü en önemli orta ve uzun mesafe koşucusudur. Nurmi atletizm kariyerine kros koşucusu olarak başladı. Kısa sürede pistlerde adını duyuran atlet birçok ulusal ve uluslararası yarış kazandı. Ama onu Finlandiya gündemine oturtan orduda gerçekleştirdiği ilginç bir başarı oldu. 1919’da 20 kilometrelik bir yürüyüş düzenleyen Finlandiya ordusunun yürüyüş yarışı kurallarında koşmak serbestti ancak askerlerin üzerinde ciddi ağırlıkta malzemeler de yer alıyordu. Nurmi bu yürüyüşü o kadar hızlı bitirdi ki üstleri kendisine, “Bizim bilmediğimiz bir kestirme yol mu buldun?” sorusunu yöneltti.
ÜÇ OLİMPİYAT ÜST ÜSTE ALTIN MADALYA
Belçika’nın Antwerp kentinde düzenlenen 1920 Yaz Olimpiyat Oyunları’nda Nurmi eşi benzerine zor rastlanır bir olimpiyat başarısına imza atarak beş altın madalya kazandı. Bu başarı aynı zamanda kendisine bu alanda bir dünya rekorunu da kazandırdı. Nurmi, 1920 Antwerp Oyunları’nda 5 bin metrede Fransız Joseph Guillemot’ya geçildi. Aynı ikili 10 bin metrede de karşı karşıyaydı. Organizatörler son dakikada yarışın zamanını 3 saat öne almışlardı. Bu yüzden de Fransız Guillemot, ağır bir yemek yedikten hemen sonra yarışa girmişti. Bu durum sonucunda akıllara kazınan bir diğer ilginç olay Nurmi’nin kazandığı 10 metre finali sonunda Fransız atlet Guillemot’un, Fin atletin ayakkabılarının üzerine kusması oldu. Aradan geçen 4 yıldan sonra 1924 Paris Olimpiyatları’na da büyük favori olarak gelen Finli atletin ciddi bir sıkıntısı vardı. İki uzun mesafe yarışı olan 1500 metre ve 5 bin finallerinin arasında sadece yarım saat vardı. Bu durum sağlıklı bir atlet için zaten oldukça zorken bir de sakatlıkla mücadele eden bir atlet için çok daha zor bir hal alıyordu. Yarış saatlerinin değiştirilmesi için Finlandiyalı olimpiyat yöneticileri itiraz etti ancak Fransızlar süre aralığını ancak 1 saate çıkarmayı kabul ettiler Neyse ki Nurmi, oyunlar öncesinde bunun da provasını yapmıştı. Nurmi bu yarışlarda sakatlığına rağmen iki altın madalyayla birlikte yeni bir olimpiyat rekoruna da imza attı. 1500 metre finalinde kendisine yaklaşan bir atlet olmadı ancak İsviçreli Wilhelm Scharer ve Britanyalı Hyla Stallard kıyasıya bir ikincilik mücadelesi verdiler. 3.53 ile olimpiyat rekoru kıran Nurmi, finiş çizgisini geçer geçmez zafer turu atamadan eşyalarını toplayıp 5 bin yarışı için hazırlanmaya gitti. 5 bin metrede Nurmi, ezeli rakibi Finli diğer atlet olan Ville Ritola ile karşı karşıya geldi. Ritola daha önce Nurmi’nin 10 bin metre dünya rekorunu kırmış ve Finlandiya Şampiyonası’nda onu geçerek Olimpiyat’ta unvanını korumasına engel olmuştu. Tarihin belki de en çekişmeli, 5 bin metre yarışmalarından birisinde Nurmi, 1500 zaferinin ardından 2 saat bile geçmeden bir Olimpiyat şampiyonluğu daha kazandı. Paavo Nurmi’nin bitime 500 metre kala saatine son bir kez bakması ve sonrasında onu çıkarıp yere atması Olimpiyat tarihinin en ikonik olaylarından birisi olarak tarihe geçti. Aradan geçen 4 yılın ardından Nurmi’nin hızı asla azalmadı. 1928 yılında Amsterdam’daki olimpiyatlarda bir saatte 19.210 metre koşarak yeni bir dünya rekoru kırdı.
1952’DE OLİMPİYAT MEŞALESİNİ YAKTI
Olimpiyat başarılarının yanında Paavo Nurmi, 1924-1928 Avrupa Şampiyonalarında dokuz altın madalya ve üç gümüş madalya kazandı. Bu arada çok sayıda dünya rekoruna imza atan Finli atlet, aynı olimpiyatlarda 1500 metre ve 5000 metre yarışlarını kazanan ilk atlet olarak da tarihe geçti. 1928’deki dünya rekorundan sonra şöhreti tüm dünyaya yayılan Finli atlet, bunun karşılığını maddi ve manevi olarak da hissetmeye başladı. Bu şöhret belki de ona hayatının hatasını yaptırdı. 1932’de olimpiyatlarda profesyonel sporcu olma yasağı devam ederken Nurmi, 1932’de Almanya’da düzenlenen bir yarışmada para aldığı, amatörlük kurallarını çiğnediği gerekçesiyle profesyonel yapıldı ve 1932 Los Angeles Olimpiyatlarında yarışamadı. Nurmi 1928’de rekabetçi koşudan emekli oldu, ancak antrenör ve eğitmen olarak çalışmaya devam etti. 1952 Helsinki Olimpiyatları’nda meşaleyi yakma onuru Nurmi’ye verildi. 60’ların sonlarında kalp krizi geçiren ve sağlık sorunları yaşayan Nurmi 2 Ekim 1973’te Helsinki’de 76 yaşında hayatını kaybetti.Sağlığında Helsinki Stadyumuna heykeli dikilen Fin atlet, öldüğünde ülkesinde ulusal yas ilan edildi.
1973 yılında öldüğünde arkasında; 1.500 m, 2.000 m, 3.000 m, 5.000 m, 10.000 m ve 20.000 m dallarında tam 22 dünya rekoru, 1920 Anvers, 1924 Paris ve 1928 Amsterdam Olimpiyatları’nda kazanılmış tam 7 altın ve 3 gümüş madalya bıraktı. Başarıları öylesine göz kamaştırıcıydı ki 5.000 m dünya rekoru 8 yıl, 10.000 m dünya rekoru ise 13 yıl boyunca kırılamadı. Paavo Nurmi ayrıca 2012 yılında Uluslararası Atletizm Federasyonları Birliği Onur Listesi’ne girmiştir.
