Müfid Ekdal'ın Kadıköy'ü…
“Kadıköy’ün kalbini dinleyen doktor” Müfid Ekdal, ölümünün birinci yılında Kadıköy’ün geçmişine ışık tutan kitaplarıyla anılıyor
Gökçe UYGUN
Kadıköy sevdalısı, Haydarpaşa Numune Hastanesi eski başhekimlerinden, doktor, tarihçi-yazar Müfid Ekdal, bundan tam bir yıl önce, 11 Temmuz Cuma günü 96 yaşındayken, çok sevdiği Kadıköy’üne ebedi vedasını etmişti. Feneryolu’nda, adını taşıyan sokakta bulunan, doğduğu andan itibaren yaşamını sürdürdüğü köşkünde hayata gözlerini kapayan Ekdal’ın pek çok sıfatı bulunuyordu; Kadıköy’ün yaşayan hafızası, tarihin kalbini dinleyen doktor, İstanbul beyefendisi, Cumhuriyet bilgesi, Kadıköy’ün kontu, Kadıköy’ün Heredot’u…
Doktorluğunun yanı sıra Kadıköy’ün tarihi geçmişini anlatan kitaplarıyla tanınıyordu. Hekim olarak hizmet verdiği yıllar boyunca, sadece hastalarının değil, Kadıköy’ün de kalbini dinlemişti; sokaklar, konaklar, köşkler, insanlar… Hepsi kitaplarının kahramanlarıydı. Binaların sadece fiziki yapılarını değil içlerinde yaşanan hayatları da yazdı. Aile trajedilerini, komik olayları, eski Kadıköy sakinlerinin kişilik özelliklerini, kendi gözlem ve bilgileriyle harmanladı. Günümüzde kentsel dönüşümle evlerimiz bir bir yıkılır, geçmişle bağımız zayıflarken, O’nun kitapları Kadıköy tarihi için arşivlik belge niteliğiyle bugüne ışık tutuyor.EKDAL’IN AĞZINDAN KADIKÖY
Kadıköy’le ilgili yazılarını hala sayfalarımıza taşıdığımız Müfid Ekdal, yaşarken gazetemize pek çok kez röportaj vermişti Kadıköy’ün coğrafyasının artık bozulduğunu düşünüyordu; “Kadıköy’deki o güzelim bahçeler içindeki ahşap köşklerin yıkılıp yerlerine beton binalar dikildi. Ne yazık ki birçok köşkün yok oluşuna bizzat tanık oldum. Bu gelişmeler çok üzdü, çocukluğumun, gençliğimin binaları art arda yok olmaya başladı.”
Geçmişiyle bağlantıyı koparan bir toplum haline geldiğimizden yakınıyordu. “Eskiyi yık, yok et yeni evlerde yaşa! Eski konaklar, köşkler yerine apartman bloklarda yaşamayı tercih ediyoruz” diyordu. Tek tük kalan eski köşklerde yaşayanların da geçmişte o evde kimin yaşadığını bilmemesini ve hatta merak bile etmemesini de şu sözlerle eleştiriyordu; “Kitaplarım için araştırma yaparken bunu gördüm. Toplumsal belleği zayıf olan bir toplumuz. Geçmişimizi acımasızca tahrip ediyoruz; ancak dünü bilmeyen bugünü katiyen kavrayamaz.”
GEÇMİŞE IŞIK TUTMAK…
Ekdal, tarihi köşklere olan sevgi ve merakı yüzünden edindiği bir fotoğraf makinesiyle köşklerin fotoğraflarını çekmeye, arşivlemeye başlamasını şöyle anlatıyordu: “Aslında kitap yazmak gibi bir düşüncem yoktu, ama zamanla elimde zengin bir arşiv oluştu. Ben de bunları bir kitap olarak değerlendirmeyi düşündüm ve kitaplar sırasıyla geldi. İyi ki de bu işe başlamışım, çünkü eğer ben bu işi yapmasaydım yıkılan o köşklerin, konakların hiçbir fotoğrafı günümüze ulaşamayacaktı.”
Ekdal’ın amacı, gelecekten günümüze anılar, belgeler bırakmaktı. Ki bunu da yeterince yaptı. O’nun kitapları bugünün Kadıköylüleri için geçmişe kapı aralamaya devam ediyor…
EKDAL’IN SOKAĞI
Kadıköy Belediyesi, babası Tahir Ekdal tarafından Feneryolu’nda inşa ettirilen evde doğup, büyüyen, son nefesine dek bu köşkte yaşamayı sürdüren Dr. Müfid Ekdal’ın adını, kendisi hayattayken evinin bulunduğu çıkmaz sokağa vermişti. Ekdal, “Sokak isimlerinin değiştirilmesine karşıyım. Sokağın önceki adı Gazi Muhtar Paşa Çıkmazıydı. Ama sonradan ‘Kılıçarslan Çıkmazı’ yapıldı. Bu kişinin kim olduğu, sokakla ya da mahalle ile olan ilgisini kimse bilmiyordu, ben de bilmiyordum. Böyle ilgisiz bir ismin yerine benim adımın konulması o yüzden bana uygun geldi” demişti.
CELİLE HANIM’IN MÜFİD’İ…
Ekdal’ın 55 yıllık hayat arkadaşı Celile Hanım, bugün Müfid Bey’in hatıralarıyla dolu olan Feneryolu’ndaki iki katlı tarihi köşkte yaşamını sürdürüyor. Eşinin ölümünden bir süre sonra evinde ziyaret ettiğimiz Celile Ekdal, şunları söylemişti; “Müfid son derece özel bir insandı, birlikte geçirdiğimiz hiçbir anı unutmuyorum. Böylesine özel bir insanla bir hayat yaşadığım için kendimi çok şanslı hissediyorum. Kendisi Kadıköy’ün geçmişinin unutulmaması için bir tarihçi titizliğiyle çalıştı, uğraştı, onlarca kitap yazdı.”
Kadıköylü kitapları
* Kardiovasküler Sistem Hemodinamiği
* Tıphaneden Numuneye
* Bir Fenerbahçe Vardı
* Bir Konak Bir Ömür Bir Devir
* Bizans Metropolünde İlk Türk Köyü: Kadıköy
* Prenses Elâ
* Eski Bir İhtilalciden Dinlediklerim
* Kapalı Hayat Kutusu/Kadıköy Konakları
* Saklı Hikayeleri ve Resimleriyle Kadıköy Sokakları