Karanlığa ışık tutan KÜTÜPHANE
Kadıköy Belediyesi Engelli Merkezi’nin bir yıl önce hayata geçirdiği Görme Engelliler Sesli Kütüphanesi, gönüllü okuyucular aracılığıyla onlarca kitabın seslendirilmesini sağladı. Görme engelliler, karanlıklarına ışık tutan kitaplara artık bir tık mesafede ya da bir telefon uzaklığında…
Son zamanlarda televizyonlarda yayınlanan bir reklam çok ilgi çekti, çok beğenildi. Başrolünü, Dostoyevski’nin o çok sevilen romanı “Suç ve Ceza”nın başkarakteri Raskolnikov’un “oynadığı” reklamda anlatılan proje, herkesin takdirini kazandı. Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuarı (GETEM) ile Türk Telekom’un ortak projesi sayesinde artık görme engelliler, kitaplara bir telefon uzaklığında.
Kadıköy Belediyesi Görme Engelliler Sesli Kütüphanesi ise buna benzer bir çalışmayı tam bir yıldır sürdürüyor. Kendisi de görme engelli olan Engelli Merkezi Sesli Kütüphane Sorumlusu Kenan Demir ile sosyal çalışmacılar Meyse Yılmaz Budaklı ve Kevser Can, gönüllü okuyucular aracılığıyla 160’a yakın eserin seslendirilmesini ve görme engellilere ulaştırılmasını sağladılar. Okuyucular arasında kendi kitaplarını seslendiren yazarlar da bulunuyor.
Engelli Merkezi’nden Meyse Yılmaz Budaklı’yla, Sesli Kütüphane’yi konuştuk.
-Sesli Kütüphane ne zaman, nasıl başladı hizmete?
“Görme Engelliler Sesli Kütüphanesi”, Kadıköy Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü’ne bağlı Engelli Merkezi’nde hizmet veriyor. 2011 başında faaliyete başladı. O tarihten itibaren gönüllü okuyucularımız kitap seslendiriyorlar, ses izolasyonlu 2 tane kabinimiz var, okumalar orada yapılıyor. Görme engelli kullanıcılarımız internetten, sağlık kurulu raporlarını buraya getirerek ya da faks aracılığıyla ileterek bu kütüphaneye üye oluyorlar.
-Neden buna ihtiyaç duyuyorsunuz?
Telif Hakları Yasası, sesli kitap çoğaltmaya izin vermiyor ama sadece görme engellilere bu hakkı tanıyor. Yasa bize bu olanağı tanıdığı için biz ve bizim gibi hizmet veren diğer kütüphaneler, sağlık kurulu raporuna ihtiyaç duyuyoruz. Bu nedenle kullanıcıların görme engelli olduklarını ispatlamaları gerekiyor. Bu raporu aldığımız her görme engellinin üyeliğini aktifleştiriyoruz.
-Nasıl üye olunuyor bu özel kütüphaneye?
Üyelerimize bir şifre veriyoruz. Bu şifre aracılığıyla www.gormeengelliler.kadikoy.bel.tr adresine girip istedikleri kitabı dinleyebiliyorlar.
-Ne tür kitaplar bulunuyor?
Bizde her tarz kitap var. Sonuçta biz nasıl kütüphaneye gittiğimizde istediğimiz kitabı okuma hakkına sahipsek, görme engellilerinde bu hakları var. Hiçbir ayrım yapmıyoruz. Dönem dönem özel talepler oluyor, onlara öncelik veriyoruz. Talep olmadığı dönemde de gönüllü okuyucularımız, diledikleri kitabı-daha önce okunmamış olmak kaydıyla-okuyorlar.
-Şu anda sitede kaç kitap var?
Bir yıl içinde 160 kitaba ulaştık. 160 sesli kitabımızın yanında metin kitaplarımız da bulunuyor. Metin kitapları da tarayarak Word formatında sitemize yüklüyoruz. Görme engellilerin kullandıkları bir sesli sistem var bilgisayarlarına yükledikleri. Tercih edenler bu metin kitaplarımızı bu program aracılığıyla dinleyebiliyor. Kütüphanemizde 90 civarında da metin kitap bulunuyor.
-Görme Engelliler Kütüphanesi’ne üye olmak için Kadıköy’de ikamet etme zorunluluğu var mı?
Bırakın Kadıköy’ü, tüm Türkiye’den ve yurtdışından üyelerimiz var. Zaten amaç her yerdeki görme engellilere ulaşmak. Üye sayımız 70 civarında. Bizce yeterli değil. Henüz birçok görme engelli arkadaşımızın bu hizmetten haberi yok, o yüzden hedefimiz daha çok engelliye ulaşmak…
-Gönüllü okuyucu olmak için ne yapmak gerekiyor?
Bize sitemizden ulaşabiliyorlar. Gelenler bu işi gerçekten isteyen, hiçbir talepleri olmayan insanlar oldukları için onları geri çevirmek gibi bir durumumuz yok ama tabii ki diksiyonlarına bakıyoruz. Diksiyonlarında problem yoksa ve kendi kayıtlarını bilgisayarda alabiliyorlarsa kabul ediyoruz. Gönüllü okuyucu konusunda hiç sıkıntı çekmiyoruz. Şu an 147 gönüllü okuyucumuz var ama 200’e yakın okuyucu da sırada bekliyor. Hatta çalışanlar bizden haftasonu da açmamızı istiyorlar. Yer açıldıkça onları da çağırıyoruz.
-Yazarlar da gönüllü okuyucu oluyorlar değil mi?
Evet, geçen mayıs ayında “Yazarların Sesinden” projesini başlattık. O kapsamda birçok yazarla ve yayıneviyle iletişime geçtik. Güzel dönüşler oldu. Şimdiye kadar 16 yazarımız projeye katıldı. Bu kapsamda birer eserlerini gelip burada seslendirdiler. Bu isimler arasında Bedri Baykam, Ayfer Tunç, Zafer Yalçınpınar, Hakan Günday gibi yazarlar da var.
KİTAPLAR TELEFONDA DA DİNLENEBİLİYOR!
Boğaziçi Üniversitesi Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı (GETEM)’in Türk Telekom’la yaptığı ortak projeye Kadıköy Belediyesi Görme Engelliler Sesli Kütüphanesi dâhil değil. Ancak bu kütüphanenin dâhil olduğu benzer bir başka proje daha var: TELEbilgi Sistemi.
Kadıköy Belediyesi Görme Engelliler Kütüphanesi, Boğaziçi Üniversitesi GETEM kitaplığı ve SESTEK işbirliğinde gerçekleştirilen TELEbilgi projesine dahil oldu. Proje kapsamında Kadıköy Belediyesi Görme Engelliler Kütüphanesi üyesi olan ve kendi telefonu sisteme tanımlanmış olan görme engelliler 0212 276 31 11 numaralı telefonu arayarak bu hizmetten faydalanabilecekler. TELEbilgi, sesi algılayan bir sisteme dayanıyor. Sistemi kullanacak olan görme engelli bu numarayı arayarak dinlemek istediği kitabın yazarını ve adını söylüyor. Ayrıca gazete ve dergiler de dinlenebiliyor. Kullanıcı kitabı dinlemeyi bıraktığında, bir sonraki arayışında sesli kitap kaldığı yeden devam ediyor. Telefon tuşlarını kullanarak ileri, geri ve ana menüye dönme gibi fonksiyonları da gerçekleştirebiliyor. Ayrıntılı bilgi için 0216 348 42 54 numaralı telefonu arayabilirsiniz.
Semra ÇELEBİ