“7 yılda bitecek, maliyeti 100 milyar lira”
İki kıtayı birbirine bağlaması için Yenikapı-Kadıköy arasındaki tüp demiryolu geçidinin ihalesi 37 yıl önce yapılmış
Bugünlerde Avrasya Tüneli, Marmaray, Kanal İstanbul’u tartışa duralım, 1981 yılında Yenikapı-Kadıköy arasında tüp demiryolu geçidi ihalesi yapılmış. Gecmisgazete.com sitesinde yer alan 24 Eylül 1981 tarihli Milliyet gazetesi haber kupüründe 100 milyar liraya mal olacak proje için Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Kalkınma Teşkilatı’nın 250 bin dolar bağışladığı ve projenin 7 yılda tamamlanacağı bilgisine yer veriliyor.
Haberde projenin detaylarına da yer verilmiş: “Yenikapı - Kadıköy arasında deniz dibine döşenecek, gidiş ve gelişli tüp-demiryolu geçişi 100'er metre boyunda dev çelik tüplerden oluşacak. Dışarıda üretilecek tüpler döşeneceği bölgeye vinçlerle yüzdürülerek getirilecek ve daha sonra deniz dibine batırılarak montajı yapılacak.”
TÜP GEÇİT 7 YILDA BİTECEK
Haberde Yenikapı - Kadıköy arasında deniz dibine yapılacak tüp demiryolu geçişinin 7 yılda tamamlanacağı ifade ediliyor. Geçişin ön etüt çalışmasına De Leuw Cather, Sverdrup and Parcel adlı Amerikan firmaları ve Botek adlı bir Türk firması tarafından başlanacağı da yazıyor.
Bayındırlık Bakanlığı yetkilileri o dönem proje hakkında şu bilgileri paylaşmış:''Kesin olmamakla birlikte, tüp geçiş Yenikapı-Kadıköy arasında deniz dibine yapılacak, birbirine bitişik, gidiş ve gelişle iki tünelden ibaret olacak. Geçişin kara uzantıları için Yenikapı ve Kadıköy bölgelerinde çok geniş alanlar kamulaştırılacak bu nedenle, inşaatı 7 yılda tamamlanacak geçişin maliyeti 100 milyar lirayı belki de aşabilecek. Geçişin tüpleri 100'er metrelik bloklar halinde yapılacak ve yüzdürülerek getirilip, deniz dibine batırılarak montajı yapılacak. Bu amaçla özel ekipler oluşturulacağından Boğaziçi trafiği aksamayacak. Bu arada, ön etüt sonunda maliyet değerleri tahminlerin üstünde çıkar ve bu durum Devlet Planlama Teşkilatı tarafından benimsenmezse tüp-demiryolu geçişin yapımından vazgeçilebilecek.''
O dönem projeye hayata geçmediğine göre maliyet değerleri tahminlerin çok üstünde çıkmış olsa gerek.
140 YIL ÖNCE DÜŞÜNÜLMÜŞ
Marmaray projesi yeni olsa da fikir çok eskilere dayanıyor. Eski Maliye Bakanı Cahit Kayra’nın “Eski İstanbul Haritaları” üzerine yaptığı çalışmaların yer aldığı İstanbul Büyükşehir Belediyesi Arşivi’nde 1866 yılına ait 3 metre boyutundaki ilk Sarayburnu Üsküdar tüp geçit projesi yer alıyor.
1877 yılında İstanbul’a gelen Eugene – Henri Gavand adlı Fransız mühendis, Karaköy ile Beyoğlu’nu birbirine bağlayan ilk tünel projesini hayata geçirdi. Gavand’ın hazırladığı ikinci önemli proje ise “İstanbul Metrosu” ile “tüp geçit” olarak kayıtlara geçti. Gavand’ın projesi olan raylı sistemle Kadıköy yakasına Boğaz’ın Marmara Denizi’ne kavuştuğu noktadan yapılacak bir tüp geçit ile ulaşılacaktı. 1891’de ise Fransız mühendis Simon Prealut, II. Abdülhamit’e Sarayburnu – Üsküdar arasında Boğaz’ı alttan geçecek “Denizaltı Çelik Tüneli” projesini sundu. 1902’de Amerikalı mühendisler “Tünel-i Bahri” (Deniz Tüneli)” iznini aldılar. Salacak – Sarayburnu arasında, denizin altına dikilecek 16 sütun üzerinden geçen bir tünel öngörülmüştü.