İran direnişine sanat selamı
Sinematek/Sinema Evi’ndeki “Buradayız Ayaktayız” sergisinin küratörü Saliha Yavuz, “Sergimiz, dünyanın her yerinde ortaklaşan direnişleri hatırda tutarak, İran halkını selamlama arzusu taşıyor” dedi
İran’da, genç kadın Mahsa Amini’nin başörtüsü gerekçesiyle polis tarafından öldürüldüğü iddiasıyla geçen sene başlayan direniş, kadınların öncülüğünde sürüyor. Bu direnişe pek çok ülkeden de destek geliyor farklı şekillerde. İran halkına bir destek de, sanat yoluyla Kadıköy’den geldi. Programında “İranlı Kadınlar Konuşuyor” başlığı altında bir film seçkisi sunan Kadıköy Belediyesi Sinematek/Sinema Evi, bu programla eş zamanlı olarak da “Buradayız Ayaktayız” adlı sergiye ev sahipliği yapıyor.
25 Haziran’a dek açık kalacak olan sergi, Sinematek binasının alt katındaki galeride yer alıyor. Ancak daha salona girmeden, galeriye inene dek serginin ipuçları karşılıyor izleyiciyi; 20. yüzyılda İran'da yetişmiş en önemli şairlerden Füruğ Ferruhzad’ın dizeleri… “Uçmayı anımsa, kuş ölümlüdür”, “Sen umudun parlak güneşisin” gibi satırlar kah merdivende kah duvar diplerinde izleyiciye göz kırpıyor. Binanın farklı noktalarında ise Fulya Çetin’in desenleri ve Can Ünlü ile beraber gerçekleştirdiği ‘Salınan’ başlıklı çalışmaları bulunuyor. Burada yer alan kare kodu cep telefonunuza okutarak GİF videolarını izleyebiliyorsunuz.
MAVİ ÇİÇEKLER, KIRIK PARMAKLI EL…
Sergiyi birlikte gezdiğimiz küratör Saliha Yavuz, İslam devrimi ertesi 1979’daki kadın yürüyüşünde kullanılan “We Are Awake” (Uyanığız, farkındayız) sloganını anımsatarak, “Serginin adı da buradan geliyor. Farsça ‘Uyandık’ gibi bir anlama geliyor slogan. Bugünkü direnişi dünyadaki direniş hareketleri ile ilişkilendirerek Buradayız, Ayaktayız’a evrildi. Kadın olarak var olmanın, burada olmanın, uyanmış olmanın bir karşılığı olarak… Sergi, dünyanın her yerinde, ayrı tarih ve coğrafyalarda cereyan ederken ortaklaşan direnişleri hatırda tutarak İran halkını selamlama arzusu taşıyor.” dedi.
(Millett ve Keir’in “Devrimin cesur kadınlarını anımsamak” başlıklı fotoğrafları…
Zaten sergi alanına girince de izleyiciyi, bu fotoğrafların kumaşa basılmış büyük halleri selamlıyor. Tam karşınızdaki duvarda da İranlı sanatçı Bahar Samadi’nin “Assembly, 2017” başlıklı videosu izlenebiliyor, zeminde ise video görüntülerinden alınma fotoğraf karelerinden oluşan bir enstalasyon bulunuyor. Videoda dünyanın farklı yerlerindeki direniş gösterilerinden, farklı coğrafyalardan, kültürlerden ve dinlerden, farklı ten renklerine sahip insanlar yer alıyor.
Sergi mekanının duvarlarında ise farklı sanatçıların farkı işleri bulunuyor. Yeşim Paktin, dünyanın farklı yerlerindeki protestolardan hafızalarda yer etmiş tanıdık şiddet sahneleriyle çiçekleri birleştiriyor. Çiçeklenme hâli, yeşermeye ve umuda işaret ediyor. Resimsi fotoğraf tekniğiyle baskı yapan sanatçı, ortaya çıkan mavi renk ile gökyüzüne ve özgürlüğe de göndermede bulunuyor. Ata Kam’ın 2013’teki Gezi Parkı protestoları sırasında çektiği Here and Now (Şimdi ve Burada) isimli fotoğrafı da yer alıyor. Sergide bir de ‘anonim’ sanatçı var. Kendisi, direniş hareketlerini yaratan milyonlarca “anonim” insan anısına kolektif bilincin bir parçası olarak anonim kalmayı tercih etmiş. Onun ‘Çöküş’ başlıklı resmi; kök salmış ataerkil düzenin ve gökyüzünün yeryüzündeki iktidarının göstergesi olan ‘el’ anıt heykelinin işaret parmağının kırılması, çürük bir düzenin kaçınılmaz yıkılışına parmak basıyor.
SERGİNİN ODAĞINDA DİRENİŞ VAR
Serginin odağında direnişin yer aldığını, ve bunu olabildiğince poetik bir enstalasyon ile sunmaya çalıştıklarını vurgulayan Saliha Yavuz, “İran’da Eylül 2022’den beri olanlar, bugün halen devam eden şiddet, baskı, idamlar kayıtsız kalabileceğimiz, görmezden gelebileceğimiz gerçekler değil. Sadece İran’da değil, Afganistan’da, Suriye’de, Filistin’de, dünyanın birçok yerinde insanlar sokakta, adalet ve değişim talep ediyor. Sıkışmışlığımızda, umudumuzda, yaşadıklarımızda yalnız olmadığımızı anlamak adına İranlı Kadınlar Konuşuyor: Tarih, Sanat, Direniş başlıklı film programını ve “Buradayız Ayaktayız” sergisini görmeniz dileğiyle…” dedi.
İranlı kadınların rüzgarla savrulan saçları…
The Wind Will Blow Our Hair Away (Rüzgâr Saçlarımızı Uçuracak) adlı çizimiyle sergiye katılan sanatçı Pegah Derakhshan Rokni, yaşadığı İran’dan, sorularımızı elektronik posta yoluyla yanıtladı. Mahsa Amini’nin yasını tutan ve tarih boyunca özgürlük ve eşitlik için savaşmış özgürlüğü seven kadınları onurlandırmak üzere rüzgarda salınan bir ağaç ve saçını kesen bir figürü resmeden Rokni, eski İran ritüellerinde yasın ve kederin sembolü olarak saç kesme ritüeli olduğunu, bu ritüelin Kürt ve Lur aşiretlerinde hala devam ettiğini söyledi. Rokni, “Şimdi ise artık kolektif yasın bir ifadesi haline geldi. ‘Kadın, yaşam, özgürlük’ hareketinde bir protesto unsuru oldu. Bu sergiyi dünyanın her yerindeki kadınların özgürlüğe kavuşmak için dayanışması ve baskıya karşı direnişi olarak görüyorum.” dedi.
İRAN’DAN ‘KESİŞMELER’
Öte yandan, İranlı sanatçılar Kadıköy'de bir sergiye daha imza attı. Türkiye'de yaşayan İranlı sanatçıların; Yusuf Shajari Aghdam, Parya Ghaderi, Parvin Moghaddam, Mehdi Reyhani, Mehdi Saadeti ve Iliad Sabchi'nin eserlerini içeren çağdaş sanat sergisi “Kesişmeler”, Kadıköy Belediyesi Caddebostan Kültür Merkezi Sanat Galerisi’nde açıldı. Soyut resim,video işi gibi farklı mecralarda yaptıkları eserlerle, sanatçılar, izleyiciyi bir bağlantı ve keşif yolculuğuna davet ediyor. Kesişmeler, insanın ortak deneyiminde bağlantı ve birliğin evrensel bir mesajını taşıyor. 4 Haziran’a dek açık kalacak olan sergi süresince her cumartesi 15:00 ile 17:00 saatleri arasında, galeriye gelecek olan sanatçılar yaratıcı süreçlerini ziyaretçilerle paylaşacakları atölyeler düzenleyecekler.
