Ekolojik Yaşam Merkezi’nde dört aylık ‘Permakültüre Giriş Eğitimi’ Hidayet Demet Özdamar tarafından verilmeye başlandı. Özdamar, “Balkon bahçeciliği yaparken de permakültürün ilkelerine göre kimyasal kullanmadan, en küçük alanı değerlendirerek, rüzgâr ve ışığın yönüne göre sebze yetiştirebilirsiniz” dedi

05 Ocak 2024 - 10:20

A ⁺ A^- Yazdır

Kadıköy Belediyesi Ekolojik Yaşam Merkezi’nde ‘Permakültüre Giriş Eğitimi’ başladı. Hidayet Demet Özdamar tarafından verilen atölye dört ay sürecek  eğitimde tüm derslere gelen katılımcılara sertifika verilecek. Permakültür hakkında bilgi almak için, Özdamar’a sorular sorduk.

• Permakültür nedir?

Permakültür kavramı, Avustralyalı ekolog Bill Mollison ve öğrencisi David Holmgren tarafından yaratılmış, etik temelli sürdürülebilir insan yerleşimleri yaratma amaçlı bir tasarım sistemidir. Bu tasarımda, sadece insanın değil, çevresinde bulunan canlı ve cansız sistemlerin de sürdürülebilirliğini gözetme şartı aranır. Doğal döngülere ve ekolojik sisteme dayanan, doğayı örnek alan bir yöntemdir. 

Permakültür, doğa ile uyumlu yaşam demek. Doğaya rağmen değil doğayı taklit ederek ona zarar vermeden yaşamımızı sürdürüp insani ihtiyaçlarımızı gidermeyi kapsıyor. Bu yüzden hatalarımızı gidermek ve “zararın neresinden dönersen kardır” atasözüne binaen, permakültür bize rehberlik edecek tercih edilmesi gereken bir felsefe. Bir tasarım bilimi olarak karşımıza çıkıyor.

• Permakültür neden tercih ediliyor?

Her ne kadar günümüzde Mars’a koloni kurmaktan bahsediliyor olsa da bence öncelikle elimizdekinin kıymetini bilmeli ve yegâne evimiz olan Dünya’mızı hunharca tüketip zarar vermekten ivedilikle vazgeçmeliyiz. Biz insanlar, şimdiye kadar doğaya zarar veren pek çok şey yaptık. Sınırlı temel kaynaklarımızı savrukça ve umursamaz bir şekilde harcadık ve harcıyoruz. Artık buna bir dur demenin zamanı geldi ve geçiyor. Birleşmiş Milletler, 2030 yılına kadar Dünya’yı ve biz insanları daha iyi şartlarda yaşamamız ve 2030 yılından sonra da gezegenimizde yaşayabilmemiz için 17 hedef oluşturdu. Bu hedeflerin çoğu permakültürün hedefleri ile örtüşüyor. 

DOĞA İLE UYUMLU

• Permakültür yapılırken nelere dikkat edilmelidir?

Permakültür’ün tasarım ilkeleri ve etik kuralları vardır. Bu tasarımda, sadece insanın değil, çevresinde bulunan canlı ve cansız sistemlerin de sürdürülebilirliğini gözetme şartı aranır. Doğal döngülere ve ekolojik sisteme dayanan, doğayı örnek alan bir yöntemdir. Bu ilkeler ve kurallar dışına çıkılmaması gerekir. Ama her şeyden önce permakültürde mutlaka etik anlayışımızın etik ilke kurallarına ve yaptığımız tasarımların doğa ile uyumlu olmasına dikkat edilir.

• Permakültür nerelerde yapılır? Şehirde yaşayanlar balkon saksılarında yapabilir mi? Yapılamıyorsa, tavsiye edebileceğiniz başka bir uygulama var mı? 

Permakültür, mümkün olan en küçük alanı kullanarak doğal yaşamı destekleyen bir sistem oluşturmak amacıyla, arazinin ve yapıların karakteristik özellikleri ile bitki ve hayvanların doğal özelliklerini bir araya getiren sistemdir. En küçük alanları değerlendirirken örneğin, balkon bahçeciliği yaparken de permakültürün ilkelerine göre kimyasal kullanmadan en küçük alanı değerlendirerek, rüzgâr ve ışığın yönüne göre sebze yetiştirebilirsiniz. 

“BAHÇEME KİMYASAL GİRMİYOR”

• Siz permakültürle nasıl tanıştınız?

Ben aslında profesyonel bir yöneticiyim ve aile şirketimizin Yönetim Kurulu Başkanı’yım. Ailem ile İstanbul Tuzla da yaşıyorum. Tuzla’da şehrin ortasında 1,5 dönüm kadar içinde serası da olan bir bahçemiz var. Neredeyse bu bahçede 18 yıldır kendi sebze ve meyvemizi yetiştiriyoruz. Uzun süre aile ve meslek hayatımdan dolayı bahçe işleri ile hiç uğraşmadım. Yani tarım bahçecilik ile pek bir ilgim yoktu doğrusunu söylemek gerekirse. Fakat yıllar önce bir gün bahçede neler yapıyoruz diye merak ettim ve acı gerçekle karşılaştım. Bizim zehirsiz diye tükettiğimiz tüm sebze ve meyvelerimize bahçeyi emanet ettiğimiz emektar bahçıvanımız kimyasal kullanıyordu. İlçede bulunan ziraat mühendisinin önerisi ile bu işi yaptığı için onu bu konuda hiç suçlamadım. Ülkemizde konvansiyonel tarım çok yaygın ve kimyasal ilaç ve gübre çok doğal karşılanıyor.  Panikle ‘biz bu işi nasıl zehirsiz yaparız’ diye araştırmaya başladım ve permakültür ile tanıştım. Permakültüre Giriş ve 72 saatlik Permakültür Tasarım Sertifika Kursu’nu bitirdim. Global ağda kayıtlı bir tasarımcı oldum. Bu eğitimlerden farklı daha pek çok tarım dersleri ile kendimi yetiştirmeye başladım. Tüm bu teorik bilgilerimi, bahçemde pratik ile birleştirdim ve bahçede tüm sistemi kökten değiştirip, permakültür prensiplerine göre uygulamalar yapmaya başladım. Tabii ki sadece bahçem ile sınırlı kalmadım. Kendi yaşantımı da permakültür etik ilkelerine göre tasarlamaya ve uygulamaya başladım.

• Araştırdığım kadarıyla doğal malzemelerin kullanılması, zararlı kimyasalların kullanılmaması gerekiyor. Zararlı kimyasallar yerine kullandığınız doğal ürünlere örnek verebilir misiniz? 

Evet, permakültür tasarım ilkelerinde her zaman doğal mücadele kuralı vardır. Bahçeme hiçbir kimyasal girmiyor. Biz kendi yaptığımız doğal ilaçlar ile zararlılarla mücadele ediyoruz. Örneğin, domates yetiştirirken bitlerden zararlılardan korumak ve rayihasını güçlendirmek için domates fidelerinin arasına, kadife çiçekleri ve fesleğen dikiyoruz. Ayrıca daha dayanıklı ürün yetiştirmek için kardeş bitkiler cetvelinden yararlanıyor, toprağımızı organik madde açısından güçlü tutmaya çalışıyoruz.

• Permakültüre yeni başlayanlar için bir tavsiyeniz var mı?

Permakültür eğitimlerini alan pek çok kişi var. Aslında bu mutluluk verici.  Fakat eğitim alan kişilerin neredeyse büyük bir çoğunluğu bunu maalesef uygulamıyor ya da uygulayamıyor. Sadece merak için bu eğitimleri alıyor olabilirler. Permakültüre Giriş Eğitimini herkes alabilir ve bir farkındalık sağlayabilir. Ama benim tavsiyem bu işi gerçekten uygulayacaksanız ya da hayatınızın bir parçası olacaksa permakültür Tasarım Sertifikası Kursu’nu almanız.