Olimpiyat oyunlarının karanlık yılları
2 bin 800 yıllık bir geçmişi olan olimpiyat oyunları, çeşitli tarihlerde siyasi nedenlerle bazı ülkeler tarafından boykot edildi
Olimpiyat oyunlarının kökenleri MÖ 8. yüzyılda antik Yunan’daki Olimpia’da gerçekleştirilen oyunlara dayanır
Modern zamanlarda ilk olimpiyatı ise 1896’da gerçekleştirildi. Modern olimpiyatların fikir babası ise Fransız pedagog ve sporcu Pierre de Coubertin olarak kabul edilir. Coubertin’in bir hayali vardı; ona göre uluslararası spor mücadeleleri ülkeler arasındaki rekabeti spor alanına taşıyarak savaşları durdurabilirdi. Bu fikir doğrultusunda harekete geçen ve çevresine önemli bir destekçi de toplayan Fransız, 1896’da Atina’da bu fikrini hayata geçirmeyi de başardı. Oyunların beş halkadan oluşan bayrağı da renkleri de temel fikrin görselleşmiş hali gibiydi. İç içe geçmiş beş halka kıtaları temsil ederken halkaların renklerinden en az birinin de dünya üzerindeki ülkelerin bayraklarında bulunması sebebiyle ülkeleri temsil etmekte.
Coubertin’in başlangıçtaki fikri ne iki dünya savaşını ne de diğer savaşları durdurmaya yetmedi. Üstelik spor üzerinden ülkelerin birbirleriyle kaynaşmasını, rekabetin kalıcı dostluklara dönüşmesini amaçlayan oyunlar 70 ve 80’li yıllarda politikanın devreye girmesiyle en karanlık yıllarını da yaşadı. Üst üste üç olimpiyata politik nedenlerle gerçekleşen büyük boykotlar damga vurdu.
1976 MONTREAL: KARA KITA’NIN BOYKOTU
1970’li yıllar; dünya siyasetine liderliğini ABD ve SSCB’nin çektiği iki ana bloğun soğuk savaşının damga vurduğu yıllardı. Ancak bu yıllarda ortaya çıkan ve zirvesini yaşayan bir politik blok daha ortaya çıktı: Bağlantısızlar Hareketi. İki ana kutuptaki ülkenin de peşine takılmak istemeyen ülkeler kendi içlerinde bir birlik oluşturarak beraber hareket etmeye başladılar. Bu ülkelerin büyük bir çoğunluğu ise Afrika ülkeleriydi. 1976’da Kanada’nın Montreal kentinde yapılan olimpiyat oyunlarına ise bu ülkelerin boykotu damga vurdu. Oyunlar öncesinde ırkçı Güney Afrika Cumhuriyeti’ne rugby maçları için giden Yeni Zelanda boykotun temel gerekçesi oldu. Afrika ülkeleri, Yeni Zelanda’nın, Montreal’e katılmamasını talep ediyordu ancak bu istek kabul edilmedi. Bunun üze-
rine 22 ülke Kanada’daki oyunlara katılmadı. Bu, kitlesel boykotların ilkiydi. Böylece 1976 Montreal olimpiyatları, Afrika’dan temsilciler olmadan gerçekleşti.
1980 MOSKOVA: BATI BLOĞU KATILMADI
1976’dan sonra olimpiyatların durağı Moskova oldu. Ancak bu oyunlara da politik boykot damga vurdu. ABD’nin başını çektiği Japonya, Batı Almanya gibi Batı bloğundaki ülkelerin yanında Çin de bu olimpiyatları boykot etme kararı aldı. Hatta tarihin en büyük sporcularından Muhammed Ali’nin de boykota desteği ve bizzat yaptığı ziyaretler sonrasında Nijerya ve Senegal de boykota katıldı. Türkiye de boykot kararı aldı. Boykotun gerekçesi olarak SSCB’nin 1979’daki Afganistan işgali gösterildi. Boykot neti-
cesinde 1980 Moskova Olimpiyat Oyunları’na sadece 80 ülke katıldı. SSCB ise beklendiği gibi oyunlara damga vurdu ve toplam 195 madalya kazandı.
1984 LOS ANGELES: SSCB’DEN KARŞI HAMLE
1976 Montreal’in o döneme kadar görülmemiş bir ekonomik maliyete sebep olması nedeniyle 1978’deki oylamaya tek aday olarak giren Los Angeles, 1984’ü düzenlemeye hak kazandı. Ancak 1980’den kalan kapatılmamış bir hesap vardı SSCB için. SSCB öncülüğündeki sosyalist ülkeler 1980’in cevabı olarak bu olimpiyatı boykot ettiler. SSCB ve Varşova Paktı ülkeleri, güvenlik garantisi şartının yerine getirilmediğini öne sürerek katılmadılar.