‘Ofissizler’ kendini anlatıyor
Freelance çalışanların ortak dayanışma ağı ‘Ofissizler’, zorlukları birlikte aşmaya, tartışmaya çağıran bir oluşum. Ofissizler, günümüzde çok revaçta olan freelance çalışmayı anlatırken; bir taraftan da herkesin hikâyesine ışık tutuyor…
Freelance çalışma, günümüzde üniversite mezunlarının pek çok sektörde içine girmek zorunda bırakıldıkları bir çalışma biçimi. Tamamen güvencesiz ve ücretlerin düşük olduğu bu çalışma biçimini, bizzat bu dezavantajların ortasında duran Ofissizler grubu anlattı.
“EN BÜYÜK DEZAVANTAJ YALNIZLIK”
Freelance çalışmanın avantajları ve dezavantajları neler?
Bunlar hangi sektörde iş yapıldığına bağlı olarak değişse de belki ilk akla gelen avantaj iş takvimini görece daha serbest bir şekilde planlayabilmek olabilir. Aldığımız işi en verimli olduğumuz saatlerde, daha iyi odaklanabildiğimizi düşündüğümüz ya da bize daha iyi geldiğini hissettiğimiz mekanlarda yapabiliriz. Bu serbestlik, mesai saatleriyle arası iyi olmayanlar için gerçekten cazip görünüyor ama freelance çalışmanın yine akla gelen en büyük dezavantajıyla da bağlantılı. O da sanıyoruz ki; yalnızlık. Bu sosyal açıdan yıpratıcı olduğu kadar mesleki açıdan da sıkıntı yaratabilecek bir durum. Özellikle mesleğin ilk aşamalarında olan kişilerin mesleki gelişimini yavaşlatabilir ya da farklı kaynaklardan iş bulmayı zorlaştırabilir. Ofissizler tam da böyle bir yalnızlaşmayı aşma umuduyla kuruldu.
Çoğu işin kayıt dışı olması sizi nasıl etkiliyor?
Genel olarak güvencesizliği arttırıyor. Emeğimizin değersizleştirilmesi için fırsat yaratıyor. Herhangi bir haksızlıkla karşılaştığımızda başvurabileceğimiz yolları kısıtlıyor. Geleceğe dair bir plan yapmayı neredeyse imkânsız hale getiriyor. Bu yüzden freelance çalışanların faydalanabileceği taslak sözleşmeler de hazırlamayı düşünüyoruz.
“BAZEN HİÇ ÜCRET ALAMAMAK…”
Ücretleri her zaman anında alabiliyor musunuz?
Hayır. Sözleşmeyle çalışıldığında bile ücretlerin zamanında ödenmediği oluyor. Ama bahsettiğimiz kayıt dışılık bu sorunu daha da şiddetlendirebiliyor. Ödeme takviminin en sonlarında yer alabiliyoruz. Yalnızlıkla birleştiğinde bu durum iyice içinden çıkılmaz bir hal alabiliyor. Freelance çalışanların biraraya gelmesini zorunlu kılan pek çok şeyden biri olabilir ücretleri zamanında alamamak. Hatta bazen hiç alamamak.
Ofissizler topluluğu nasıl kuruldu?
2015 yılında freelance çalışanlar ve beyaz yakalıların kurduğu Dünyada Mekân’da pek çok toplantı ve atölye yapıldı. Yaptığımız deneyim paylaşımı atölyelerinde bu ağın bir ihtiyaç olduğunu gördük. Bu tartışmalarla birlikte ofissizlerin sorunlarını konuşabileceğimiz, alana dair ihtiyaçları tespit edebileceğimiz, evden çıkıp birlikte çalışacağımız, fikir üreteceğimiz, meslektaşlarımızla karşılaşabileceğimiz, mesleki bilgilerimizi paylaşıp birbirimizden öğrenebileceğimiz, hepimize iyi gelecek bir dayanışma ağı olarak ortaya çıktı.
Freelance çalışanların haklarını arayabileceği bir yer yok. Bunun hakkında ne düşünüyorsunuz?
Derdimiz biraz da böyle bir alan yaratmak ya da böyle bir şeye vesile olmak. Haklarımızı bilmiyoruz, çoğumuz sözleşmesiz çalışıyoruz, işin sonunda para alabildiğimizde kendimizi şanslı sayıyoruz. Talep etmeli ve bu alana özgü haklar üretmeliyiz. Biz nasıl koşullarda çalışıyoruz, ihtiyaçlarımız neler, daha güvenceli bir biçimde çalışmak için neler yapmamız gerekiyor... Bu sorulara yanıt aramaya çalışıyoruz.
Ofissizler olarak neler yapmayı planlıyorsunuz?
Ofissiz çalışmanın da bir çalışma biçimi olduğunun, ofissizlerin de çalışma yaşamında büyük bir alanı kapladığının farkına varılmasını istiyoruz. İş yaşamının yol açtığı tahribattan azade değiliz. Bu çalışma biçiminin yarattığı sorunları vurgulamak, hukuki olarak haklarımızı dile getirmek, bizi boğan iş-ev mekânından çıkıp aynı koşullarda çalıştığımız insanlarla tanışmak istiyoruz. Sosyal medya üzerinden bir anket çalışmamız var, alanın sorunlarını belirlemeye çalışıyoruz. Önümüzdeki dönemlerde birlikte çalışma etkinlikleri, düzenli toplantılar yapmayı planlıyoruz.
“DAHA FAZLA İDEA’YA İHTİYAÇ VAR”
Kadıköy’de örneğin İDEA var ama genelde çalışacak, workspace mekânlar hakkında ne düşünüyorsunuz?
İDEA başlangıcından beri takip ettiğimiz bir oluşum, hatta arada sırada çalışmaya da gittiğimiz bir yer. Belediyelerin sağladığı ücretsiz çalışma alanlarının artması isteklerimizden biri. Tek başına İDEA yetmiyor, daha fazla ücretsiz ortak çalışma mekânına ihtiyacımız var. Herkesin ulaşabileceği çalışma mekânları, kütüphaneler, parklar, bahçeler hepimiz için yakıcı bir ihtiyaç ve ne yazık ki etrafımız her geçen gün daralıyor.
Diğer yanda ticari co-working mekânları da var. Bu mekanlar belirli ücret karşılığında ofis kullanımının yanı sıra bir topluluğa dahil olmanın, yatırımcı ve genellikle start-up şirketlerin olduğu bir network’e girmenin de vaadini veriyor. Bu mekânların freelance kurgusu bizimkinden farklı. Onlara göre freelancer, çalışan olmanın ötesinde kendinden menkul bir hizmet sağlayıcısı. Bu söylem freelance’in şirketleşmesini, ofis ve ofisin içerdiği maddi üretim imkanlarının kullanımı, yol-yemek, sigorta gibi herhangi bir çalışanın sahip olması gereken temel haklardan feragat etmesini öngörüyor. Vaat ettikleri özgürlük ve yaratıcılık da bu feragatin üzerini örtüyor diyebiliriz. Bu ancak hâlihazırda patron olanları daha da zenginleştirecek bir formül.
Öte yandan belediye ve benzeri kamu kurumlarının sunduğu imkânlar ve müşterek mekânlar, üretimin kamusallaşmasına önayak olabilir. Üretim koşullarının kamu tarafından desteklenmesi, üretimin içeriğinin de bireysel çıkardan ziyade yeni ortaklıklar etrafında örülmesini ve yeni güvence biçimlerinin ortaya çıkmasını teşvik edebilir.
Ofissizlerin dayanışma mekanı: Hazzopulo (Danışman Pasajı) No:1 Kat:1, Galatasaray/Beyoğlu
* Dayanışma amaçlı kurulan Ofissizler kendi hikayesini anlatırken, herhangi bir kişinin adının geçmesini istemediler. Sorulara verilen cevaplar grup tarafından ortak olarak yanıtlandı.