Prof. Dr. Güngör Şatıroğlu, Türkiye’de diş hekimliğinin kurucusu Kadıköylü Prof. Dr. Halit Şazi Kösemihal’i gazetemize anlattı. Şatıroğlu, dönemin zor koşullarına rağmen Kösemihal’in diş hekimliği alanına birçok yenilik kazandırdığını ifade ediyor

19 Kasım 2020 - 09:45

A ⁺ A^- Yazdır

Ağız ve diş sağlığının öneminin anlaşılması ve toplum bilincinin oluşturulması amacıyla her yılın 22 Kasım’ı Dünya Diş Hekimliği Günü olarak kutlanıyor. Kadıköy ve Kadıköylüler için bu özel günün ayrı bir önemi var. Çünkü Türkiye’de bilimsel diş hekimliği ve diş mektebinin kurucusu olarak sayılan Prof. Dr. Halit Şazi Kösemihal uzun yıllar Kadıköy’de yaşamış ve Kadıköy’de hayatını kaybetmiş. Kösemihal hakkında bir kitap hazırlayan Kadıköylü bilim insanı Prof. Dr. Güngör Şatıroğlu, Prof. Dr. Halit Şazi Kösemihal’in hayatını ve diş sağlığı alanına yaptığı katkıları gazetemize anlattı.

Prof. Dr. Güngör Şatıroğlu

BAŞARILI BİR ÖĞRENCİ

Şatıroğlu, Türkiye’de modern diş hekimliğinin kurucusu olduğunu ifade ettiği Kösemihal’i şu sözlerle anlatıyor: “Ülkemizde bilimsel diş hekimliği ve diş mektebinin kurucusu Prof. Dr. Halit Şazi Kösemihal, 1896 yılında İstanbul’da doğmuş. Babası, Samakollu Gazi Kösemihal oğullarından Şazi Bey’dir. Annesi Nafia Hanım Mısır vekili Hacı Süleyman Ağa’nın torunu ve eski adliye mektupçusu Hatemi Efendi’nin kızıdır. İlköğrenimini Beylerbeyi İptidaisi’nde ve Beyazıt’taki Simkeşhane ilk mektebinde tamamlamış. 10 yaşında iken eğitimine Galatasaray’da devam etmiş. Okulda sınıfları başarı ile geçen ve hocalarının takdirlerini toplayan Halit Şazi Hoca 1889 yılında Galatasaray’ın son sınıfında bulunurken Tıbbiye’yi Askeriye’nin müsabaka imtihanını kazanıyor ve birinci sınıfa yazılıyor. Tıbbiye’de hikmet ve kimya derslerini duyduğu büyük ilgi yüzünden evinde derhal bir laboratuvar kuruyor.”

CEMİL TOPUZLU’NUN YARDIMCISI

Halit Şazi Kösemihal’in üst sınıflardayken cerrahlığa merak saldığını söyleyen Şatıroğlu, anlatımına şu sözlerle devam ediyor: “El sanatlarında ve diğer işlerde çok becerikli biri. Elinden her iş geliyor, o yıllarda evine elektrik ve kalorifer tesisatı kuruyor. Cerrahlığa merak duyduğu için Prof. Dr. Cemil Topuzlu’nun muavini oluyor. Askeri Tıbbiyeyi 1894 yılında üstün derece ile bitirince yüzbaşı rütbesiyle doktorluğa başlıyor. 1896’da ise Yunan harbi dolayısıyla askeri vazifeye çağırılıyor ancak Alasonya’da hastalanarak İstanbul’a dönüyor ve tekrar Askeri Tıbbiye’de hocalık yapıyor. Bu yıllarda ‘operatör’ unvanını elde ediyor. 1898’de Kolağalığı rütbesine yükseliyor ve muallim muavinliğinden başka ‘Beşinci Daire-i Sıhhiye Müfettişliği’ görevi de kendisine veriliyor. Bir süre sonra da Askeri Tıbbiye’nin “cerrahi sagir” yani küçük cerrahi muallimi oluyor.”

“BİRÇOK YENİLİK GETİRİYOR”

Halit Şazi Kösemihal’in 1907 yılında binbaşılığa yükseldiğini söyleyen Şatıroğlu, hocanın diş hekimliğine katkısını ise şöyle anlatıyor: “1908’de yalnız diş hekimliği ile ilgilenmek için kendi arzusu ile emekliliğe ayrılmış. Vefa’daki Bozdoğan Kemeri yanındaki evinde akrabalarının dişlerini doldurup kronlar yapması, etrafın büyük ilgisini çekmiş. Dostları üzerinde yaptığı uygulamalarla tecrübe ve bilgisini pekiştirmiş. İki yıl kadar evinde çalıştıktan sonra 1898’de yeni mesleğin sahibi ve öncüsü olarak ilk diş muayenehanesini Bahçekapı’da börekçi fırının karşısındaki eczane üzerinde açmış, 1901’de Eminönü meydanında Valide Hanında dişçi Bazilion’un muayenehanesini satın alarak buraya yerleşmiş. Berberlerin ya da iş bilmezlerin diş çektiği bir dönemde hoca birçok yenilik getiriyor. Protezler yapıyor mesela. Tıp Fakültesi cerrahi profesörlüğü yapan dirayetli bir hekimin o günlerde hiç değer verilmeyen dişçilik gibi bir meslekle ilgilenmesi arkadaşlarının tepkisi ile karşılanıyor ama hoca bunca şeye rağmen yılmıyor ve diş hekimliğinin yükselmesini sağlıyor.”

İLK MEKTEP VE ÖRGÜT

Şatıroğlu'nun anlatımlarına göre, Halit Şazi diş hekimliği ve tedavisi alanında çok sayıda kitap incelemiş ve tecrübe edinmek için Paris ve Viyana’ya seyahat etmiş. Aynı zamanda Türkiye’de diş hekimliği mesleğini bilimsel hale getirmeyi,  teşkilatlandırmayı ve bir okula bağlamayı hedeflemiş. Kösemihal’in çabaları 22 Kasım 1909 tarihinde sonuç vermiş. Hocası Cemil Topuzlu’yu ikna ederek ilk dişçi mektebini kurmuş. Darülfünun-i Osmani Tıp Fakültesi’nde ilk dişçi mektebi olan Dişci Mekteb-i Alisi’ni kurarak ağız ve diş hastalıkları ve protez öğretmenliğine atanmış. 1912 yılında kurulan Tıp Fakültesi Dişçilik Şubesi Mezunin ve Talebe Cemiyeti’nin günümüzdeki adı Türk Dişhekimleri Birliği’nin ilk başkanı olmuş.

Prof. Dr. Güngör Şatıroğlu'nun arşivinden 

Halit Şazi Kösemihal’in 1921 yılının 26 Mart günü Erenköy’deki evine dönerken Haydarpaşa vapurunda hayatını kaybettiğini söyleyen Şatıroğlu, Kösemihal’in yaşadığı evin sokağına adının verilmesini istiyor.