Artan ekran kullanımı hakkında konuştuğumuz Uzman Psikolog Hayriye Özcan, “Çocuklar özellikle yapacak bir şey bulamadığında, canları sıkıldığında ekran başına geçer. O nedenle ebeveynlerin mümkün olduğunca çocuklarıyla vakit geçirmeleri, oyun oynamaları çok önemli.” diyor

25 Temmuz 2024 - 09:20

A ⁺ A^- Yazdır

Okulların tatil olması ile birlikte yaz tatilini keyifli hale getirecek aktiviteler çocuklar için önemli.  Bu süreç ekran (televizyon, telefon, tablet…) kullanım süresinin  de artmasına yol açabiliyor. Uzman Psikolog Hayriye Özcan ile artan ekran kullanım nedenlerini ve kullanımın nasıl olması gerektiğini konuştuk. 

• Çocuklar ve ekran kullanımı. Bu iki kelime bir araya geldiğinde neleri çağrıştırıyor? 

Bu iki kelime yan yana geldiğinde son zamanlarda yaşadığımız büyük bir problemi düşündürüyor aslında. Özellikle de yaz tatillerinde uzun süre ekran karşısında kalınması çocukların bedensel ve ruhsal gelişimi açısından bir risk oluşturabiliyor. Bu konu ebeveynlerin de endişelenmesine yol açabiliyor. Ekran kullanımını tamamen yasaklamak yerine ekran kullanım süresini kısıtlamak ve internetin kontrollü kullanımını sağlamak daha iyi bir çözüm olacaktır. 

“DİKKAT SORUNLARI YAŞAYABİLİRLER”

• “Çocukların bedensel ve ruhsal gelişimi açısından risk oluşturabilir” diyorsunuz. Bu riskler neler?

Çocuklarda bedensel sorunlar olarak; göz sağlığının bozulmasına, boyun ve eklem ağrılarına, uyku bozukluklarına, yeme düzeninin bozulmasına sebep olabilirken ruhsal olarak da olumsuz etkileyebiliyor. Daha sinirli, yorgun, sabırsız olabilen çocukların belirgin düzeyde dikkat sorunları da yaşayabildikleri görülür. 

• Yaz aylarında ekran kullanımının arttığını çevremizde çok duyarız. Artmasının nedenleri neler?

Okulların tatile girmesiyle birlikte alıştıkları düzenleri bozulan çocuklar, eğer yapacak bir aktivitesi ya da kursu yoksa daha fazla can sıkıntısı yaşayabiliyor. Bununla da birlikte tabii ki daha fazla süreyle tablet ve bilgisayar başında oluyor. Aslında bu konuda çok da haksız sayılmazlar çünkü anne, baba ya da bakım hizmeti sunan kişiler iş yoğunluğu ya da başka bir sebepten dolayı çocukla fazla zaman geçiremiyor ya da oyun oynayamıyor. Günümüzde sokakta oynama şansını da birçok çocuk maalesef bulamıyor. Ev içinde sıkılan çocuk da yaz aylarında haliyle daha fazla internette ve bilgisayar başında oluyor.

• Okul döneminde ‘ödevin bitince sonra bakarsın’ gibi cümlelerin sık tekrar edilmesi çocuklarda yaz döneminde sınırsız olacağı algısına mı yol açıyor?

“Ödevin bitince bakarsın”, “Odanı toplarsan bakarsın” gibi cümleleri çok doğru bulmuyoruz. Bunun yerine çocuğun önceden belirlenmiş bir oyun ya da ekran saatinin olması daha işlevsel olacaktır. Böylelikle çocuk için saatler belirli, sınırlar net olacaktır. Ayrıca ‘….  yaparsan, ….. bitirirsen oynayabilirsin’ gibi cümleler çocuğu motive etmekten çok bir rüşvet cümlesi olacaktır ve çocuk zaten yapması gereken işleri sadece ekran başında kalmak için yapmaya başlayacaktır. Bu da zaman içinde ekran süresinin uzamasını istemesine sebep olabilir ve sorumluluk bilinci kazanmasını da engelleyebilir.

TEKNOLOJİK ALETLERLE İLİŞKİ

• Çocukların teknolojik aletlerle olan ilişkisi nasıl olmalı? 

Günümüzde teknolojik gelişmelerin çok hızlı yaşanıyor olması bir gerçek. Çocukların da bu gelişmelerden kopuk olması çok gerçekçi bir beklenti olmadığı gibi çok istediğimiz bir durum da değil açıkçası. Çocukların ekran başında olmalarının ya da internet oyunları oynamalarının yalnızca olumsuz yanları yok elbette. Oynadıkları oyunlar ya da izledikleri filmler, dinledikleri müzikler hakkında sohbet ederek ortak bir nokta bulmak çocukların sosyalleşmesini kolaylaştırabiliyor. Uzun süre ekran başında kalmanın dikkati olumsuz etkilediği bilinirken, bazı online oyunların ise dikkati geliştirebildiğine yönelik çalışmalar da mevcut. Örneğin son yıllarda bazı bilgisayar oyunları Amerika’da dikkat geliştirme amacıyla oynanmakta ve önerilmekte. Yani çocukların ekran başında ne kadar vakit geçirdiği kadar ne ile vakit geçirdiği, hangi oyunları oynadığı da çok önemli. Bir de tabi internette yalnızca yaşına ve gelişimine uygun sitelere girebiliyor olması ve tanımadığı kişilerle iletişim kurmuyor olduğundan emin olmak da son derece önem taşıyor. 

• Anne ve babalar hem okul hem de yaz döneminde bu ilişkiyi kurmak için nelere dikkat etmeli? Nasıl bir yol izlemeli?  

Çocuklar özellikle yapacak bir şey bulamadıklarında, canları sıkıldığında ekran başına geçer. O nedenle ebeveynlerin mümkün olduğunca çocuklarıyla vakit geçirmeleri, oyun oynamaları çok önemlidir. Bunun mümkünse düzenli yapılması daha iyi olacak. Birçok çocuk kendisine sevecekleri bir oyun ya da bir aktivite teklif edildiğinde tabletini, oyununu bırakır. Bizlerin ise mecburi hayat koşulları, iş yaşamı gibi sebeplerle bazen buna zamanımız ya da enerjimiz olmayabiliyor. Böyle zamanlarda çocuğa yapabileceği başka bir seçenek sunmak önemli hale geliyor. Ekran başında geçirebilecekleri süre ise çocuğun yaşına bağlı olarak değişebilse de ilkokul yada ortaokul dönemlerindeki bir çocuk için günde televizyon, tablet, telefon dahil hepsi için iki saati geçmemesi önerilmekte. Üç yaş altı çocuklar için ise ekran kullanımı önerilmiyor. Okul zamanında da tatil dönemlerinde de ekran süresinin kısıtlı ve önceden belirlenmiş olması ailenin de çocuğun da işini kolaylaştırır.