Kadıköy’ün çeşmeleri hayat buluyor
İBB Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğü, Kadıköy’deki tarihi çeşmelerin restorasyon projelerini sürdürüyor. 470 yıllık Çatalçeşme ve 220 yıllık Selami Çeşme’nin restorasyonu tamamlandı
İBB Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğü, İstanbul’daki tarihi çeşmelerin restorasyon çalışmalarını tamamlayarak bu çeşmelerden yeniden su akmasını sağlıyor. Proje kapsamında İstanbul’da çok sayıda çeşme yenilenirken, Kadıköy’deki tarihi çeşmelerden 470 yıllık Çatalçeşme ve 220 yıllık Selami Çeşme de restore edildi. Yenileme çalışmaları tamamlanan Çatalçeşme Bostancı’da yer alıyor.
Çalışmalar hakkında Gazete Kadıköy’e bilgi veren İBB Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğü, restorasyon çalışmalarının deneyimli ekipler tarafından yürütüldüğünü paylaştı. Müdürlüğün paylaştığı bilgilere göre; Çatalçeşme’nin yüzeyindeki muhdes derzler, dolgu, kaplama ve onarımlar temizlendi. Özgün malzeme esas alınarak çeşmenin gövdesinde taşlarda bütünleme çalışması yapıldı. Çeşmenin küfeki taş yüzeylerinde kontrollü mikro kumlama ile cephe temizliği yapıldı ve derzler yenilendi. Kitabeler hassas mekanik yöntemlerle temizlendikten sonra, zemin rengi ve altın varak uygulaması gerçekleştirildi. Son olarak da çeşmeye su tesisatı çekilerek, yeniden su akması sağlandı.
470 YILLIK ÇEŞME
Çatalçeşme’nin İhsan Ağa tarafından yaptırıldığı inşa kitabesinden anlaşılıyor. Bostancı Köprüsünü 1523-24 yıllarında yaptıran İhsan Ağa ile aynı kişi olup olmadığı ise bilinmiyor. Kitabesinde inşa tarihi olarak 1550 yılı belirtilen çeşme İstanbul’un en eski çeşmelerinden biri olma özelliğini taşıyor. Çeşmenin üzerinde yer alan ikinci kitabeden çeşmenin Hace (Hacce) Narkerab Kalfa tarafından 1865 yılında onarıldığı anlaşılıyor.
KERVANLARIN MOLA YERİ
İBB Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğü çeşmenin tarihi ve mimari özellikleri hakkında da bilgi paylaştı. Müdürlüğün paylaşımlarına göre; iki ya da üç cepheli, her cephesinde lüleleri bulunan çeşmeler çatalçeşme olarak adlandırılıyor. Bostancı Deresi Osmanlı idaresi sırasında şehrin sınırını teşkil ediyordu. Anadolu’ya uzanan en önemli sefer ve kervan yolu ise bu noktadan başlıyordu. Bostancı semtinde tarihi İstanbul-Bağdat kervan yolu üzerinde konumlanan Çatalçeşme’nin ise yolcuların su ihtiyacının karşılanması için yapılmış bir menzil çeşmesi olarak yapıldığı biliniyor. 1946'da taşları numaralanarak sökülen çeşme,1947 yazında yakınında yeniden inşa edilmiş. Mimari olarak klasik dönem üslubunu taşıyan çeşme küfeki taşından inşa edilmiş. Sivri kemeri, niş yüzü ve yalakları mermerden olan bu tarihi çeşme söküldüğü sırada kemeri teşkil eden mermerlerin eski sütun gövdesi parçalarından olduğu anlaşılmış. Yalaklardan ikisi de eski Bizans lahitlerinden yapılmış. Eski fotoğraflarda çeşmenin yan cephesinde bulunan su yalağının daha alçak ve uzun olduğu gözlemlenmiştir ki bu buradaki haznenin hayvanlar için ayrıldığını gösteriyor.
SELAMİ ÇEŞME DE YENİLENDİ
İBB Kültür Varlıkları Projeler Müdürlüğünün Kadıköy’de restorasyonu tamamladığı ve yeniden suyun aktığı bir başka yapı da semte ismini veren 2. Mahmud döneminde inşa edilen Selami Çeşme.
Feneryolu ile Çiftehavuzlar arasında bulunan Selami Çeşme, kervanların mola verdiği bir menzil çeşmesiydi. Kadıköy Belediyesi’nin “Kadıköy’ün Çeşmeleri” kitabında çeşme hakkında şu bilgilere yer verilmiş: " Selami Çeşme 1800 yılında Şuhi Kadın tarafından, daha önce burada bulunan bir çeşmenin yerine yaptırılır. Çeşmenin kitabesinden edinilen bilgiye göre 1830’lu yılların sonuna doğru II. Mahmud’un emriyle onarılır. Çeşmenin üstündeki tuğra da II. Mahmud’a aittir. Bu çeşme aynı zamanda II. Mahmud’un tuğrasının bulunduğu ikinci Kadıköy çeşmesidir. İlki 1831 yılında II. Mahmud’un yaptırdığı Bostancıbaşı Köprüsü’nün yanındaki II. Mahmud Çeşmesi’dir.
Selami Çeşme’nin ana yapı malzemesi mermerdir. Bağdat Caddesi genişletilirken çeşme taşı ve yalağı caddenin karşısına monte edilerek kurtarılır. Namazgâhın mihrap taşı da korunarak son bir onarımla Selamiçeşme Camisinin musalla avlusuna duvarına konur. Namazgâhın yerinde ise şu an benzin istasyonu bulunuyor.”