Uzaktan eğitim dikkat eksikliği ve hiperaktivitesi olan çocuklar için daha zor olabilir. Psikolog Özge Öner Özcan, “Ders aralarında hareketli kısa süreli birkaç oyun oynamaya izin verilmesi, ders öncesi veya sonrasında resim, spor faaliyeti yapılması önemli” diyor

28 Ekim 2020 - 21:15

A ⁺ A^- Yazdır

Hem yüz yüze hem de uzaktan (online) devam eden eğitim süreci beraberinde birçok sorun getirdi. Bilgisayarı olmadığı için uzaktan eğitime katılamayan çocuklar, bütün zorluklar ile mücadele etmek zorunda olan öğretmenler ve çocuklarının eksiksiz eğitim alması için çırpınan veliler...Belirsizliğin, endişenin, kaygının hakim olduğu bu ortamda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) olan çocuklar da uzaktan eğitim alıyor. Sayfamıza konuk olan Kadıköy Belediyesi Çocuk Koruyucu Ruh Sağlığı Merkezi'nde Uzman Psikolog Özge Öner Özcan, DEHB'li çocukların uzaktan eğitim sürecini iyi bir şekilde geçirebilmeleri için önerilerde bulundu. 

• Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu'nun (DEHB) tanımını yapabilir misiniz?

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) çocuklarda, ergenlerde ve yetişkinlerde yaygın olarak görülen nörogelişimsel, davranışsal ve ruhsal bir bozukluk olarak bilinmektedir. DSM-5 Tanı Ölçütlerine göre, DEHB’in dikkat eksikliği, hiperaktivite/dürtüsellik ve birleşik tip olmak üzere üç alt tipi vardır. Dikkat eksikliği, verilen bir görevi tamamlamada zorluk yaşama, yönergeleri takip edememe, dinlemiyormuş gibi görünme, eşyalarını kaybetme, sakarlıklar, zihinsel çaba gerektiren etkinliklerden hoşlanmama ya da kaçınma, dikkatsizce hatalar yapma ve detaylara dikkatini verememe gibi gelişimsel seviyesine ya da yaşına uygun olmayan belirtilerin olmasıdır. Hiperaktivite (aşırı hareketlilik)/dürtüsellik alt tipi aşırı hareketlilik, sırayı beklemede zorluk çekme, başkaları konuşurken onları bölme ve bir yerde uzun süre oturamama gibi belirtileri kişinin gelişimsel seviyesine ya da yaşıtlarına göre fazla sergilemesini içermektedir. Birleşik tip ise, her iki görünümün de kişide mevcut olmasını içerir.

“EKRAN BAĞIMLILIĞI OLABİLİR”

• Uzaktan eğitim sürecinde bilgisayar karşısında vakit geçirmek zorunda kalan DEHB’li çocuklar nasıl sorunlarla karşı karşıya kalabilir?

Bu çocukların motivasyonlarını çabuk kaybettikleri, günlük hayatlarını düzenleyebilmekte zorlandıkları, evde aşırı hareketlendikleri ve organize olamadıkları göz önüne alındığında yüz yüze eğitim disiplininden uzaklaşmaları ders başarılarında düşme, zaman yönetimi sorunları, sosyalleşmekten uzaklaşmaya bağlı arkadaş problemleri gibi sorunları beraberinde getirebilmektedir. Ayrıca bu çocukların ekran bağımlılığı geliştirebilme açısından risk faktörü taşıdıkları söylenebilir.

• Bu sorunların çözümü için izlenebilecek yollar ve uygulanabilecek yöntemler neler olmalı?

Öncelikle DEHB tanısı almış çocukların psikiyatrik tedavilerinin veya psikoterapi süreçlerinin devam etmesi, ilaç takibi var ise bunun sürdürülmesi çok önemlidir. Bunun dışında günlük rutinlerin korunması, ev ortamının ve ders aldığı odanın düzenlenerek dikkat dağıtıcılardan arındırılması, ders aralarında hareketli kısa süreli birkaç oyun oynamasına izin verilmesi, ders öncesi veya sonrasında resim, spor faaliyeti ve aktiviteler yapılması önemlidir. Ayrıca pandemi sebebiyle çoğunlukla evde kalan bu çocukların yaşıtlarıyla sosyalleşmeye ihtiyaç duydukları, bu çocukların arkadaşları ile güvenli mesafeden görüşmelerine olanak tanınması unutulmamalıdır.

“RAHATLAMA OLANAĞI SUNULMALI”

• Bu süreci iyi bir şekilde geçirebilmeleri için aileler ve eğitmenler çocuklara nasıl destek olmalıdır?

Yetişkinlere düşen görev bu pandemi sürecinde DEHB'li olsun olmasın çocuklarla konuşmak ve içinde bulunduğumuz süreç hakkında onları bilgilendirmektir. Çocukların nasıl hissettikleri önemsenmeli ve duygularını ortaya koymaları için alan tanınmalıdır. Böylelikle yaşanan fazlaca öfke, kaygı, korku, üzüntü gibi olumsuz duyguların yol açtığı kafa karışıklığı bir nebze olsun giderilebilir ve çocuklara rahatlama olanağı sunulabilir. Ruhsal olarak rahatlamış çocukların farkındalıkları arttığında kendilerini daha sağlıklı ifade edebildikleri görülmektedir.

• Ayrıca çocuklara destek olan ebeveyn ile eğitmenlerin de uzaktan eğitim sürecinde psikolojik olarak güçlü durabilmeleri için ne gibi önerilerde bulunabilirsiniz? 

Pandemi döneminde yetişkinlerin de çocuklar gibi rutinlerini korumaları önemlidir. Ayrıca gün ışığı almak, düzenli egzersiz, iyi beslenmek ile uyumak, fiziksel sağlamlık beraberinde de psikolojik güçlülüğü getirecektir. Çalışma ortamı ev ise bunu düzenlemek ve saat sınırlarını belirlemek önemlidir. Korona virüsü tedbirleri kapsamında sosyalleşmeye de zaman ayırmak örneğin aile içi sohbet veya görüntülü konuşmalar kişinin kendini iyi hissetmesini sağlayacaktır. Kendini iyi hisseden bir yetişkin çocuğa da sağlıklı destek olabilme kapasitesini kullanabilir. Bunu kendiliğinden başarmakta zorlanan kişilerin bir uzmandan online terapi almalarını önerebilirim.