Sporun ikonları-3: Siyah İnci
Sadece sportif başarıları değil hayatlarıyla da insanlara ilham kaynağı olan, yaptıklarıyla dünya tarihine geçen sporun büyük isimlerinin hikâyeleri artık her hafta bu köşede olacak...
Futbol tarihinin en büyük isimlerinden biri olarak gösterilen Edson Arantes do Nascimento ya da tüm dünyada bilinen ismiyle Pele, Brezilya’nın Tres Coraçoes kentinde 23 Ekim 1940’ta dünyaya geldi. İki çocuklu yoksul bir ailenin büyük çocuğu olan Brezilyalı efsane isme, okul arkadaşları tarafından o dönem örnek aldığı Vasco da Gamalı futbolcu Bile’ye istinaden ‘Pele’ takma adı verildi. Babası da bir dönem futbol oynadığı için daha hayatının ilk yıllarında futbol onun için önemli bir yerde oldu. Futbola Bauru Athletic Club ile başladıktan sonra Sao Paulo Gençler Eyalet Şampiyonası’nda 1954-1956 yıllarında üst üste 3 kez şampiyonluk yaşaması dikkatleri üzerine çekti. Antrenörü Waldemar de Brito tarafından bölgedeki en büyük kulüp Santos’a denemeye götürülmesiyle profesyonel kariyerine de ilk adımı attı. Santos teknik direktörü Luís Alonso Pérez, Pele’yi çok beğendi ve ona Haziran 1956’da ilk profesyonel sözleşmesini teklif etti. Daha 16 yaşındaki Pele, yıllar içinde ‘Os Santásticos’ olarak anılacak ve kulüp müzesine iki Copa Libertadores de ekleyecek takımın ilk ayağını oluşturacaktı.
IŞIL IŞIL PARLAYAN KARİYER
16 yaşındaki ‘çocuk’, haziranda sözleşme imzaladıktan 3 ay sonra çıktığı ilk lig maçında 7-1’lik Corinthians zaferini yaşadı ve bir gol attı. Bir sene içinde gol krallığı yaşadı. Kariyeri inanılmaz bir şekilde ilerliyordu. Onu sahada izleyen herkes çok özel bir sporcuyla karşı karşıya olduğunu fark ediyordu. Bir sene sonra, 1957’de Maracana Stadı’nda Arjantin karşısında ilk milli maçına çıktı. O gün 16 yaş 9 aylık olan Pele, 2-1 kaybettikleri mücadelede takımının tek golüne imza atarak o dönemde milli takımlar düzeyinde en genç yaşta gol atan futbolcu oldu. Artık zaman Pele zamanıydı. 1958’de kulübü Santos’la ilk şampiyonluğunu yaşarken rakip filelere tam 58 gol göndererek gol kralı oldu. Bu rekoru bugüne kadar kırabilmiş değil. Sadece ülkesinde değil uluslararası futbolda da ismi artık gündemdeydi. 1960’ta Güney Amerika’nın ‘Şampiyonlar Ligi’ olan Libertadores kupasını kaldırdı. Ayn başarıyı bir kez de 1962’de yaşadı. Ama ismini tüm dünyaya duyuracak, onu belki de sporun ilk uluslararası ikonu haline getirecek sahne 1958’de kuruldu.
DÜNYA KUPASI VE PELE
Ülkesi ve Güney Amerika’da yaptıkları inanılmazdı ama sihrinin etkisi halen dünyanın geri kalanı için tam olarak anlaşılamamıştı. Bunun için bir sahneye ihtiyaç vardı ki o da 1958 Dünya Kupası oldu. İsveç’te düzenlenen kupada attığı gollerle hem o dönem için kupada gol atan en genç oyuncu oldu hem de ülkesinin ilk zaferinin mimarı oldu. Artık herkes sihrinin etkisindeydi. İtalyan kulübü Inter onu transfer etmek için harekete geçti. Her şey tamam gibiydi. Pele, İtalya için bavullarını hazırlayacaktı ki Santos taraftarları isyan çıkardı. Olaylar ciddi boyutlarda sokak çatışmasına dönünce transfer askıya alındı. Daha da ilginç bir hamle Brezilya devletinden geldi ve dönemin Devlet Başkanı Jânio Quadros, yurtdışına çıkışı engellemek adına Pele’yi ‘ulusal hazine’ ilan etti. Kariyerinde transferine devletler düzeyindeki ilk müdahale buydu ancak son da olmayacaktı.
ERTEGÜNLER, KISSENGER VE COSMOS
Santos’la beraber ülkesinin ve Güney Amerika’nın futboluna damga vurmaya devam etti. Araya birinde Benfica diğerinde Milan’ı yendikleri iki de Kıtalararası kupa ekledi. Ama artık beklenen son gelmiş, jübile zamanı yaklaşmıştı. 1958, 1962 ve son olarak 1970 Dünya Kupalarını kaldırdıktan sonra 1974’de emekliliğini açıkladı. Bu esnada kıtanın üst tarafında, ABD’de onun da hayatını etkileyecek bir dizi gelişme yaşanıyordu. Rolling Stones, Led Zeppelin, Eric Clapton, Aretha Franklin ve Ray Charles gibi müziğin dev isimlerini sahneye süren Atlantic Records plak şirketinin Türk sahipleri Nesuhi ve Ahmet Ertegün’ün futbola merakları yakın çevrelerince biliniyordu. ABD’nin kültür dünyasına damga vuran bu iki Türk kardeş, ülkede neredeyse bilinmeyen futbolun da yıldızını parlatmak istiyordu. Bunun için New York Generals takımını satın alarak adını New York Cosmos olarak değiştirdiler. İlk iş olarak da Pele’ye transfer teklifinde bulundular. Ancak emekliliğini açıklayan Pele transfere sıcak bakmıyordu. Ertegün kardeşler siyasi ilişkilerini de kullanarak Pele’yi ikna için dönemin ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissenger’ı devreye soktu. Brezilya hükümetinin Kissenger’ın ‘ricasıyla’ ikna ettiği Pele üç sezon da Cosmos ile ABD’de top koşturdu. Futbolu bir kez de 1977’de ABD bırakan Pele, 1995-1998 yılları arasında ülkesinin spor bakanlığını da yaptı. Kariyerinde çıktığı 1363 maçta 1279 gol atarak rekorlar kitabına da giren, ‘siyah inci’ lakabı takılan futbolun efsane ismi 29 Aralık 2022’de hayatını kaybetti.