Evinizdeki tehlikenin farkında mısınız?
Evlerimizde temizlik için çeşit çeşit ürün kullanıyoruz. Fakat bu temizlik ürünleri hakkında ne kadar bilgiye sahibiz?
Evimizin mutfağına, banyosuna, dolabına girerek, yaşantımızın bir parçası haline gelen tehlikeli kimyasallar hakkında ayrıntılı bilgi edinmek için, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Kimya Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nin kapısını çaldık. Kimya Mühendisi Suat Güneş, tehlikeli kimyasallar hakkında ayrıntılı bilgi verdi.
İşte 6 soruda evimizdeki tehlikenin boyutları:
1-Evimizdeki tehlikeli kimyasallar neler?
Çamaşır suyuna, tuz ruhuna, kireç sökücülere, lavabo açıcılara, yüzey temizleyicilere, çamaşır deterjanına, yumuşatıcılara, bulaşık deterjanına, fırın temizleyicilerine, cam parlatıcılarına, tuvalet temizleyicilerine, küf gidericilerine, kilim ve halı temizleyicilerine, mobilya cilasına, kokulu oda spreylerine, böcek ilacına, güve ilacına, yapıştırıcılara, antibakteriyel temizleyicilere evimizdeki tehlikeli kimyasalların başlıcaları diyebiliriz.
2- Bu kimyasalların ne gibi zararları vardır?
Günlük hayatımızın bir parçası haline gelen kimyasal ürünler, zehirlenmelere, cilt ve göz yanıklarına, kısırlığa, akciğer ve böbrek hasarlarına, kansere, körlüğe ve astıma kadar birçok hastalığa yol açar.
Bu kimyasallardan örnek vermek gerekirse; Cam temizleyicileri, gözlerde ve akciğerde tahrişe neden olur. Ciltte yanmaya sebep olabilir. Klor içeren kimyasallarla karıştırıldığında ölümcül kloramin gazı açığa çıkabilir. Akciğer, solunum ve sindirim yollarını, ağız ve burun içindeki dokuları tahriş edebilir. Yutulması durumundaysa bilinç kaybına, uyuşukluğa ve ölüme sebep verebilir.
Pas ve kireç sökücüler, deride yanmaya sebep olur, göze sıçraması halindeyse körlüğe yol açabilir. Ürün ısıtılırsa veya alüminyum ve bakır gibi aside karşı dayanıksız metal yüzeylere uygulanırsa Azot Oksit ve Azot Dioksit gazları açığa çıkar. Azot Oksit, doğrudan doku zehirlenmesine veya kan zehirlenmesi ile tetiklenen dolaşım sistemi çöküşüne neden olabilir. Azot Dioksitin solunumu sonucunda da baş ağrısı ve baş dönmesi gibi belirtiler ortaya çıkar. Gözlerde ve solunum yollarında tahribata, ilerleyen durumdaysa solunum yetmezliğine neden olur.
3- Bu kimyasalları temizlik malzemesi olarak kullananlar nelere dikkat etmelidir?
İlk olarak kullanacağınız kimyasalın üzerinde bulunan etiketi okumamız gerekir. Kullanacağınız kimyasal ürünün en büyük tehlikeleri, etiketindeki en küçük yazılarda saklıdır. O nedenle o küçük yazıları mutlaka okuyun.
Daha fazla köpük, daha fazla temizlik demek değildir. Bulaşık deterjanının su içerisinde %1 gibi küçük bir miktarının bile yıkanan bir nesneden tamamen uzaklaştırılması için litrelerce su harcamak gerekir. Bu nedenlerle bulaşıklara, bolca köpürsün diye deterjan eklenmesi daha fazla deterjan kalıntısına sebep olur.
Kimyasal madde içeren ürünler, kesinlikle diğer ürünler ile karıştırılmamalıdır. Ürünlerin boş şişeleri saklanmamalı, içerisine başka bir şey konulmamalıdır. Ürünler, orijinal kaplarında, kapakları iyice kapalı şekilde, mümkünse kilitli dolaplarda muhafaza edilmeli. Temizlik ürünleri kullanırken, evin kapı ve pencereleri mümkün olduğunca açılmalı ve ev havalandırılmalı. İçerisindeki itici gazla püskürten kutular yerine, elle sıkarak pompalama etkisiyle püskürten ürünler tercih edilmeli. Bu ürünlerin oluşturduğu sisin ciğerlere zararı daha azdır.
5- Bu kimyasallar birbirine karıştırıldığında nasıl bir sonuçlar otaya çıkar?
Daha iyi temizleyeceği inancı ile çamaşır suyu, tuz ruhu, kireç sökücüler, lavabo açıcılar, sirke gibi maddelerin birbirleri ile karıştırılmaları veya aynı yüzeye art arda uygulanmaları, ölümcül derecede zehirli gazlar ortaya çıkarabilir. Bu gazlara maruz kalındığında bayılmalar yaşanıyor. Baygın halde aynı gazı solumaya devam edince de ölüme neden oluyor.
İki farklı lavabo açıcı birlikte ya da art arda kullanılmaması gerekiyor. Bazı lavabo açıcılar birbiriyle karıştırıldığında ani patlamalar meydana gelebilir ve etrafa tehlikeli kimyasallar saçılabilir.
Çamaşır suyu, asla diğer temizleyiciler ile karıştırılmamalıdır. Kireç sökücü ile çamaşır suyunun veya tuz ruhu ile çamaşır suyunun karıştırılmasından dolayı birçok insan hayatını kaybetmiştir. Bu iki temizlik kimyasalı birleştiğinde açığa çıkan klor gazı ölümcüldür.
6- Bu kimyasalların yanlış kullanılması sonucu oluşan kazalara nasıl müdahale edilmelidir?
Zehirli gaz solunması durumunda ilk olarak ortam hemen havalandırılmalı. Ardından 114 nolu telefon hattından Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM) aranmalı. UZEM’in numarası aklınıza gelmiyorsa hemen 110 hattından itfaiye aranmalı. Zararlı madde yutan kişi kusturulmamalıdır. Özellikle çamaşır suyu, kezzap, gaz yağı içmiş birini kusturmayın. Çünkü bu tip kimyasallar gırtlak, yutak ve yemek borusunu yakarak geçer ve kusma esnasında spreyleme etkisinden dolayı solunum yolu tehlikesi yaratır.