Ergenlikte aile desteğinin önemi
Uzman Psikolog Arzu Aydın Koç, çocuk ile aile arasında iletişimin açık ve keyifli bir ilişki olmasının ergenlik ya da erken ergenlik döneminin kriz gibi değil, gelişim süreci olarak yaşanacağının altını çiziyor
Ergenlik de bebeklik ve çocukluk gibi insan yaşamının doğal bir süreci. Ergenlik beraberinde fiziksel ve ruhsal değişimleri de getiriyor. Doğal olan bir sürecin daha erken başlaması çocuklara neler yaşatıyor. Uzman Psikolog Arzu Aydın Koç ile ergenlik ve erken ergenlik hakkında merak ettiklerimizi konuştuk.
-Ergenlik nasıl bir süreç?
Ergenlik, çocuk için sancılı görülse de aslında ebeveynler için de bir o kadar zor olabilir. Çocukluk ve yetişkinlik arasında sıkışan çocuk, hem değişen hormonları hem fiziksel görünümündeki değişim hem de cinsel farkındalığı açısından duygularını yönetmede zorlanabilir. İçe kapanma, anne babayı eleştirme, odasında yalnız kalmak isteme, fiziksel memnuniyetsizlik gibi pek çok duygusal güçlük yaşayabilir. Ergen için arkadaşlarının kabulü çok önemlidir ve bir yandan onların eleştirisine, alaycı tutumuna da maruz kalabilir. Sık sık yaşadığı duygusal değişimler kendisini ve ailesini çok zorlayabilir.
-Çocuklar erken ergenlikte neler yaşıyor?
Erkeklerde 9, kızlarda 8 yaş öncesi erken ergenliktir ve henüz çocuk yaşta yaşanan fiziksel değişimler, çocuklarda psikolojik sorunlara neden olabilir. Çocuk yaşta bedeni değişen çocuk, kendini arkadaşlarından farklı hissedecektir ve konu ile ilgili yeteri kadar bilgisi olmayan arkadaşları tarafından zorbalığa maruz kalabilir. Bu süreçte çocuğun dikkatinin başarılarına, yeteneklerine yönlendirilmesi doğru olacaktır. Ailenin çocuğu bilgilendirmesi, yaşadıklarının doğal ama yaşıtlarına göre daha erken olduğunu ve arkadaşlarının da bunları yaşayacağını anlatmaları önemlidir. Çocuk utanabilir ama bilmeye ihtiyacı vardır. Anlam vermek ister, merak eder ve araştırır. Anne ile baba desteği bu aşamada da çok önem taşır. Çocuk soru sorabilmeli, duygularını, kaygılarını paylaşabilmelidir. Kendine güveni anne baba tutumlarıyla orantılıdır.
“SINIRLARA İHTİYACI VARDIR”
Çocuk bedeniyle barışmakta zorlanabilir. Bol kıyafetlere saklanmayı seçebilir. İçe kapanabilir, odasında yalnız olmak isteyebilir ve anne babasını eleştirebilir. Bunların hepsi çok doğaldır ve ebeveynin sakin ve net olması önemlidir. Çocuk bir yandan özgürleşmek ister bir yandan suçluluk duygusu ile karşılaşır. Çocuğun ebeveynleriyle çatışması çok doğaldır ve buna ihtiyaç vardır. Çünkü çatışma olmadan kendi kararını vermek zordur. Bu durumda çocuğa alan açmak, onun karar verebilmesine ortam sağlamak, saygı duymak önemlidir. Fakat bu kuralsızlık anlamına gelmez. Çocuk karşı çıksa da sınırlara ve kurallara ihtiyaç duyar.
-Anne ve babalar için de zor bir süreç değil mi?
Aynı durum ebeveynler için de geçerlidir. Çocukları özgürleşsin, kendi ayakları üstünde dursun, kararlar verebilsin ister ama bir yandan da henüz çocuk duygusu ağır basar. Çocuğunun bu kadar hızlı büyümesine anne baba da henüz hazır değildir. Kaygıların konuşulması, duyguların paylaşılması herkesi rahatlatacaktır. Ergenlik gelişimsel bir durumdur ancak bazen bazı çocuk ve aileleri için zorlayıcı olabilir. Erken ergenlik ise adından da anlaşılacağı üzere hazırlıksızdır ve tüm aile için sancılı olabilir. Çocuğunun duygularıyla baş edemediğini düşünen veya olumlu iletişimi sürdürmekte zorlanan ebeveynler, mutlaka uzman desteğine başvurmalıdır. Çünkü benlik algısının temellerinin oluştuğu bu dönemde çocuk, aynı zamanda güçlü bir kabul ihtiyacı olduğundan, içinde bulunduğu arkadaş ortamına göre olumsuz davranış ve alışkanlıklar da kazanabilir.
“HAYIR DİYEBİLMELİ”
-Amerika’da yapılan bazı araştırmalara göre erken ergenlik, kız çocuklarının cinsel istismara maruz kalma nedenleri arasında gösteriliyor. İstismardan korumak için neler yapılmalı?
Aslında bedenini koruma, hayır diyebilme gibi istismardan korunmayı geliştirici davranışlar, bebeklikten itibaren geliştirilebilir. Emmek istemeyen ve başını çeviren bebeğe veya yemek istemeyen çocuğa peki diyebilmek, izin almadan öpmemek, sarılmamak, odasına izinsiz girmemek gibi pek çok davranış çocuğa sınırlarının önemli ve özel alanının olduğu mesajını verir. Çocuk ebeveynlerine hayır diyebilirse, herkese diyebilir.
Ebeveynler çocuklarını kontrol ihtiyacı ile onların alanlarına girme, günlük veya telefonunu karıştırma ihtiyacı duyabilir. Oysa ne olursa olsun ailesiyle paylaşabileceğini, merak ettiği konuları konuşabileceğini bilmek, ailesiyle keyifli vakit geçirmek çocuğu koruyacaktır.
Özetle güvenli, iletişime açık ve keyifli bir ilişki ile ergenlik veya erken ergenlik dönemi kriz değil, gelişim süreci olarak yaşanacaktır.