Psikolog Nursel Akhan, “Uygunsuz içerikli videolar ve oyunlar çocukta depresif duygu durumlarına, korkuya ve kaygıya yol açabilir.” diyerek ekranın ardındaki tehlikeye dikkat çekiyor

14 Mart 2019 - 14:27

A ⁺ A^- Yazdır

Gerçek olmayan ama kamuoyunda korku ve telaş ortamı yaratan “Momo”, “mavi balina” gibi oyunların, çocukların ruhsal ve sosyal gelişimi üzerinde yol açabileceği olumsuz durumlar anne ve babaları tedirgin ediyor. Biz de endişe verici durumların yaşanmaması için neler yapılabileceği hakkında yol gösterici bilgiler edinmek için Kadıköy Belediyesi Çocuk Koruyucu Ruh Sağlığı Merkezi’nde Uzman Klinik Psikolog Nursel Akhan’la konuştuk.

“Bu dönemin çocukları teknolojik bir dünyaya doğdular. Onlardan bu teknolojik ürünleri (televizyon, telefon, tablet...) almak ve mahrum etmek gerçek dışı bir dünyayı onlara vermek olur.” diyen Psikolog Nursel Akhan, o yüzden teknolojinin hayatlarında olacağını ama anne ve babaların teknolojik aletleri kontrollü ve ölçülü bir şekilde vermesi gerektiğinin altını çizdi. Çocukların birçok şeyi teknoloji üzerinden yaşadığına dikkat çeken Akhan, “Ergenlere baktığımız zaman yaşıtlarının onları beğenmesi, önemsemesi ve sevmesi onlar için önemli. Bu çocuklar sosyal medyadan aldıkları beğeni ile ne kadar sevilip ve sevilmediklerini anlamış oluyor. Sosyal medya onların hayatlarının koparılamaz bir parçası. Ama kontrol edilmesi gereken bir parça.” diyor.

SINIRLAR ESNEMELİ AMA VAR OLMALI

Yaşa göre kontrolün çok önemli olduğuna değinin Akhan, konuşmasına şöyle devam etti: “Literatüre göre 0-2 yaşa kadar sıfır ekran olmalı. Ama sıfır ekranı sağlamak çok kolay olmuyor. Anne ve baba televizyon açmıyor ama çocuk onların elinde telefonu görüyor. Anneannenin evine gittiği zaman televizyon açık oluyor. Arkadaşları telefon ve tablet gibi aletleri kullanabiliyor ve bu aletlerde oyun oynayabiliyor. Bu dönemde çocuğun ekrandan (televizyon, telefon, tablet) uzak tutulması çok kıymetli. Ergenliğe kadar çocukların anne ile babanın gözetiminde ve kontrolünde oyunları oynaması ve izlemesi gerekiyor. Ergenlik döneminde çocuğun özel alan ile kendi adına karar alma ihtiyacı var. O yüzden ergenlik döneminde o kontrol biraz azabilir. Sınırlar biraz esnemeli ama kontrol var olmalı.”

GERÇEKMİŞ GİBİ YAŞAYABİLİR

“Emin olduğumuz şey, çocuk ekran karşısında çok fazla zaman geçirirse uygunsuz içerikli videoların ve oyunların karşısına çıkma olasılığının yükselmesi. Bu da çocukta ruhsal olarak daha depresif duygu durumlarına, korkuya ve kaygıya yol açabilir.” diyen Psikolog Nursel Akhan, “Çocuklar kaygı ve korku ile yetişkinler gibi baş etmeyi bilmiyor. Daha soyut düşünme becerisi gelişmediği için izlediği şeyleri zihninde hayal edebilir ve gerçekmiş gibi yaşayabilir. Bundan dolayı çocuklarda akşam evde tek başına kalamama ve fobi geliştirme gibi durumlar olabiliyor. O yüzden anne ve babaların çocuklara kural ve sınır koyması çok önemli. Çünkü çocuklar nerenin güvenli ve güvensiz olduğunu bilmiyor.” şeklinde konuştu.

EKRANIN ETKİSİNİ EN AZA İNDİRMENİN YOLLARI

Ekranın (televizyon, telefon, tablet...) çocuklar üzerindeki etkilerini en aza indirmek için bazı yol yöntemlerin olduğuna işaret eden Uzman Psikolog Akhan, bu yol ve yöntemlerden bazılarını şu şekilde sıraladı;

• Öncelikle anne ve babaların ya da çocuğa bakım veren diğer kişilerin kural koyması ve kendilerinin de bu kurallara bağlı olması gerek. Örneğin çocuğa ‘sadece dersini bitirdikten sonra yarım saat oynayabilirsin’ kuralı koyuyoruz. Ama annenin ve babanın elinde sürekli telefon olursa bu hiç iyi bir örnek olmuyor. Çünkü kurala uyması için sebep vermiyoruz.
• İkincisi çocuğu bilinçlendirmek ve bilgilendirmek önemli. Çocuk uykunun onun bir ihtiyacı olduğunu bilmeli. ‘Uyku saatin şudur bu saatten sonra oynamayacaksın’ dediğimizde çocuk ne kadar istemese de net bir şekilde kuralı koyarsanız oynamayacak. Ama çocuğa altında yatan nedeni de anlatmak gerekiyor.
• Üçüncü yöntem çocuğun tüm sosyalleşme imkânlarını sanal ortamda gidermesini engellemek. Çocuk başkalarını tanımaya ve oyun oynamaya meraklıdır. Ama bu merak çok kolay bir şekilde sosyal medya ile giderilebilir. O yüzden çocuğa başka alternatifler sunmamız lazım. Şu zamanki çocuklar farkındaysanız parka çıkmıyor. Çamura ya da kuma dokunmamış çocuklar var. Anne ve baba olarak çocuklarla ne kadar oyun oynuyorsunuz, onları dış dünyaya temas ettiriyorsunuz, onların ruh halini soruyorsunuz ve onlar için akran toplantısı ayarlıyorsunuz? Bunlar kıymetli olan şeyler.
• Gerçek dünya ile temas etmesi için alan ve zaman sağlamalıyız. Çocukların hayatında ne kadar sanatsal ve sportif faaliyet var? Çocukların hobisi ne? Eğer yoksa buna bir cevap bulmalıyız. Sosyal medyada hiç tanımadığı kişilerle oyun oynuyorlar. O insanlarla arkadaşlık kurmalarını engellemek için anne ve babanın tetikte ve kontrollü olması çok önemli. Çocuğa hoşuna gitmeyen bir durumla karşılaştığı zaman o durumu gelip anlatmasını öğretmeliyiz; onu dinleyebileceğimizi hissettirmeliyiz;  koşulsuz sevgiyi göstermeliyiz.