"Hizmete erişim eşit değil"
İstanbul’da ilçe ve mahallelerde toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin izini süren TESEV, her mahalle için farklı çözümler öneriyor
Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı’nın (TESEV) “Yerel Yönetimleri ve Sivil Toplum Örgütlerini Desteklemek: Kentsel Ölçekte Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliklerinin İncelenmesi Projesi” kapsamında bir rapor hazırlandı. Kadir Has Üniversitesi İstanbul Çalışmaları Merkezi iş birliği ve İsveç İstanbul Başkonsolosluğu’nun desteğiyle yürütülen proje kapsamındaki rapor "Toplumsal Cinsiyet Eşitliğine Duyarlı Kentsel Politika İçin Bir Model" başlığını taşıyor.
Gizem Fidan ve Bürge Elvan Erginli tarafından kaleme alınan rapor, mahalle bazında toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini gösteren haritalar aracılığıyla yerel yönetimlerin ve sivil toplum örgütlerinin hizmetlerini, savunuculuk faaliyetlerini ve katılımcı karar alma süreçlerini desteklemeyi hedefliyor. Rapor, toplumsal cinsiyet eşitsizliklerini mahalle bazında ortaya koyan tematik haritalar ve sentez haritalarını sunduktan sonra, farklı toplumsal cinsiyet eşitsizliği profillerine göre seçilen dört mahalle için mekânsal politika önerilerini ortaya koyuyor.
TESEV Genel Direktörü Dr. Özge Aktaş Mazman, “İstanbul’da ilçe ve mahallelerde toplumsal cinsiyet eşitsizliklerinin izini sürdük. Projenin harita çıktıları, 2016’da oluşturmaya başladığımız harita.kent95.org dijital aracına işlendi. İstanbul örneği üzerinden yürütülen bu çalışmanın amacı toplumsal cinsiyete duyarlı veri kullanılarak yerel yönetim ve sivil toplum örgütlerinin strateji ve karar alma süreçlerini desteklemek. TESEV bu çalışmasıyla kentin demokratikleşmesi amacıyla veriye dayalı politika oluşturmanın öneminin altını çizerken ürettiği dijital araçlar ile bu verileri okunabilir ve kullanılabilir kılmayı amaçlıyor.” dedi.
KADIKÖY’DE EĞİTİM DÜZEYİ YÜKSEK
Rapora göre, Beşiktaş ve Kadıköy ilçeleri yüksek öğretim mezunlarının en yüksek düzeyde temsil edildiği iki ilçe olarak ön plana çıkıyor. Rapor; Bakırköy, Şişli ilçelerinin mahallelerinde de bazı istisnalar dışında yüksek öğretim mezunları ağırlıkta olduğunu ortaya koyuyor. Anadolu yakasında Üsküdar yine bazı istisnalar dışında yüksek öğretim mezunlarının ağırlık kazandığı ilçe. Arnavutköy, Sultangazi, Gaziosmanpaşa, Bayrampaşa, Bağcılar, Zeytinburnu ve Sultanbeyli ilçelerinde düşük eğitim profiline sahip mahalleler birbirinden çok farklılaşıyor.
Gazete Duvar’a konuşan Bürge Elvan Erginli, “Örneğin, TÜİK’ten elde edilen mahalle düzeyindeki demografik verilerinin analizi sonucu haritalara bakarsanız Beşiktaş ve Kadıköy ilçelerindeki mahallelerin tamamında yüksek öğretim mezunlarının, erişkin ve yaşlı nüfusun, boşanan, eşi ölmüş veya hiç evlenmemiş bireylerin ve en küçük hanelerin yüksek düzeyde temsilini görebilirsiniz. Bakırköy, Şişli, Sarıyer ve Üsküdar ilçelerinin genelinde; Maltepe, Kartal ve Pendik ilçelerinin ise sahil kesiminde ve E-5’in kuzeyinde kalan sınırlı sayıda mahallesinde, Bahçelievler ve Güngören’in Bakırköy ile komşu mahallelerinde, Fatih’te benzer profil görülüyor. Öte yandan, bazı ilçelerin ise tüm mahallelerinde geniş haneler ile eğitim durumu düşük, genç ve evli veya hiç evlenmemiş bireylerin ağırlıklı olarak temsili göze çarpıyor. Küçükçekmece, Avcılar, Beylikdüzü, Büyükçekmece, Ümraniye, Ataşehir, Çekmeköy, Pendik ve Tuzla ilçelerinde ise mahalleler arası yüksek kontrast bulunuyor’’ dedi.
KADINLAR KREŞE ULAŞAMIYOR
Rapor kentteki hizmetlerden yararlanma hakkına herkesin aynı şekilde erişemediğini vurgulayan Erginli, şöyle devam etti:
“Bir mahallede yaşayan kadınlarla başka bir mahallede yaşayan kadınların kentteki hizmetlerden yararlanma derecesi büyük farklılıklar gösterebiliyor. Kreşlere, hastanelere ve raylı ulaşım sistemlerine erişim haritaları mevcut demografik eşitsizliklerin ayrı bir boyutunu gösteriyor. Örneğin erişim analizleri sonucu ortaya çıkarılan haritalara göre raylı ulaşımdan yararlanabilme lüksüne çok az mahalle sakini sahip. Kamu kreşlerine erişim veya hastanelere erişim haritaları da yine çok sayıda mahallede azami 500 metre mesafede bu hizmetlerin bulunmadığını gösteriyor. Bu hizmetler özellikle kadınlar için çok önemli. Ekonomik anlamda erkeklere kıyasla daha dezavantajlı durumdaki kadınların toplu taşımaya erişimi büyük önem taşıyor. Ücretsiz anaokulları yine bakım yükünü üstlenen kadınların işgücüne ve kamusal hayata katılımı açısından çok önemli. Bu hizmetlere erişimdeki farklılıklar mevcuttaki eşitsizlikleri derinleştiriyor. Bu nedenle eşitsizlikleri mekansal açıdan anlamak önemli.”
2 TEMEL ÖNERİ
-
İstanbul’un farklı mahalle gruplarında eşitsizliği önlemek amacıyla geliştirilmesi gereken politikaların ve yapılması gereken faaliyetler de farklı.
-
Sorunların ve çözümlerin muhatabı sadece ilçe belediyeleri değil, aynı zamanda İstanbul Büyükşehir Belediyesi ve merkezi yönetimin il ve ilçe müdürlükleridir. Bu nedenle kurumlar arası işbirliği yapılmalı.