Hapşırdı acaba üşüttü mü?, Kısırlaştırılmış kediye ne yedirilmeli?, Mama seçerken neye dikkat etmek lazım? Kediler konuşsa bize ne söylerdi? Veteriner hekim Egemen Mahzunlar’a sorduk

06 Şubat 2025 - 14:25

A ⁺ A^- Yazdır

Bir evde kendiniz dışında bir canlı ile yaşamak sorumluluk, sevgi, tahammül gerektiriyor. Hele ki bu canlı konuşamayan, istek ve ihtiyaçlarını en fazla hareketleriyle anlatabilen patili bir dostunuz ise. Neyse ki Barış Veteriner Kliniği'nden veteriner hekim Egemen Mahzunlar, patili dostlarımızın içini görme yeteneğine sahip. Ekg ve ultrason çekimi ile patili dostlarımızın hastalıkları veya belirtileri hakkında bilgi verip koruyucu ve önleyici tedavi programı uygulanmasını sağlayan Mahzunlar ile hayvan sahiplenmeden önce dikkat edilmesi gerekenleri, en sık yapılan bakım hatalarını konuştuk. 

* Evde bir hayvanla yaşamak için ne gibi düzenlemeler yapmak gerekiyor?

Bunlar kedi ve köpek için elbette farklı, ama öncelikle psikolojik olarak hazırlanmak şart. Bir hayvanla yaşamak ciddi bir sorumluluk. Kendimizi zihinsel olarak hazırlamamız gerekiyor. Onlara bir bebek gibi bakmalıyız. İlk altı ay oldukça uğraştırıcı ve sabır gerektiren bir süreç. Bunun dışında evin alanı bile önemli. Örneğin, bir kedi için en az 70-80 metrekare alan gerekiyor.

İlk kez bir hayvanla yaşayacaksak, yakınımızdaki bir veteriner kliniğine gidip kedi veya köpek sahipleneceğimizi söylemek ve gerekli bilgileri almakta çok fayda var. Nasıl ki her insan farklıysa, her cins ve ırk farklı. Bazı ırkların daha yatkın olduğu rahatsızlıklar var. Bazı türlerin bebeklik çağında yapılması gereken testleri var. Erkenden önlem almak için bu tür bilgileri alıp, kontrolleri yaptırmakta fayda var. Bunun için önlemler erkenden alınabilir. Burada önemli bir şey söyleyeceğim; Scottish Fold cinsi kediler Osteokondrodisplazi  (insandaki romataid atrit kadar ağrılı) bir rahatsızlık ile doğuyor. Lütfen satın almayalım. Bize sevimli geliyor ama işkence yapıyoruz.

* Başka hangi fiziksel koşullar önemli?

Kapıların rahat açılıp kapanması çok kritik. Hayvan strese girmemeli. Köpekler biraz daha esnek, dışarı çıkabildikleri için. Ama büyük bir köpeğin küçük bir evde yaşaması doğru değil.

* Evde hangi bitkiler hayvanlar için tehlikeli?

Çok önemli bir konu! İnternette kediler ve köpekler için toksik bitkiler listesi var. Mutlaka evinizdeki bitkileri kontrol etmelisiniz. Bazı kediler bitkilerle hiç ilgilenmezken, bazıları ciddi miktarda tüketebiliyor. Ciddi zehirlenmeler görülebilir. Daha önce hasta kaybettiğimiz vakalar oldu. Bir hayvanla yaşamaya karar verirken evi ona göre hazırlamak gerekiyor.

* Kediler için özel durumlar var mı?

Kediler için kum kabı sayısı çok kritik. Kedi sayısına göre kum kabı olmalı. Çünkü onlar kum kabını alan belirleme aracı olarak görüyorlar. Ayrıca, kum kabının hipoalerjenik olması gerekir; yani, kedinize alerji yapmamalı. Kumun temizliği de çok önemli. Her gün bir-iki kez temizlenmelidir. Eğer kumun içinde kullanılan malzeme sizi öksürtüyorsa, bu malzeme kedinizi de öksürtür. Alerjiyi de böyle anlarız.  

“ONLAR BİRER BİREY” 

* En çok karşılaştığınız bakım hataları neler?

Onlar bir birey, bunu hepimiz kabul etmeliyiz. Ama onlar insan değil. Ona insan gibi empati yapmamalıyız. Kendi özel bakım ihtiyaçları var. Mesela bizim yediğimiz yemekleri onlara vermek çok yanlış. Bizim tükettiğimiz gıdaları bizim tükettiğimiz şekilde tüketmemeleri gerekiyor. Çünkü doğada böyle yapmıyorlar.  

Köpekleri sürekli yıkamak çok büyük bir hata. ‘Kokuyor’ diye yıkanıyor oysa vücutlarında koruyucu bir salgı var, yıkadığınızda bu salgı bozuluyor ve daha fazla salgı üretmeye başlıyor. 

Kedilerde traş önermiyoruz. Tüyleri onları soğuktan koruduğu gibi sıcaktan da koruyor. Sadece ölü tüyleri tarakla alabilirsiniz. Bir başka bakım hatası ‘benim kedi ya da köpeğim sokağa çıkmıyor o yüzden antiparaziter uygulamaya gerek yok’ düşüncesi. Ama biz dışarı çıkıyoruz. Sokakta başka kedi ve köpekleri de seviyoruz. Bunun dışında balkonlara konan kuşlar nedeniyle parazitler geliyor. Sokağa çıkmayan hayvanlar için de parazit önlemi şart. Düzenli olarak veterinere kontrol ettirmek gerekiyor.

* Siz burada diğer veteriner hekimlerden farklı bir şey yapıyorsunuz. O da görüntüleme. Biraz bunu konuşalım.

Uzmanlaşma çok önemli. Bunu yapan meslektaşlarımız var. Örneğin göz hastanesi var, içerde başka hiçbir şey yapılmıyor. Görüntüleme merkezleri açıldı. Ben de mesleğe girdiğimden beri sadece yaptığım iş görüntüleme. Ultrason ve eko kardiyoloji çalışıyorum. 

“KONUŞABİLDİKLERİ YER GÖRÜNTÜLEME”

* Görüntülemenin önemi ne?

Onların en iyi konuşabildiği yer görüntüleme. Kalp rahatsızlığını, böbrek problemini, taş oluşumunu, tümörü söyleyemiyorlar ama biz görüntüleme sayesinde görebiliyoruz. Hayvanlar konuşamadıkları için onların “dili” olmaya çalışıyoruz.

* Bunun ne sıklıkta yapılması gerekir?

Veteriner hekimin önerisine ve hayvanın durumuna göre değişir. Ben bir yaşa kadar bakılmasını öneriyorum. Eğer bir sorun görülmezse rutin kontroller yeterli olabilir.

* Birlikte yaşadığımız hayvanın hasta olduğunu nasıl anlarız?

Kediler hastalıklarını gizleme konusunda oldukça iyiler. Bunu anlamak zor olabilir. Bazı belirtiler Transabdominal solunum (karnından nefes alma), hareket sonrası soluma zorluğu, öksürük, hapşırma olabilir.

* Evcil hayvanların en sık görülen hastalıkları neler?

Enfeksiyöz rahatsızlıkların yanında Kedilerde ve köpeklerde ağırlıklı olarak kalp hastalıkları, böbrek hastalıkları çok sık görülüyor. Özellikle bazı ırklar, bu hastalıklara yatkın. Örneğin, köpeklerde dejeneratif mitral kapak hastalığı yaygın. Erken teşhis konulduğunda ilaçlarla tedavi edilebiliyor, ancak geç kalındığında tam çözüm sağlanamıyor. Kedilerde ise kalp kasının kalınlaşması oldukça yaygın. Bunun dışında, kedilerde görülen korona virüsü de ciddi bir sorun. Kedi korona virüsü diğer bütün memelilerde görülen korona virüsünden çok farklı. İçeride mutasyon yapabiliyor. Yani kedi herhangi bir hastalık alınca, stres faktörü ya da başka bir sebep olmadan bile virüs kendiliğinden mutasyona uğrayıp ciddi bir rahatsızlık yapan FIP'e dönüşebiliyor. Erken teşhis, doğru tedavi ve beslenme çok önemli.

* Bazen kedi ya da köpekleri biz de hasta edebiliyoruz. Mesela verdiğimiz mamalarla. Kedi evde pişen yemeği yer mi? Mama seçiminde nelere dikkat etmek gerekiyor?

Kedi evde pişen yemeği yiyemez. Ancak evde ona özel pişen yemeği yiyebilir. Ona özel olarak binlerce tarif var. Mama alırken mutlaka veteriner kliniklerinden ve güvenilir pet shoplardan destek alın. Etiketleri detaylı inceleyin. Son zamanlarda mamalarla ilgili bazı videolar çıktı, bilinen markaların içine sahte mama doldurulduğunu gördük. O yüzden bilinen yerlerden mama almak gerekiyor. Mama masrafından kaçarken, hasta olduklarında kliniğe yüksek ödemeler yapmak durumunda kalabilirsiniz.

* Bir başka sorun özellikle kedilerde kısırlaştırmanın ardından hızlı kilo alımı. Neyi yanlış yapıyoruz?

Gıda geçişini yanlış yapabiliyoruz. İkincisi de aktivasyonla ilgili problem oluyor. Ya birden fazla kedi alacaksınız ya da kediyle en az 2-3 saat oynayacaksınız. Kedi bir canlı ister. Önüne oyuncak attığınızda en fazla 5-6 dakika oynar, bırakır.

“ZATEN BİR KEZ ATLIYOR”

* Bir de düşmeler var sanırım.

Maalesef düşmeler korkunç. “Benim kedim, köpeğim atlamaz” diye düşünülüyor. Zaten bir kez atlıyor. O zamana kadar atlamamış olması atlamayacağı anlamına gelmiyor. Ve sonuçları çok kötü. Bu arada yanlış bilinen bir bilgi bir kedi ya da köpeğin 2. kattan düşmesi 4.kattan düşmesinden daha kötü olabiliyor. Özellikle yeni taşınmalarda mutlaka önlem almak gerekiyor.

* Kediden insana hastalık geçer mi?

Bizim profesör Dr. Kürşad Özer ile Almanya'da yayınlanmış bir çalışmamız var. Bu çalışma ile insandan kediye korona virüsünün geçtiğini kanıtladık. Ve kediyi kaybettik. Bir vakada evde beş kişi korona virüsü olmuş, iki kişi hayatını kaybetmiş, evdeki kedi de korona virüse yakalanmış. Bunu tespit ettik, ancak kediden insana korona geçişiyle ilgili henüz net bir çalışma yok.

• * Eğer hayvanlar konuşabilseydi ilk sorunuz ne olurdu?

Kendi hayvanıma, “Sana iyi bir ebeveyn olabildim mi?” demek isterdim. O da bana muhtemelen “Sen benim ebeveynim değil, ev arkadaşımsın” diyebilir. Bana gelen hayvanlarla da hep konuşurum. Bir gün yanıt verecekler diye çok korkuyorum ☺

• * Son sorum şu; bir kediyi anlamak mümkün müdür?

(Gülüyor) Tam olarak mümkün değildir. Hepsi nevi şahsına münhasır varlıklar. Analamaya çalışırken keşfettiklerimizle şaşırmak daha keyifli geliyor bana.

• * Son olarak sizin eklemek istediğiniz bir şey?

Kimse kimsenin sahibi değil. Biz hayvanlarla dünyada geçici olarak birlikte yaşıyoruz. Onlara bakmakla yükümlüyüz, ama “sahip” değiliz. Onlara “eşya” gibi bakmamalıyız. Hayvanları “sahip” olarak değil, “arkadaş” olarak görmek gerekiyor. Onlar da bizim gibi duygusal varlıklar. Sorumluluğunu bilmek ve sevgiyle yaklaşmak çok önemli.

***  Kedilerde diş bakımı

Kedilerde diş bakımının önemli olduğunu anımsatan Egemen Mahzunlar “Makyaj temizleme pamuğu ve su ile diş temizliğini yapabilirsiniz.” diyor.