OSLO’DA YAŞLANMAK
Dünyadan ve Türkiye’den yerel yönetim uygulamalar yazı dizimize Norveç’in başkenti ve en büyük şehri olan Oslo ile devam ediyoruz. Oslo birçok alanda örnek uygulamalara sahip, bu yazı dizimizde 65 yaş üstü vatandaşlara yönelik politikalarını ele alacağız
Oslo’da kıdemli yurttaşlara ilişkin uygulamalara geçmeden önce Norveç’te, 2012 verilerine göre, yerel yönetim harcamaları toplam gayri safi yurt içi hasılanın yüzde13,9’unu oluşturduğuna dikkat çekelim. Belediyelerin 2012 verilerine göre, sektörün en büyük harcama kalemleri sırasıyla, yaşlı ve engelli bakımı, ilkokul eğitimi, okul öncesi eğitim, sağlık, su, kanalizasyon ve atık, kültür ve kilise işlerinden oluşuyor.
Tarihi 1049’a dayanan Oslo’nun nüfusu 2016 verilerine göre bir milyonun üzerinde. 15 ilçesi olan bu şehirde kıdemli yurttaşlara yönelik birçok örnek uygulama var.
BAKIM MERKEZLERİ BİRİMİ
Bakım Merkezleri Birimi (Sykehjemsetaten - SYE), Oslo Belediyesi’nin, rehabilitasyon ve bakım hizmetine, kalacak yere ihtiyaç duyan bireylere, mümkün olan en iyi hizmetleri sağlamayı amaçlayan birimi. 2007 yılında kurulan bu birim, belediyeye bağlı tüm bakım merkezlerinin genel koordinasyonunu ve özel bakım merkezlerinin takibini üstleniyor. Yaşlı bakım evleri, kıdemli yurttaşlar için süpervizyon hizmeti, evde bakım hizmetleri gibi hizmetler bu birim tarafından organize ediliyor ve denetleniyor.
KIDEMLİ YURTTAŞLAR MERKEZ KONSEYİ
Kıdemli Yurttaşlar Merkez Konseyi, gerek Belediye Meclisi’ne, gerekse belediye yönetimine, yaşlıların Oslo’daki yaşam koşullarını ilgilendiren konularda tavsiye ileten bir danışma organı. Kıdemli Yurttaş Konseyleri, yaşlıların yerel politikaya katılımını ve yerel politika üzerindeki etkisini güçlendirmeye yönelik olarak oluşturulmuş. Bu konsey, kente dair politikaları oluşturan mercilere görüş, öneri ve tavsiyelerini iletiyor. Oslo’da her ilçenin kendi yerel kıdemli yurttaşlar konseyi var. Konseylerin buluşmaları halka açık olarak gerçekleşirken, konseyin üyeleri, Belediye Meclisi tarafından dört yılda bir belirleniyor.
SÜPERVİZYON HİZMETİ
Söz konusu süpervizyon hizmeti, önlemeye ve sağlık koşullarının iyileştirilmesine yönelik olarak veriliyor. Kıdemli Yurttaş Süpervizörleri, düzenli sağlık hizmeti almayan yaşlıların evlerine ziyarette bulunuyor, yaşlılarla yüz yüze görüşmeler yapıyor ve çeşitli konularda bilgi veriyorlar. Kıdemli yurttaşlara yapılan bu görüşmelerde; yaşlılara yönelik verilen hizmet ve faaliyetler, beslenme, günlük yaşamda sağlıklı kalabilmek, fiziksel aktiviteler gibi konularda bilgi veriliyor.
EVDE BAKIM HİZMETLERİ
Oslo Belediyesi, yaşlılık, hastalık vb. gibi nedenlerle evde bakıma ihtiyaç duyan yurttaşların kendi bulundukları ilçede evde bakım hizmeti için başvuru yapmalarına olanak sağlıyor. Evde bakım hizmeti kapsamında kişisel hijyen, yemek, temizlik, ev içinde eşyaların taşınması, çamaşır yıkama yapılıyor Evde bakım hizmetleri ücretli ancak bu ücret hane halkı geliri baz alınarak hesaplanıyor.
ŞİDDETLE MÜCADELE
“Vern for eldre” adı verilen koruma merkezi, 62 yaş üzeri bireylere yönelik şiddetle mücadele amacıyla hizmet veriyor. Merkezin amacı şiddeti durdurmak, şiddete uğrayan bireyi desteklemek ve önleyici önlemlerin alınmasını sağlamak olarak tanımlanıyor.
ARTI BAKIM EVLERİ
Yaşamlarını ev ortamında devam ettirmekte zorlanan ancak bakım merkezine yerleşme ihtiyacı bulunmayan yaşlılar için sunulan “Artı Bakım Evleri”, kişiye özel ve emniyetli ortamda ikamet imkanının yanı sıra, aktivite merkezi, ortak sosyal alanlar ve akşam yemeği, kuaförlük gibi rutin bina hizmetleri sağlıyor. Yaşlılar bu hizmetten kiralama yöntemiyle faydalanabiliyor.
YAŞLI BAKIM MERKEZLERİ
Oslo Belediyesi’nin 23 adet bakım merkezi bulunmuyor. Özel yaşlı bakım merkezlerinin sayısı ise 33. Toplam sayısı 56 olan merkezler, sağlık evi (kısa vadeli ve rehabilitasyon merkezi), uzun vadeli konaklama sunan evler, günlük bakım hizmeti sunan merkezler, yüksek güvenlikli merkezler ve huzurevleri olarak hizmet veriyor. 80 milyonluk ülkemizde devlete, belediyelere, derneklere ve özel kişilere ait huzurevleri sayısı toplam 368. İstanbul’da ise yine bakanlık verilerine göre bu rakam 105. Oslo’daki 30 merkez aynı zamanda günlük bakım merkezi olarak da hizmet veriyor. Bakım merkezlerinde uygulanan terapi yöntemlerinden biri de hayvan terapisi. Yaşlılar köpeklerle bir araya getiriliyor ve onların bakımını yapıyor, köpeklerle iletişim kuruyorlar. Bu yöntemin özellikle demanslı yaşlılarda önemli bir etkisi olduğu belirtiliyor.
YAŞLILAR İÇİN TT KART
Söz konusu kart uygulaması, toplu taşıma araçlarını kullanamayan yurttaşlara yönelik bir özel ulaşım uygulaması. Yaşlılara ve uzun süreli engellilik durumu olanlara yönelik olarak geliştirilmiş olan bu kartın sahipleri, belirli bir meblağ karşılığında istedikleri bir noktadan bir diğer noktaya taksi veya özel araç gibi yöntemlerle erişebiliyor.
Ayrıca düşük gelirli olan yaşlılar için de belediye muafiyet kartı veriliyor. Bu kart sayesinde yaşlılar sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabiliyor.
YAŞLI MERKEZLERİ
Oslo’da belediyeye bağlı 41 farklı yaşlı merkezi var. Bu merkezler, “buluşma merkezi”, “toplum merkezi”, “yaşlı merkezi”, “kıdemli yurttaşlar merkezi” gibi çeşitli adlarla anılıyor. Yine bu merkezler arasında 60 yaş üzeri işitme ve görme engelli yaşlılara özel bir merkez de yer alıyor. Yaşlı Merkezleri genellikle 60 yaş üzeri yurttaşlara hitap ediyor, merkezlerde kütüphane, kıdemli yurttaş süpervizörleri, aktivite alanları vb. bulunuyor.
BASTONLU YARIŞ
Oslo Belediyesi’nin Temel Sağlık ve Sosyal Hizmetler Departmanı, 1 Ekim haftası boyunca kıdemli yurttaşlara yönelik faaliyetler düzenliyor. Bu faaliyetlerin en popülerleri arasında, “Bastonlu Yarış” yer alıyor. Bu özel yarış etkinliğinde ödül kriteri, “belirli bir mesafeyi tamamlamak ve en güzel baston ve yürüme aparatı dekorasyonuyla yarışa katılıyor olmak” şeklinde tanımlanıyor. Yaşlılara yönelik olan bu yarışa tekerlekli sandalyeyle de katılmak da mümkün.
Etkinliğin temel amacı, Oslo’nun her yaşa hitap eden bir kent olduğunu vurgulamak ve kent merkezini yaşlılar için erişilebilir, güvenli ve ilgi çekici kılmak. Mini bir konser verilen ve yemek servisi yapılan etkinlikte yaşlılar hem fiziksel egzersiz yapmış, hem sosyalleşmiş oluyor, hem de kent alanında kendilerini görünür kılabiliyor. Katılımcılara, ihtiyaç duymaları halinde, sağlık bakım hizmeti stajyerleri destek oluyor ve bu da etkinliğin nesiller-arası diyalog yönünü güçlendiriyor. Kazanan katılımcıya ödül ve katılımcılara da sertifika veriliyor.
Kadıköy Belediyesi Akademi tarafından ayrıntılı hazırlanan kent profiline http://www.kadikoyakademi.org/category/kent-profilleri/ sayfasından ulaşabilirsiniz.