Engelliler nasıl bir kent istiyor?

Engelli Hakları Forumu’ndan Ali Güler ile engellilerin kente erişim sorunlarını konuştuk

17 Nisan 2019 - 08:21

A ⁺ A^- Yazdır

Erhan DEMİRTAŞ

TÜİK verilerine göre Türkiye’de yaklaşık 5 milyon engelli var. Bunun yüzde 42,8’i erkek, yüzde 57,2’si kadın. TÜİK’in 2011 verilerine göre ise engellilerin yüzde 66,9’u yollardan ve kaldırımlardan, yüzde 66,3’ü ise konutların erişilebilir olmamasından şikâyetçi. Bu sonuçlara göre; engellilerin kentsel haklarını kullanırken, dış mekânlardaki güçlüklerden etkilendikleri ortaya çıkıyor. Temmuz 2005’te yürürlüğe giren Engelliler Kanunu’na göre ise kamuya açık alanların, binaların ve toplu taşıma araçlarının 7 yıl içinde engelliler için erişilebilir hale gelmesi gerekiyordu. Aradan 14 yıl geçmesine rağmen özellikle şehir içi ulaşımda erişilebilirlik sorunu çözüme kavuşturulamadı. Peki, 31 Mart Yerel Seçimleri’nden sonra İstanbul’da neler değişecek, engelli vatandaşların talepleri neler? Engelli Hakları Forumu’ndan Ali Güler ile konuştuk.

“SEÇİMDEN SONRA UNUTULUYORUZ”

Seçim sürecini geride bıraktık. Seçim tartışmalarına dâhil olabildiniz mi?

Bu seçim sürecini her seçmen gibi biz de dikkatlice izledik. Biz engelliler ve tüm dezavantajlı kesimler ne kadar düşünülüyor diye merak ettik. Bu seçimin en güzel yönlerinden biri bütün siyasi partilerden engelli kişiler belediye meclis üyeliği için aday oldular. Çeşitli partilerden engelli vatandaşlar meclis üyesi de oldular. Türkiye’de bir ilk gerçekleşerek, Turan Hançerli Avcılar Belediyesi’nin ilk engelli belediye başkanı oldu. Bu çok önemli bir başarıdır.

Neden önemli?

Şimdiye kadar görülmeyen, yok sayılan engellilerin de politik alanda görünür olması önemli. Karar alma süreçlerine aktif rol alacaklarının da somut göstergesidir. Tabii ki yeterli değil.

Seçim sürecinde adaylara taleplerinizi iletebildiniz mi?

Engelli bir başkanın seçilmesi olumlu bir şey ama seçim sürecinde diğer adaylara taleplerimizi iletememe gerçeğimiz var. Adayların bu zaman diliminde seçimi kazanma gündemleri ön planda oldu. Tabii ki Türkiye’de engellilere verilen sözlerin büyük bir çoğunluğu tutulmuyor, özellikle seçimlerden sonra unutuluyor. İstisnai bazı şeyler yapılıyor ama bunlar engellilerin büyük bir çoğunluğunun ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak.

“YAPILIRKEN BİZLERE SORULMALI”

İstanbul’daki seçim tartışmaları ve itirazları sürüyor. Ama bir yandan da sizin acilen çözüme kavuşturulmasını istediğiniz konular var. Nedir bunlar?

İstanbul gibi büyük bir şehirde yapılacak her proje, dezavantajlı tüm kesimler hesaba katılarak tasarlanmalıdır. Engelliler, yaşlılar, çocuklu kadınlar... Tüm kesimler hesaba katılmalı. Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi’ndeki, evrensel tasarım ilkesi çerçevesinde yapılmalıdır. Bunların içinde; kent mobilyaları, park ve bahçeler, yeni yapılan binalar, yollar, üst geçitler, köprüler, mezarlıklar, ibadethaneler, kamu kurum ve kuruluşlarını sayabiliriz.

Tüm bu alanlar erişebilir, kullanılabilir olmalıdır. Daha da önemlisi biz engellilere sorularak yapılmalıdır. Genelde bize sorulmadan yapılan bu işler kullanılabilir olmuyor. İstanbul sürekli imar açısından değişen bir şehir. Bu değişimde bizi de hesaba katmak zorundalar. Bahsettiğimiz bu sorunlar aynı zamanda taleplerimizdir.

Belediyelerin yapması gerekenler nedir?

Belediyeler öncelikle, engelli bireyleri ve sivil toplum örgütlerini çalışmalarına dâhil etmeliler. O kentte yaşayan herkesin ihtiyaçlarını önemsemek belediyelerin asli görevi olmalıdır.

Kaldırımlardan başlamalılar. Kaldırım girişlerinde rampa olmalı, üzerlerinde ağaç, elektrik direği, esnafın yolu kapatan tezgâhları ve araba park etmemeli.

Tüm toplu taşıt araçları tüm engel grubuna göre erişebilir olmalı.

Engelliye uygun olmayan yapılara imar izni verilmemeli.

Engelli bireyler karar alma süreçlerine katmalı.

ENGELLEYEN MEKÂNLAR KATALOĞU

beyond.istanbul’un geçtiğimiz yıl yayımladığı “Mekanda Adalet ve Sakatlık” sayısında engelli hakları aktivisti Hakan Özgül’ün yönlendirmesi ve Elif Çak Köm’ün çizimleri ile “Engelleyen Mekanlar Kataloğu” hazırlanmıştı. Bu çizimlere baktığımızda özellikle İstanbul’da engellilerin kente erişiminde türlü zorluklarla karşılaştığını görmek mümkün.

Kaldırıma park etmiş araçlar