Matematik anlatan eller!
Genç matematik öğretmeni Pelin Baykan’ın kurduğu sosyal girişim “Anlatan Eller”, sağırlara işaret diliyle eğitim alma fırsatı sunuyor
Pelin Baykan… Görüp duyabilen, konuşup yürüyebilen yani hiçbir fiziksel engeli bulunmayan, İstanbul Üniversitesi Matematik Bölümü mezunu, 24 yaşında genç bir matematik öğretmeni. Kendisiyle aynı durumda ol(a)mayan yani engel(l)i olan kişilerin yaşamlarını merak edip, onlara bir nebze olsun destek olmak isteyen biri. Bu sebeple bireysel bir istekle işaret dilini öğrendi, bundan yaklaşık 4 sene önce. Amacı sağır bireylerle iletişim kurmaktı. Sağır bir eğitmenden işaret dilini öğrenmeye başlayınca çevresi de değişmeye, kendisi de bu alandaki kültürel farklılıkları fark etmeye başladı.
(Pelin Baykan, TİD ile ‘matematik’ kelimesini ifade ederken…)
Gerisini kendisinden dinleyelim; “2016 yılında sağır bir arkadaşım benden kendisine matematik çalıştırmamı istemişti. Üniversite sınavına hazırlanmak istiyordu. Ben de kabul etmiştim. İlk dersin ardından sosyal medyamda bir fotoğraf paylaştım. ‘Hayatımda ilk defa işaret dili ile matematik anlattım.’ gibi cümleler yazmıştım. O fotoğrafın altına bir yorum geldi ve bütün hayatım öyle değişti sanırım. Engelli KPSS’de, sağır bireylerin matematik alanında zorluk yaşadığı yazıyordu ve araştırmaya başladığımda ciddi bir fırsat eşitsizliği ile karşılaştım.” 
‘SAĞIR’ HAKARET DEĞİL
Bu durumu değiştirmek isteyen Pelin Baykan, 19 Aralık 2016’da sağır arkadaşlarının desteği ile “Anlatan Eller” adında sosyal bir girişim başlattı. Bu girişim, birincil iletişim dili Türk İşaret Dili (TİD) olan ve sağır kültürüne ait her bireye hitap ediyor. ‘Sağır’ sözcüğünü kullanmaktan da imtina etmiyor. Baykan, bunu “Birincil iletişim dili TİD olan ve sağır kültürüne ait olan her birey sağırdır. ‘Sağır’ kimliğini ne yazık ki hakaret olarak algılayan pek çok işiten birey var. Vaktimin pek çoğunu da bu kimliği tanıtarak geçiriyorum.” diye açıklıyor.
İŞARET DİLİYLE MATEMATİK DERSİ
Anlatan Eller’in amacı eğitimde fırsat eşitsizliğini işitme engelliler açısından ortadan kaldırabilmek… Bu fırsat eşitliğini yaratabilmek için de alternatif çözümler üretiyorlar. İlk pilot çalışmayı Engelli KPSS’nin matematik alanında gerçekleştirdiklerini anımsatan Baykan, “Hem Youtube üzerinden ders videoları paylaştım, hem de Şişli Belediyesi işbirliğiyle İstanbul’da sınıf eğitimleri gerçekleştirdim. EKPSS sadece çift yıllarda yapılıyor. Geçen sene Nisan’da yapılan bu sınavda lise düzeyinde bireysel yüzde 56, üniversite düzeyinde bireysel yüzde 45 başarı artışı sağladık.” diye anlatıyor gururla.
Şu an için sadece matematik alanında derler veriyorlar ancak hedefleri arasında 2020’de yapılacak EKPSS için diğer alanlara da açılmak var. Burada da önemli olan öğretmenlerin işaret dilini öğrenmesi. Buna yönelik programlar hazırlıyorlar. Yani bir yandan işaret dili eğitim videolarının yayını sürerken, öte yandan da eğitimcilerin işaret dili eğitimleri devam ediyor.
TİD EĞİTİMİ VERİYORLAR
Anlatan Eller ekibi, kurumsal-bireysel ve gruplara yönelik TİD eğitimleri de düzenliyor. Talebe göre açılan eğitimler toplam 24 saatlik bir süreyi kapsıyor. Sağır eğitmenler, TİD ve sağır kültürü odaklı eğitimi, haftada bir gün iki saatten 6 haftada veriyorlar. Bu eğitimlerin kendileri açısından çok önemli ve değerli olduğuna vurgu yapan Pelin Baykan, “Her alanda, her bireyin TİD’i öğrenmesi gerekiyor. Bu bir dil ve kültür. Hepimiz İngilizce öğrenmek için çabalıyoruz da neden aynı topraklar üzerinde yaşadığımız bir toplumun dilini öğrenmek için çaba harcamıyoruz?” diye soruyor. Bu eğitimler ücretli olarak yapılıyor. Peki ya neden kar amacı gütmeyen bir sosyal girişimde ekonomi işin içine giriyor? Baydan bu noktada “TİD eğitimcileri sağır eğitimcilerden oluşuyor. TİD eğitimlerimiz aslında gelir modelimizi de oluşturuyor. İşiten bireyler bizden eğitim aldıklarında hem bir sağırın matematik öğrenmesine, hem de sağır istihdamına katkı sağlamış oluyor. Bu sebeple eğitimlerimiz ücretli” açıklamasını yapıyor.
Anlatan Eller’in bir de ‘Çubuk Kraker’in Yolculuğu’ isimli çocuk çalışması var. Gönüllü ekibin fikri ve hayata geçirmesiyle oluşan bu çalışmada, anne-babası sağır, kendisi işiten CODA (Children of Deaf Adults) çocuklar ile işiten ve işitme engelli olan çocukları biraraya getiriyorlar. Günübirlik yapılan bu ücretsiz etkinliklerde, eğitici ve eğlenceli oyunlar oynanıyor, çocuklar için TİD atölyesi gerçekleştiriliyor.
TAMAMI GÖNÜLLÜ EKİP
Tüm bunları Pelin Baykan tek başına yapmıyor elbette ki. Bireysel bazda kendisi neredeyse tüm vaktini buraya vakfetmiş olsa da, “Matematik öğretmenliği ve yürütme kısmında tek başına gibi görünsem de arkada bir ekip var” diyor. Anlatan Eller, 3 sağır eğitmen, 1 eğitim koordinatörü, 1 gönüllü koordinatörü, 15 aktif gönüllü ve 100’e yakın da çevrimiçi gönüllüden oluşuyor. Gönüllülük başvuruları ise süresiz olarak her bireye açık.
“ORTAK KARARIMIZ KADIKÖY’DÜ”
Anlatan Eller, Kadıköy’de Boğa’ya yakın bir konumda bulunuyor. Pelin Baykan neden bu ilçeyi seçtiklerini şöyle açıklıyor; “Kadıköy’ün kendine has bir kültürü olduğuna inanıyorum. Bu kültürle tanıştığımda 15-16 yaşlarımdaydım. İlk işaret dilini de Kadıköy’de öğrenmeye başladım. Sağır bireyler de Kadıköy’ü çok seviyor. Zaten onlarla ortak kararımızdı Kadıköy. Herkesin rahat ulaşım sağlayabileceği bir lokasyonda olmamız da önemli. Kültürel farklılıklara ve bu farklılıkların güzelliklerine yoğunlaştığımız Anlatan Eller’e, Kadıköy’ün kültürünü dâhil ettik aslında... Havaların ısındığında Kadıköy’de güzel planlarımız olduğunu da söyleyeyim!”
(Osmanağa Mahallesi Kırtasiyeci Sokak Banu İş Hanı 22/4 [email protected])