Koçal, “Kimse aklımız ile alay etmesin”
Aziz Koçal, “Anayasa'nın 172.ci maddesi devlete tüketicileri koruma görevi vermiştir. Ancak bu uygulama ne yazık ki enerji dağıtım şirketlerini koruyor.” diyor.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından (EPDK) tüketicilere özgü bilgileri esas alan fatura uygulamasına geçildiğine, elektrik faturalarının sadeleşeceği, tüketicinin anlayacağı şekilde düzenleneceği ve faturalarda dağıtım bedeli ifadesinin kaldırılacağına dair bir açıklama yapıldı. Biz de Gazete Kadıköy olarak yapılan açıklama ile ilgili olarak tüketicinin cevap arayabileceği soruları sayfamıza konuk ettiğimiz Tüketiciyi Koruma Derneği Genel Başkanı Aziz Koçal'a yönelttik.
1-İlk öncelikle neden böyle bir uygulamaya ihtiyaç duyuldu?
Yaklaşık bir hafta önce Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK) elektrik faturalarının sadeleştirileceği yönünde basında açıklamaları yer aldı. EPDK açıklamasında yeni faturalarda dağıtım bedeli bilgisinin ise yer almayacağını duyurdu. Dağıtım bedeli ifadesinin şebeke, işletme, yatırım ve personel maliyetlerini de içeren genel bir tanımlama olduğunu, kalem kalem bütün bu maliyetlerin dağıtım bedeli adı altında toplanmasının kamuoyunda yanlış anlaşılmalara sebep olduğu belirtildi. Böyle bir uygulamaya neden gerek duyulduğunu anlamak mümkün değil. Biz tüketiciler faturaların daha şeffaf, anlaşılır ve denetlenebilir olması gerektiği yönünde yıllardır mücadele veriyoruz. Onlar tam tersini yaptılar.
2-Tüketicinin faturaların değişmesi yönünde bir talebi var mıydı?
Tüketicinin talebi, tükettiğimiz enerji bedelinin ne kadar olduğunu, enerji bedeli ile birlikte tüketiciden alınan diğer ücretlerin kalem kalem miktarını ve tutarlarını bilmesidir. Tüketiciye sunulan faturalar açık ve anlaşılabilir olmalı ki elektrik faturasını öderken, ne kadarı enerji bedeline, ne kadarı dağıtım bedeline, ne kadarı kayıp kaçak bedeline, ne kadarı sayaç okuma bedeline gittiğini görmesi gerekir.
3-Faturaya nasıl bir düzenleme getiriyor ve faturadan neleri götürüyor?
Henüz tam net olarak bilemiyoruz. Bildiğimiz EPDK'nın açıklaması. İlk faturalarda göreceğiz. Faturaların tutarında bir eksilme olmayacak, sadece siz ödediğiniz tüm tutarın enerji bedeli olduğu algısına alışacaksınız.
4-Bu uygulama tüketiciyi koruyor mu?
Bu tür uygulamalar tüketiciyi koruyamaz. Bu uygulama elektrik dağıtım şirketlerini koruyor. Enerji dağıtım şirketleri etkin ve etkili denetimler yaparak, kaçak kullanımı önlemek ve yine yeni yatırımlar yaparak, enerji nakil merkezinden kullanım noktalarına kadar olan kayıpları önlemek yerine kolayı bularak, bu kayıp ve kaçağın bedellerini dürüst tüketicinin sırtından almaktadır. Siz olsanız, bu uygulamadan vazgeçer misiniz? Anayasa'nın 172. maddesi devlete tüketicileri koruma görevi vermiştir. Ancak bu uygulama ne yazık ki enerji dağıtım şirketlerini korumaktadır.
5-Dağıtım bedelinin kaldırılarak sadece enerji bedeli olarak tek kalem olarak faturalara yansıtılmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Dağıtım bedelleri içerisinde, dağıtım bedelinin yanı sıra perakende satış bedeli, elektrik kayıp kaçak bedeli, sayaç okuma bedeli gibi bedeller de var. 2016 yılı öncesi uygulamada bu bedeller tüketiciye sunulan faturalarda açık olarak yazılmaktaydı. Tüketici faturasını aldığında, enerji ve dağıtım bedelini, diğer bedellerin tutarlarını ve miktarlarını görüyordu. Nitekim, elektrik kayıp kaçak bedelinin hukuka uygun olmadığı gerekçesi ile yüksek yargı alınamayacağına karar vermiş, ancak 2016 yılında meclisten yeni bir yasa çıkartılarak bu uygulama yasal hale getirildi. Elektrik dağıtım şirketleri lobisi gücünü göstermiştir. Tüketicilerin tepkisini çekmemek için 2016 yılı ve sonrası yukarıda belirttiğimiz kalemler dağıtım bedeli içerisine gizlendi, faturalarda enerji bedeli ve dağıtım bedeli olarak iki kalem yer aldı. Ancak bu uygulamada görüldü ki enerji bedeli kadar, dağıtım bedeli ve vergiler tutuyor. Yani siz 50 TL' lik enerji kullanıyorsanız bir o kadar da dağıtım bedeli ile vergiler tutuyor. Bu uygulamaya gerek biz tüketici dernekleri ile halkımız isyan etti ve tepkiler çoğaldı. Sonuç olarak tüketici lehine bir düzenleme yerine bu bedelleri enerji bedeli içerisine gizleyerek faturayı tek kalem yaptılar. Yani yine enerji dağıtım şirketleri lehine bir düzenleme.
6-Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun (EPDK) açıklamasında “Yeni fatura düzenlemesi ile hem yanlış yorumların önüne geçmeyi hem de faturaları tüketicinin kafasını karıştıracak ibarelerden arındırmayı hedefledi.” deniliyor. Tüketici bu bilgiyi nasıl okumalı?
Bu sadece dağıtım bedelleri içerisinde olan tüketiciden alınmaması gereken tutarları gizleyerek, tüketicinin tepkisini azaltmak olarak okunmalı. Yani kimse aklımız ile alay etmesin. Biz yanlış yorumlamıyoruz ve kafamız hiç karışmıyor. Elime elektrik faturasını alınca, enerji bedeline neler eklenmiş görmek istiyorum ve faturaların içeriğini anlamam gerekiyor. Bu uygulamanın tüketicinin lehine bir uygulama olduğu yönünde bir kamuoyu oluşturulmaya çalışılıyor. O zaman biz tüketiciler olarak EPDK'ya sormak istiyoruz; “Tek kaleme düşürdüğünüz faturalarda, elektrik kayıp kaçak bedeli ve sayaç okuma bedeli gibi bedeller olacak mı? Yoksa tüketiciden elektrik kayıp kaçak bedeli alınmayacak mı?” Bu sorunun cevabını bekliyoruz. Aksi taktirde EPDK faturada tek kalem yazmakla ayıplı hizmet üretmeye çalışmaktadır. Bilgi edinme hakkı tüketicinin evrensel hakkıdır. Dolayısıyla tüketici hangi hizmete ne kadar bedel ödediğini bilmek zorundadır.
