Gurbetçi heykeli Kadıköy’de
Bundan yaklaşık 60 yıl evvel, daha iyi bir yaşam umudu ile yüreklerini sevdiklerinin yanında bırakarak Türkiye'den Avrupa'ya işçi olarak gidenlerin anısına yapılan ‘Umuda Yolculuk’ anıtı, 18 Haziran’da Kadıköy’de açılacak
Türkiyeli işçilerin Avrupa’ya olan kederli göç serüvenlerini ölümsüzleştirmek için 2014 yılında Rotterdam’a bir göç abidesi diken Hollanda’daki Türkler, bu kez de İstanbul’a ‘Umuda Yolculuk’ adlı bir anıt inşa ettiler. Türkiye’den 60’lı yıllardaki Avrupa’ya işçi göçünü simgeleyen anıt, 18 Haziran Cuma günü Kadıköy’de açılacak. Kadıköy İskele Meydanı’nda, göçün simgelerinden Haydarpaşa Garı’nın tam karşısına dikilen anıt, Türkiye’den Avrupa’ya bu büyük toplu göçün en ağır yükünü çeken birinci kuşağa saygı amacını taşıyor.
Anıt aslında, ilk yolculukların başladığı Sirkeci Garı’nın yanındaki parka yerleştirilmişti. Ama, buraya inşaat yapılacağı gerekçesiyle sökülen anıt, Kadıköy Belediyesi’nin onayı ile Haydarpaşa Garı’nın karşındaki parka konuldu.
(Fotoğraf:Jannes Tessmann)
“ÖLÜMSÜZLEŞTİRİYORUZ”
Hollanda’da yaşayan Türkiyeliler için yayınlanan Doğuş Gazetesi ve gazeteci İlhan Karaçay’ın verdiği bilgilere göre; ‘Avrupa’ya İşçi Göçü Anıtı’ önerisini gazeteci Ömer Hünkar Ilık yaklaşık 13 yıl önce dile getirmişti. Ilık, “Çoğunluğu yoksul köylülerden oluşan binlerce sağlıklı genç erkek 60 yıl önce ‘en fazla iki yıl sonra döneriz’ diye Avrupa’nın çeşitli ülkelerine çalışmak için gittiler. Bu, umuda yolculuktu. Biraz para biriktirip, geri döneceklerdi. Ama yıllar geçtikçe dönme planları ertelendi. Sonunda Avrupa’da sayısı 4 milyon kişiye ulaşan yerleşik bir topluluk olduk.” dedi.
Anıt, Hollanda’daki yerleşik Türklerin 35 yıl önce kurdukları Hollanda Demokratik Sosyal Dernekler Federasyonu (DSDF) girişimiyle, Doçent Nevzat Cingöz’ün öncülüğünde, Zeki Baran’ın Proje Başkanlığında gerçekleştirildi. Anıtın tasarım ve dökümü İzmir’de yaşayan heykel sanatçıları Zafer Dağdeviren, Ali Yaldır ve Derya Ersoy tarafından inşa edildi.
Anıtın proje başkanlığının yanı sıra Türkler İçin Danışma Kurulu Başkanı da olan Zeki Baran, “Babalarımızın umuda yolculuğunun kıymeti her geçen gün daha fazla anlaşılıyor. Bu anıtla bunu ölümsüzleştiriyoruz” dedi. Anıtın girişimini başlatan Hollanda Demokratik Sosyal Dernekleri Federasyonu Genel Başkanı Doçent Nevzat Cingöz, “Bu projeye başladığımızda başaracağımıza inanan çok az insan vardı. Babalarımız gibi bir umuda yolculuk yaptık. İmkânsız gibi görüneni başardık. Yoğun çabalar sonucu, unutulmaması gereken insanlara, layık oldukları değeri verebilmek için ortaya çıkan sonuç hepimiz için gurur verici” diye konuştu. Proje danışmanı Nazife Kaya da, “Çocukluğunu Hollanda’da bir işçi çocuğu olarak yaşamış biri olarak ortak geçmişimizin parçası olan bu anlamlı ve duygu yüklü projede, proje başkanına danışmanlık yapmaktan onur duydum.” ifadesini kullandı.
“HEYKELİ DİKİLECEK ADAM”
Umuda Yolculuk Anıtı’nın finansörlüğünü, büyük bölümü Hollanda’dan olmak üzere Avrupa’nın çeşitli ülkelerinden iş insanları yaptı. Onlardan biri olan Hollanda Türk İş Adamları Derneği (HOTİAD) Genel Başkanı Hikmet Gürcüoğlu, ‘Heykeli Dikilecek Adam’ın heykelinin açılışını yapacaklarını belirterek, şunları söyledi: “Babalarımızı, bu şekilde ölümsüzleştirerek, onlara olan vefa borcumuzu ödeyeceğiz. Onlar doğduğu toprağı hep vatan bildi, doyduğu toprağı da hemen vatan yaptı. Kopup, geldiği toprağı, yüreğinin bir parçası olarak hep içinde taşıdı. Yeni ülkesinin asli insanı olmayı hep yüreğinde büyüttü. Kendinden başlamak üzere, emeği ile katkı sunmaya çalıştı. Onun bu aklı ve yüreğidir ki; bugün her iki evimizin birinde bir yüksekokul veya üniversite mezunumuz var. Bilinmezi göze alıp yola çıkan cesur insan ve onun ardından yola devam eden nesillere selâm olsun.”
GURBETE GİDENLERİN HİKÂYESİ…
Anıtın yapımını üstlenen heykeltıraşlardan Derya Ersoy, tasarım için 1960’lı yıllardaki giden işçilerin fotoğraflarını inceleyip, Hollanda’daki gurbetçilerle uzun görüşmeler yaptıklarını anımsatarak, “Sonunda güzel ve konuyu oldukça iyi anlatan bir eser ortaya çıktı. Bir yıl önce tamamladığımız heykelin açılışını korona koşulları nedeni ile şimdi yapacağız. Arkalarında sevdiklerini bırakarak gurbete gidenlerin hikâyesini anlatabilmek bu duyguyu hissetmek, hissettirmek… Bizler için de en az yaşayanlar kadar duygusal bir yolculuktu… ” yorumunu yaptı. Avrupa’ya Türkiyeli işçi göçünü anlatan bir anıtın Türk asıllı Hollanda vatandaşlarının inisiyatifiyle gündeme gelmesinden büyük sevinç duyduğunu vurgulayan Hollanda Büyükelçisi Yardımcısı Erik Weststrate ise bu anıtın Hollanda ve Türkiye arasındaki ilişkilere olumlu yansıyacağına inandığını söyledi.
SERGİ DE AÇILACAK
Anıtın açılış törenini İstanbul Büyükşehir Belediyesi ile Türkiye’den göç alan ülkelerden başta Hollanda’nın İstanbul Başkonsolosu Bart van Bolhuis olmak üzere, Almanya, Avusturya, Fransa, İsviçre, Danimarka ve Belçika’nın İstanbul Başkonsolosları birlikte düzenleyecekler. Avrupa’nın çeşitli ülkelerinden gelen birinci kuşak Türk işçilerinin temsilcilerinin onur konuğu olarak bulunacağı törende, anıtın finansörlüğünü yapan ikinci ve üçüncü kuşaktan iş insanı Avrupalı Türklere teşekkür plaketi takdim edilecek. Pandemi önlemleri kapsamında sınırlı sayıda katılımcının davet edildiği törende, Hollandalı fotoğraf sanatçısı Robert de Hartogh’un 1970’li yılların başında Rotterdam kentinde yaşayan Türklerin fotoğraflarından oluşan sergisi de izleyenlere sunulacak.
